Aken (stad)
| Wapen | Kaart |
|---|---|
 Wapen van Aken |
 |
| Basisgegevens | |
| Deelstaat: | Noord-Rijnland-Westfalen |
| Regierungsbezirk: | Keulen (Köln) |
| District: | Stadsdistrict |
| Oppervlakte: | 160,82 km² |
| Inwoners: | 258.208 (31-12-2005) |
| Bevolkingsdichtheid: | 1606 inw./km² |
| Autokenteken: | AC |
| Officiële website: | www.aachen.de |
| Politiek | |
| Burgemeester: | Dr. Jürgen Linden (SPD) |
| Meerderheidspartij: | CDU |
Aken (Duits: Aachen, Akens dialect: Oche, Frans: Aix-la-Chapelle) is een stad in de Duitse deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen, met een inwonertal van ruim 258.000 (eind 2005). De stad ligt dichtbij de grens met Nederland en België, vlakbij het Limburgse Vaals en in de buurt van het Luikse Kelmis (La Calamine); voorts ligt Aken ongeveer 65 km ten westen van de Duitse stad Keulen.
Ten zuiden van Aken begint de Eifel.
Bestuurlijk vormt Aken een stadsdistrict in het Regierungsbezirk Keulen.
Met inbegrip van de Landkreis Aachen vormt Aken een agglomeratie van ruim 550.000 inwoners. Dit aantal zou nog groter worden (ca. 800.000), wanneer men aangrenzende gemeenten in België (o.a. Kelmis) en het gebied Parkstad Limburg in Nederland (Heerlen e.o.) zou meerekenen.
Aken is een stad met een lange geschiedenis en een beroemde Dom. Het is tevens een industrieel centrum in een steenkoolgebied en een belangrijk spoorwegknooppunt met aansluiting op de hogesnelheidslijn (Thalys). Het vliegveld van Aken, Maastricht Aachen Airport, ligt op Nederlands grondgebied, zo'n 30 km van de stad, nabij het Limburgse Beek.
De RWTH Aken (Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule) is een van de belangrijkste technische universiteiten, speciaal voor werktuigbouwkunde, auto- en productietechniek. Een onderdeel vormt het Klinikum Aachen, dat het grootste in één enkel gebouw gevestigde ziekenhuis van Europa is.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Bezienswaardigheden
De Dom van Aken is nog steeds de belangrijkste landmark van de stad en maakt deel uit van de palts van Karel de Grote. Het paleis in de palts werd vele malen verbouwd en vormt nu het stadhuis van Aken. De centrale cour van de palts is nog steeds herkenbaar als het plein tussen beide gebouwen. De dom was voor 400 jaar de grootste kerk ten noorden van de Alpen. De tombes van Karel de Grote en Otto III bevinden zich in deze kerk. Ook worden hier de relieken bewaard die Karel de Grote in 799 ter inwijding van zijn koninklijke kapel (paltskapel) vanuit Jeruzalem had laten overbrengen: de windselen van het Kind Jezus, het lendendoek van Jezus Christus, het kleed van de Maagd Maria en het doek waarin het hoofd van Johannes de Doper gewikkeld zou zijn geweest. Dit werd echter pas in 1239 openbaar bekend. Hierdoor kreeg de Dom van Aken een religieuze betekenis als bedevaartsoord en ontstond een pelgrimage. De zevenjarige cyclus van deze Heiligdomsvaart onstond echter pas in de eerste helft van de 14de eeuw. Nog steeds komen elk jaar duizenden geloving naar Aken voor de toning van de relieken. De eerstvolgende Heiligdomsvaart in Aken is in 2007.
De Dom van Aken was het eerste Duitse monument op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.
[bewerk] Geografie
Aken ligt in het stroomgebied van de Maas, is de meest westelijke Duitse Großstadt en behoort tot een van de vele agglomeraties van Noord-Rijnland-Westfalen. Op ongeveer 30 km ten zuidwesten ligt het natuurpark Hoge Venen.
Het hoogste punt van de stad ligt op 410 meter boven Normalnull (NN) en ligt in het uiterste zuidoosten van de gemeente. Het laagste punt van de gemeente bedraagt 125 meter boven NN en is te vinden in het noorden van de stad. De lengte van de stadsgrens bedraagt 87,7 km, daarvan vormt 23,8 km de staatsgrens met België en 21,8 km de grens met Nederland. De grootste lengte van de stad in noord-zuid richting bedraagt 21,6 km, de grootste oost-west afstand bedraagt 17,2 km.
