NS 1000

NS 1000
Aantal	10
Nummering	1001-1010
Fabrikant	1001-1003: SLM, Winterthur; 1004-1010: Werkspoor, Utrecht
Indienststelling	1948
Asindeling	(1A) Bo (A1)
Dienstgewicht	100 ton
Aslast
Lengte over buffers	16,22 m
maximum snelheid	135 km/h
Stroomsysteem	1500 V =
Aantal motoren	8
Uur vermogen	3296 kW (4480 pk)
Continu vermogen	2796 kW (3800 pk)
Maximale trekkracht	177kN
Treinbeïnvloeding
Remsystemen

De NS-locserie 1000 is een elektrische locomotief die tussen 1948 en 1982 werd ingezet door de Nederlandse Spoorwegen. Het waren de eerste eigen elektrische locomotieven van de NS.

In de jaren dertig werd al een groot deel van het spoorwegnet in het westen en midden van het land geëlektrificeerd. Naast het tot dan toe aangeschafte stroomlijnmaterieel ontstond er ook behoefte aan elektrische locomotieven. Voor de kolentreinen, goederentreinen en lange-afstandsreizigerstreinen had men omstreeks 1940 al plannen om elektrische locs aan te schaffen.

In 1942 werden tien locomotieven besteld bij de Zwitserse locomotievenfabriek te Oerlikon. Door de oorlogsomstandigheden kon deze bestelling niet geleverd worden en dit gaf de NS de kans het ontwerp te wijzigen. De loc was nog steeds afgeleid van het Zwitserse type Ae 4/6, maar aangepast aan de Nederlandse omstandigheden. Deze had vier aangedreven assen en twee loopassen.

In 1947/’48 werden de eerste drie voor de NS gebouwde elektrische locomotieven bij SLM te Winterthur in Zwitserland gebouwd en als 1001-1003 afgeleverd. De 1004-1010 werden in 1949 in licentie door Werkspoor te Utrecht gebouwd.

Vanaf de zomer van 1948 werden zij in dienst gesteld tussen Amsterdam en Eindhoven. Vanaf 1954 reden zij voornamelijk in de goederendienst. De locs waren aanvankelijk olijfgroen geschilderd, later werd dit Berlijns blauw. De 1006 sneuvelde bij een spoorwegongeval te Tilburg in 1961, waarbij ook loc 1156 aan zijn einde kwam.

De laatste uit de serie, locnr. 1010, eigendom van de Stibans. (Foto: P. Meijer.)

Vanaf 1975 werden zij nog uitsluitend in het zuiden des lands ingezet. Dit omdat ze nogal storingsgevoelig waren en NS ze daarom zo dicht mogelijk bij de hoofdwerkplaats in Tilburg wilde houden. Ook kon zo het machinistenkorps dat dienst deed op de 1000 kleiner worden gehouden. Na de aflevering van de nieuwe elektrische locomotieven van de serie 1600 werden de laatste locs van de serie 1000 in 1982, na een diensttijd van 34 jaar, buiten dienst gesteld.

Dankzij de inspanningen van de Stibans bleef één locomotief, de 1010, bewaard als museumloc en staat sinds enige jaren niet-rijvaardig opgesteld in het Nederlands Spoorwegmuseum te Utrecht.