NS 500

NS 500, NS 600 en NS 700
De 531 op het emplacement van Almelo. (Foto: NOVEKI BV)
Aantal	125
Nummering	501-510, 511-545, 601-665, 671-693, 701-715
Fabrikant	English Electric Company (EEC)
Indienststelling	1946
Asindeling	C
Dienstgewicht	47 t
Aslast	16 t
Lengte over buffers	9068 mm
Maximum snelheid	30 km/h
Stroomsysteem
Aantal tractiemotoren	2
Vermogen	295 kW
Max. trekkracht
Treinbeïnvloeding	geen
Remsystemen	directe rem 600/700: eenleidingrem

De NS-locserie 500 - 600 - 700 is een dieselelektrische locomotief die tussen 1946 en 1998 werd ingezet door de Nederlandse Spoorwegen.

Met de komst van de Engelse legers naar Nederland aan het einde van de Tweede Wereldoorlog kwamen er ook Engelse locomotieven van het War Department mee. Hieronder waren drieassige diesellocs van een type dat al in de jaren dertig was ontwikkeld voor de London Midland and Scottish Railway (LMS). Na de oorlog werden diverse machines door de NS overgenomen. Na diverse ruilingen bleven er uiteindelijk tien ex-WD locs bij de NS, die in 1946 de nummers 501-510 droegen. Zij werden gebruikt voor rangeerwerk op grote stations zoals Utrecht en Zwolle en vanaf 1947 Rotterdam Feijenoord.

Omdat de tien Engelse tweedehands locomotieven goed bevielen werden er meer aangeschaft. Ook deze honderd locs kwamen weer uit de fabriek van English Electric Company (EEC) te Londen, maar werden nu nieuw geleverd. Na diverse vernummeringen viel de serie uiteen in twee groepen:

• Locomotieven zonder doorgaande luchtrem, alleen geschikt voor rangeerwerk, dit werd de serie 500 (511-545); (zie afbeelding rechtsboven).

• Locomotieven met een doorgaande luchtrem, dus ook geschikt voor het trekken van lichte goederentreinen, dit werd de serie 600 (601-665); (zie onderstaande afbeelding).

De laatste uit bovengenoemde serie, de 665, op spoor 1 te Leiden CS. (Dia: P. Meijer.)

• Tot slot nog vijftien locomotieven die zonder motor uit Engeland werden geleverd en in Nederland van een Stork-Thomassen motor voorzien, na eerst andere nummers gehad te hebben, werd dit uiteindelijk de serie 700 (701-715).

Afgezien van het ontbreken van de treinberemming bij de 500-en en de motoren van de 700-en waren de locs gelijk.

De aflevering vond plaats tussen 1949 en 1957. Toen had de NS met de series 501-510, 511-545, 601-665 en 701-715 in totaal 125 drieassige locomotieven van Engels fabrikaat. Zij waren zoals bij alle locomotieven toen nog gebruikelijk olijfgroen geschilderd. Alleen de tien ex-WD locs waren aanvankelijk grijs. Vanaf de jaren zeventig werden de nog in dienst zijnde locs in de huisstijlkleuren geel-grijs geschilderd.

De serie 700 deed vrijwel uitsluitend dienst vanuit het depot Rotterdam Feijenoord. De andere loc’s waren in het hele land aan te treffen. Ieder station waar treinen werden samengesteld had wel een of meer 500/600-en beschikbaar.

In 1963 kregen alle locs een blauw zwaailicht om voor het kruisende wegverkeer beter zichtbaar te zijn. In 1984 werd dit vervangen door een rood zwaailicht.

In het begin van de jaren zeventig waren er minder rangeerlocs meer nodig, mede als gevolg van de sluiting van vele los- en laadplaatsen. Dit resulteerde in de buitendienststelling van de kleine series 450 en 700 omstreeks 1972.

Voor rangeerwerk bij de Rotterdamse Waalhaven werden vier 600-en geschikt gemaakt voor radiografische bediening. In 1990-1991 werden nog eens 19 loc’s verbouwd. De in totaal 23 radiolocs werden vernummerd in 671-693. In 1992 werden ook de 625, 642, 649 en 659 nog verbouwd.

Met de vermindering van het wagenladingenvervoer en het meer rijden met bloktreinen in de goederendienst maakte in de jaren zeventig en tachtig veel rangeerlocs overbodig.

[bewerk] Buitendienststelling

De ex-WD locs 501-510 werden tussen 1969 en 1972 als eerste afgevoerd. Daarna volgden de 701-715 in 1972-1973. De serie 511-545 werd buiten dienst gesteld tussen 1976 en 1989. De serie 601-665 ging vanaf 1991 buiten dienst. In 2005 waren er bij Railion op papier nog circa tien locs in dienst, in de praktijk was dit aantal echter al vrijwel tot 0 gereduceerd. De in 1998 bij NS-reizigers terechtgekomen locs werden inmiddels vervangen door de nieuw afgeleverde 701-713.

Enkele locs zijn nog in dienst, waaronder vijf stuks bij het bedrijf Rotterdam Rail Feeding (RRF) als RRF-1 t/m 5, drie stuks bij Strukton, één exemplaar bij NedTrain (Utrecht) en één exemplaar bij Cronifer in Moerdijk (de eerder aan de fa. Kandt verkochte blauwe 691). Zeven locs zijn verkocht aan Groot-Brittannië, onder andere aan de MiddlePeak Railway.

[bewerk] Museumlocs

Drie locomotieven werden opgenomen in de collectie van het Nederlands Spoorwegmuseum te Utrecht: de 508, 512 en 629 en vijf locomotieven kwamen terecht bij de VSM te Beekbergen: de 532, 604, 618, 636 en 661. De 639 is in 2005 bij de ZLSM te Simpelveld gekomen en weer in de originele groene kleur geschilderd.

[bewerk] Trivia

Locomotieven van dit type dragen de bijnamen Bakkie of Hippel.