Dracula

Dracula is een roman uit 1897, geschreven door de Ier Bram Stoker. De hoofdpersoon uit het boek, Graaf Dracula, is een aristocratische vampier uit Transsylvanië. Door het succes van het boek en de films die er in de loop der jaren op werden gebaseerd, groeide Dracula uit tot 's werelds bekendste vampier.

[bewerk] Roman

[bewerk] Ontstaan

Met Dracula borduurde Stoker voort op de traditie van de aristocratische vampier die in 1819 was ingezet door John Polidori met het verhaal The Vampyre.

Stoker schreef van maart 1890 tot april 1896 aan Dracula. Onder de grote hoeveelheid documentatie die hij voor het boek doornam bevond zich een reisgids uit 1820: An Account of the Principalities of Wallachia and Moldavia van William Wilkinson. Stoker, die zijn hoofdpersoon aanvankelijk Graaf Wampyr noemde, noteerde dat volgens deze reisgids Dracula Roemeens is voor duivel. Omdat de passage waarin deze informatie voorkomt, gaat over de historische figuur Vlad Ţepeş, bijgenaamd Dracula, wordt wel eens gesuggereerd dat Stoker zijn Dracula op de griezelverhalen rondom Tepes baseerde. Die verhalen hebben echter niets met vampirisme te maken. Behalve een summiere verwijzing naar zijn persoon is de invloed van Vlad op het Draculaverhaal nihil.

[bewerk] Het verhaal

Dracula bestaat uit een aantal documenten (brieven, dagboekfragmenten enz.) waarin betrokkenen vertellen over een gruwelijk verhaal rondom de Transsylvanische graaf Dracula. Het verhaal begint in het voorjaar van 1893: de jonge Engelse advocaat Jonathan Harker reist naar Transsylvanië om formaliteiten rond de aankoop van een Londens landhuis af te handelen met de koper: ene graaf Dracula. Dracula is een grijsaard met een grote snor, enigszins puntige oren en een gebit dat doet denken aan hondentanden. Tijdens Harkers verblijf in Dracula's slot is hij getuige van een aantal gruwelijke gebeurtenissen waaruit hij leert dat de graaf op het bloed van mensen aast. Harker weet uiteindelijk uit het slot te ontsnappen en belandt met een zenuwinzinking in een ziekenhuis in Boedapest. De graaf is intussen afgereisd naar Engeland.

In Engeland landt een spookschip op de kust bij Whitby. Een hond gaat aan land en verdwijnt richting kerkhof. In de dagen die volgen ontwikkelt ene Lucy de merkwaardige gewoonte om 's nachts slaapwandelend hetzelfde kerkhof te bezoeken. Ze wordt steeds bleker en lustelozer en wordt uiteindelijk in Londen in een ziekenhuis opgenomen waar ze na de nodige verwikkelingen sterft. Leden van Lucy's vriendenkring hebben zich intussen opgeworpen om het raadsel van Lucy's mysterieuze conditie op te lossen: Lucy's vriendin Mina, die toevallig verloofd is met de al eerder vermelde Jonathan Harker. De arts John Seward, Quincey P. Morris en Arthur Holmwood zijn in de rest van het verhaal de helden. Sewards mentor, de Amsterdamse arts en vampierjager Abraham van Helsing, staat hen bij en voorziet hen waar nodig van achtergrondinformatie over vampiers in het algemeen en graaf Dracula in het bijzonder. Hij heeft namelijk ontdekt dat het Dracula is die voor Lucy's dood verantwoordelijk is. Hij ontdekt ook dat de graaf vroeger een prins was die de Turken versloeg (de enige verwijzing naar Vlad Tepes in het verhaal.)

Het verhaal voert de helden uiteindelijk naar Transsylvanië waar definitief met de graaf wordt afgerekend, maar niet voordat talloze strengen knoflook, crucifixen en houten staken de revue zijn gepasseerd.

[bewerk] Films

In de loop der jaren werden talloze films over Graaf Dracula gemaakt, waarvan hier alleen de belangrijkste worden vermeld.

De eerste op Dracula gebaseerde speelfilm was Nosferatu, eine Symphonie des Grauens van F.W. Murnau uit 1922, met Max Schreck in de rol van de vampier. Omdat Murnau van de rechthebbenden geen toestemming kreeg om Dracula te verfilmen, bracht hij enkele veranderingen aan in het verhaal. Desondanks oordeelde de rechter dat Nosferatu inbreuk maakte op het auteursrecht van de erven Bram Stoker. Alle kopieën van de film moesten daarom worden vernietigd. Omdat kopieën van de film al op grote schaal waren verspreid, bleek dit slechts gedeeltelijk mogelijk. Nosferatu leeft hierdoor tot op de huidige dag voort als een filmklassieker. In 1979 regisseerde Werner Herzog een remake van de film. Deze werd gedeeltelijk in de Nederlandse plaatsen Delft en Schiedam opgenomen. De film Shadow of the Vampire (2000) is een fictief verslag van het maken van de eerste Nosferatu-film, waarin de legendarische verhalen rondom acteur Max Schreck alle ruimte krijgen (De mysterieuze Schreck scheen destijds zo in zijn rol op te gaan dat sommigen aannamen dat hij werkelijk een vampier was.)

In 1931 verscheen de film Dracula van regisseur Tod Browning met in de hoofdrol Bela Lugosi. Bovendien met een andere tegelijkertijde interessante spaanse versie Dracula van regisseur George Melford met in de hoofdrol Carlos Villarias. In deze films kreeg de vampier gentlemanachtige trekjes. Het scenario van de film was grotendeels gebaseerd op een theaterbewerking die John Balderston en Hamilton Deane al in 1927 van Stokers roman hadden gemaakt.

Vanaf 1956 speelde Christopher Lee de rol van de graaf in diverse films voor Hammer Films; zie Dracula (1958)

Francis Ford Coppola maakte in 1992 onder de titel Bram Stoker's Dracula zijn filmversie van het vampierverhaal.

[bewerk] Trivia

In 2005 bracht de Music Hall in Antwerpen een musicalversie van Dracula op de planken, geproduceerd door Geert Allaert. De musical werd op de Vlaamse Musical Awards 2006 met vier prijzen bekroond: Hans Peter Janssens (beste mannelijke hoofdrol), Jaak Van den Velde (lichtontwerp), Frank Van Laecke (regie), Allard Blom (vertaling).