Mannheim

Wapen	Kaart
Basisgegevens
Deelstaat:	Baden-Württemberg
Regierungsbezirk:	Karlsruhe
Kreis:	Stadsdistrict
Oppervlakte:	144,96 km²
Bevolking:	324,655 (31.10.2005)
Bevolkingsdichtheid:	2121 inwoners/km²
Hoogte:	95 m boven NN
Geografische ligging:	49° 29' N 08° 28' O
Postcode:	68001-68309 (oud: 6800)
Kenteken:	MA
Website:	www.mannheim.de

Mannheim is een Duitse stad in de deelstaat Baden-Württemberg, gelegen aan de samenvloeiing van Rijn en Neckar, met ruim 300.000 inwoners. De stad vormt het centrum van de Rhein-Neckar-Dreieck, een stedelijk gebied van zo'n 2,4 miljoen inwoners.

De stad wordt ook wel Quadratestadt genoemd. Deze bijnaam is te danken aan de aanleg van de binnenstad volgens een schaakbordpatroon, waarbij de huizenblokken, de zogenaamde Quadrate, genummerd zijn volgens een bepaald systeem. Straatnamen komen in de binnenstad bijna niet voor.

Een andere bijnaam voor Mannheim is Schiller-stad, naar de toneelschrijver Friedrich Schiller, die in Mannheim doorbrak.

Inhoud 1 Geschiedenis 2 Inwoners 3 Bezienswaardigheden 3.1 Gebouwen 3.2 Parken, monumenten 3.3 Musea 4 Verkeer 5 Geboren in Mannheim 6 Externe link

[bewerk] Geschiedenis

Mannheim wordt voor het eerst in 766 vermeld, maar blijft eeuwenlang een onbeduidend vissersplaatsje in de Palts, een vorstendom aan de Rijn.

Ter vervanging van dat plaatsje legt Keurvorst Frederik IV in 1606 de eerste steen voor de vesting Friedrichsburg, bestaande uit een citadel en een stad waarvan de straten volgens een schaakbordpatroon worden aangelegd. In 1607 worden stadsrechten verleend.

In de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) wordt de nieuwe plaats echter volledig verwoest. Keurvorst Karel Lodewijk, die in 1649 aantreedt, bouwt de vesting weer op, en wordt daarom als de tweede stichter van Mannheim beschouwd. In 1689 wordt de stad opnieuw volledig vernietigd, ditmaal door de Fransen, maar keurvorst Johan Willem besluit in 1698 tot wederopbouw.

Keurvorst Karel Filips verlegt in 1720 zijn residentie van Heidelberg naar Mannheim als gevolg van een godsdiensttwist. De bouw van het slot in Mannheim begint in hetzelfde jaar.

Een grote bloeiperiode kent Mannheim onder keurvorst Karel Theodoor, die vanaf 1743 regeert. Hij stimuleert vooral de kunsten en wetenschappen. Het hoforkest wordt algauw gezien als het beste van Europa, en de Mannheimer Schule heeft veel invloed op de muziekgeschiedenis.

In 1778 wordt de residentie overgebracht naar München, zodat Mannheim zijn politieke betekenis verliest. Desondanks opent in 1779 het Nationaltheater zijn deuren. Deze schouwburg is vooral bekend geworden door de eerste opvoering van Die Räuber van Friedrich Schiller.

In 1795 wordt de stad wederom beschadigd in de Napoleontische oorlogen. In 1803 vervalt Mannheim aan Baden. In 1811 wordt de huidige nummering van de Quadrate ingevoerd. Een gebeurtenis van nationaal belang is de moord op toneelschrijver en Russische staatsraad August von Kotzebue, die leidt tot repressieve maatregelen tegen nationalistische en liberale bewegingen. Ook in de Maartrevolutie van 1848 speelt Mannheim een belangrijke rol.

In de negentiende eeuw neemt Mannheim als industriestad een hoge vlucht. Havens en spoorlijnen worden aangelegd. Karl von Drais vindt in 1817 de draisine uit, een loopmachine die als voorloper van de fiets beschouwd wordt. In 1859 wordt de industriestad Ludwigshafen am Rhein aan de overzijde van de Rijn gesticht. In Mannheim ontwikkelt Carl Benz in 1885 de eerste auto.

Tijdens het Nationaal-socialisme, van 1933 tot 1945, komen 16.000 mensen om door vervolging of oorlogshandelingen. Onder hen zijn 2240 joden.

In de Tweede Wereldoorlog wordt de stad zwaar gebombardeerd, waarna enkele decennia van wederopbouw volgen. In 1967 wordt de hogeschool voor economie verheven tot universiteit. In 2003 wordt de eerste Duitse popacademie opgericht. In 2007 wordt het vierhonderdjarig bestaan van de stad gevierd.

[bewerk] Inwoners

Mannheim had in 1766 ruim 24.000 inwoners, in 1871 bijn 40.000. Het inwonertal overschreed in 1896 de grens van 100.000, in 1905 had de stad al meer dan 160.000 inwoners. In 1970 bereikte het inwonertal met zo'n 333.000 zijn hoogste stand. In maart 2005 bedroeg het inwoneraantal 307.583 (tweede woonplaats niet meegerekend).

[bewerk] Bezienswaardigheden

Mannheim biedt geen bijzonder aantrekkelijk stadsbeeld. De straten zijn volgens een schaakbordpatroon aangelegd, historische bebouwing (die al niet van groot belang was) is grotendeels verloren gegaan. De oudste bebouwing dateert van na de wederopbouw vanaf 1698. De binnenstad wordt doorsneden door een noord-zuidas, de Breite Straße, die haaks op het slot staat, en door een oost-westas, de Planken, die de voornaamste winkelstraat is. Op het kruispunt van deze twee straten bevindt zich de Paradeplatz, het centrale plein van Mannheim. In het oosten komt de Planken uit bij de watertoren, het voornaamste symbool van de stad.

