Locomotief (spoorwegmaterieel)

NMBS elektrische locomotief reeks 13 te Eupen (IC A Oostende-Eupen)

Een locomotief wordt gebruikt voor het aandrijven van treinen of rangeerdelen. Bij getrokken treinen trekt de locomotief de trein. Bij trek-duwtreinen kan de locomotief de rijtuigen ook duwen. De locomotief wordt in dit geval bestuurd vanuit een stuurstandrijtuig.

Men kan locomotieven indelen volgens hun werkingprincipe. Zo zijn er drie belangrijke types locomotieven:

[bewerk] Rangeerlocomotief

Er is ook nog de rangeerlocomotief. Dit is een kleine locomotief met een gering vermogen en een geringe maximumsnelheid. Een rangeerlocomotief wordt gebruikt voor het rangeren van voertuigen. De krachtbron is meestal diesel, maar elektrische tractie komt ook voor in landen met elektrificatie met wisselspanning. Soms worden rangeerlocomotieven radiografisch bestuurd, zodat de machinist niet in de locomotief zelf hoeft te zijn. Er hoeft dan geen extra begeleidend personeel aanwezig te zijn bij geduwd rangeren en het koppelen van wagens.

Een kleine rangeerlocomotief die door rangeerpersoneel bediend mag worden en met een mechanisch remsysteem wordt een locomotor genoemd.

[bewerk] Internationaal verkeer

Vanwege de verschillen in bovenleidingspanning tussen de spoorwegen van verschillende landen moeten treinen met een elektrische locomotief vaak van locomotief wisselen aan de grens. Uit praktische overwegingen voor grensoverschreidende goederentreinen meestal diesellocomotieven gebruikt, zodat men onafhankelijk is van de verschillende bovenleidingsspanningen.

Ook de treinbeïnvloedingssystemen verschillen per land, een locomotief die in meerdere landen rijdt dient met de verschillende systemen van deze landen zijn uitgerust.

Steeds meer locomotieven zijn echter geschikt voor het rijden in verschillende landen. Voor het treinverkeer tussen Nederland en België worden al geruime tijd locomotieven ingezet die onder beide bovenleidingsspanninggen kunnen rijden. In dit geval was dit relatief eenvoudig te realiseren doordat de systemen niet sterk van elkaar verschillen: in beide gevallen wordt gelijkspanning gebruikt, alleen de voltages zijn verschillend.

De Railion serie 189 is een voorbeeld van een locomotief die in vrijwel heel Europa kan en mag rijden.

[bewerk] België

Locomotieven van de NMBS
Rangeerlocomotief:	HLR 70 - HLR 71 - HLR 72 - HLR 73 - HLR 74 - HLR 75 - HLR 76 - HLR 77 - HLR 80 - HLR 82 - HLR 83 - HLR 84 - HLR 85 - HLR 91 - HLR 92
Diesellocomotief:	HLD 51 - HLD 52 - HLD 53 - HLD 54 - HLD 55 - HLD 59 - HLD 60 - HLD 61 - HLD 62 - HLD 64 - HLD 65 - HLD 66
Elektrische locomotief:	HLE 11 - HLE 12 - HLE 13 - HLE 15 - HLE 16 - HLE 18 - HLE 20 - HLE 21 - HLE 22 - HLE 23 - HLE 25 - HLE 26 - HLE 27 - HLE 28 - HLE 29

[bewerk] Nederland

Locomotieven van de Nederlandse Spoorwegen
Locomotor:	NS 100 - NS 200
Rangeerlocomotief:	NS 400 - NS 450 - NS 500 - NS 600 - NS 700
Elektrische locomotief:	NS 1000 - NS 1100 - NS 1200 - NS 1300 - NS 1500 - NS 1600 - NS 1700 - NS 1800
Diesellocomotief:	NS 2000 - NS 2200 - NS 2400 - NS 2600 - NS 2800 - NS 2900 - NS 6400