[bewerk] Gebouwen

• Het ensemble van oude raadhuis en St.-Sebastiaanskerk in F1, waarvoor de eerste steen in 1700 werd gelegd. De opzet van het symmetrische dubbelcomplex met de fraaie toren in het midden is typisch voor verschillende bouwwerken in Mannheim geweest.
• De Konkordienkirche in R2 uit 1706-1717, met een 92 meter hoge toren die pas in 1893 werd voltooid.
• Het barokke slot, een van de grootste van Duitsland. Het werd van 1720 tot 1760 gebouwd naar ontwerp van Louis Remy de La Fosse. Na de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog werden de buitenmuren hersteld; van het interieur werden slechts enkele zalen gereconstrueerd. Het slot wordt aan alle kanten door drukke verkeersaders omgeven; het slotpark is vrijwel geheel opgeofferd aan wegen en spoorlijnen.
• De barokke Jezuïetenkerk in A4, gebouwd van 1733 tot 1760 naar ontwerp van Alessandro Galli da Bibiena. Deze kerk, de belangrijkste barokkerk in Zuid-West-Duitsland, was vroeger via een galerij verbonden met het slot en deed tevens dienst als hofkerk. Het interieur is na de oorlog zoveel mogelijk gerecontrueerd.
• De 33 meter hoge sterrenwacht uit 1772-1774 achter de Jezuïetenkerk. Hier werkte de astronoom Christian Mayer, die in 1776 verschillendedubbelsterren ontdekte.
• Het Zeughaus (wapenarsenaal) in C5, gebouwd in 1777-1779 door Peter Anton Verschaffelt in classicistische stijl. Thans is hier het historische deel van de Reiß-Engelhorn-Museen ondergebracht.

• De 60 meter hoge neobarokke watertoren uit 1889, ontworpen door Gustav Halmhuber. Het pompeuze bouwwerk is tegenwoordig het bekendste symbool van Mannheim. Het staat in het centrum van een parkachtige aanleg in Jugendstil, de Friedrichsplatz, waaraan ook het concert- en congresgebouw Rosengarten en de Kunsthalle opvallen. Naar het oosten gaat de Friedrichsplatz over in de Augustaanlage, een brede boulevard van rond 1900.
• De Christuskirche uit 1907-1911 in Oststadt in neobarokke stijl.
• Het raadhuis uit 1937-1941 in E5, in de classicistische stijl van het Nationaalsocialisme gebouwd naar plannen van Josef Zizler en Adolf Abel.
• De Trinitatiskirche in G4, gebouwd in 1956-1959 naar ontwerp van Helmut Striffler op de plaats van een verwoeste kerk.
• De Fernmeldeturm, een soort Euromast van 207 meter hoog, dateert uit 1975.

[bewerk] Parken, monumenten

• Het Luisenpark, aangelegd in 1892-1894, behoort tot de fraaiste parken in Europa.
• Op de Paradeplatz O1 staat de fraaie Grupello-brunnen uit 1711; op het marktplein G1 een barokke gebeeldhouwde fontein uit 1719.
• Standbeeld van Schiller uit 1862 in B3.
• Vredesengel uit 1952 in E6.
• Holocaust-monument uit 2003 op de Planken bij P2.

[bewerk] Musea

• Reiß-Engelhorn-Museen, gevarieerde verzamelingen van kunst, stadsgeschiedenis, theater- en muziekgeschiedenis, archeologie, natuur- en volkenkunde.
• Kunsthalle, kunst van de late negentiende eeuw tot heden.
• Mannheimer Kunstverein, tentoonstellingen van hedendaagse kunst.
• Landesmuseum für Technik und Arbeit, overzicht van techniek en industrie in Zuid-West-Duitsland vanaf de negentiende eeuw.
• Planetarium

[bewerk] Verkeer

Een net van autosnelwegen omgordt Mannheim.

Het station van Mannheim is het belangrijkste spoorwegknooppunt van Zuid-Duitsland en het tweede ICE-knooppunt van Duitsland.

[bewerk] Geboren in Mannheim

• Steffi Graf (14 juni 1969), Duits tennisster
• Albert Speer (19 maart 1905), Duits architect en Nazi-kopstuk

[bewerk] Externe link

• Officiële site van de stad Mannheim

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Mannheim op Wikimedia Commons.

{{{afb_links}}}	Districten en stadsdistricten in Baden-Württemberg		{{{afb_groot}}}
Alb-Donau-Kreis - Baden-Baden - Biberach (district) - Bodenseekreis - Böblingen - Breisgau-Hochschwarzwald - Calw - Emmendingen - Enzkreis - Esslingen - Freiburg im Breisgau - Freudenstadt - Göppingen - Heidelberg - Heidenheim - Heilbronn (stad) - Heilbronn (district) - Hohenlohekreis - Karlsruhe (stad) - Karlsruhe (district) - Konstanz - Lörrach - Ludwigsburg - Main-Tauber-Kreis - Mannheim - Neckar-Odenwald-Kreis - Ortenaukreis - Ostalbkreis - Pforzheim - Rastatt - Ravensburg - Rems-Murr-Kreis - Reutlingen - Rhein-Neckar-Kreis - Rottweil - Schwäbisch Hall - Schwarzwald-Baar-Kreis - Sigmaringen - Stuttgart - Tübingen - Tuttlingen - Ulm - Waldshut - Zollernalbkreis