[bewerk] Buurgemeenten
Aken grenst aan de volgende gemeenten:
Herzogenrath, Würselen, Eschweiler, Stolberg en Roetgen (liggen allemaal in het district Aken), Raeren en Kelmis (provincie Luik) in België, Vaals, Gulpen-Wittem, Simpelveld, Heerlen en Kerkrade (provincie Limburg) in Nederland.
[bewerk] Bestuurlijke indeling van de stad
Het stadsgebied wordt bestuurlijk verdeeld in 7 wijken met elk een wijkraad, wijkraadvoorzitter en een steunpunt van de gemeente (Bezirksamt). De wijkraad wordt, gelijktijdig met de gemeenteraadsverkiezingen, door alle stemgerechtigde burgers van de wijk gekozen. De wijken kunnen verder worden onderverdeeld in buurten.
Aken bestaat uit:
- Aken-Centrum
- Markt, Theater, Lindenplatz, St. Jakob, Westpark, Hanbruch, Hörn, Ponttor, Hansemannplatz, Soers, Jülicher Straße, Kalkofen, Kaiserplatz, Adalbertsteinweg, Panneschopp, Rothe Erde, Trierer Straße, Frankenberg, Forst, Beverau, Burtscheid Kurgarten, Burtscheid Abtei, Burtscheid Steinebrück, Marschiertor, Hangeweiher
- Aken-Brand
- Aken-Eilendorf
- Aachen-Haaren
- Haaren, Verlautenheide
- Kornelimünster/Walheim
- Kornelimünster, Oberforstbach, Walheim
- Aken-Laurensberg
- Vaalserquartier, Laurensberg
- Aken-Richterich
- Richterich, Richterich-Huf
[bewerk] Gemeentelijke herindelingen
Voorheen zelfstandige gemeenten zijn om diverse redenen heringedeeld bij de gemeente Aken. Voor de eerste herindeling bedroeg de oppervlakte van de stad 3056 ha.
| Datum | Plaats | Uitbreiding oppervlakte (in ha) |
| 1 januari 1897 | Burtscheid | 858,6 |
| 1 april 1906 | Forst | 1145,7 |
| 1 november 1922 | Sief, Bildchen en Lichtenbusch | 789,1 |
| 1 januari 1972 | Brand (zonder randgebieden), Eilendorf, Haaren (zonder Randgebieden), Kornelimünster, Laurensberg, Richterich (zonder Bank en Wilsberg), Walheim, Oberforstbach en diverse kleine gebieden |
10.595 |
Na alle herindelingen bedraagt het huidige oppervlak van de gemeente 16.082,90 ha.
[bewerk] Demografie
In 1855 telde Aken meer dan 50.000 inwoners. In 1890 overschreed het inwonertal van de stad de grens van 100.000, waardoor de stad erkend werd als Großstadt.
Het navolgende overzicht geeft de ontwikkeling van het aantal inwoners van Aken weer vanaf 1500 tot en met 2005. Tot 1833 gaat het hoofdzakelijk om schattingen, vanaf die datum kunnen gegevens van de volkstelling worden gebruikt of zijn projecties van gemeentelijke gegevens gebruikt.
|
|
|
¹ gegevens uit de volkstelling
[bewerk] Politiek
[bewerk] Gemeenteraad en burgemeester
In vroeger tijden stond een koninklijke beambte aan het hoofd van de stad Aken. Vanaf 1250 ging de leiding over de gemeente op de Gemeenteraad over, welke door een burgemeester werd voorgezeten. Leden van de gemeenteraad waren in eerste instantie zogenaamde Schöffen (dit zijn lekenrechters). Sinds de 15e eeuw waren ook de gilden vertegenwoordigd. Dit werd in de zogenaamde Gaffelbrief uit 1450 vastgelegd. Deze situatie bleef tot 1794 van kracht. Pas in 1513 hadden de gilden een permanente vertegenwoordiging in de raad. Het ledental van de raad fluctueerde nogal. De raad werd voorgezeten door twee burgemeesters, die elk voor een periode van één jaar werden gekozen. Op 25 mei werden nieuwe burgemeesters gekozen.
In 1794 werd Aken bij het Franse keizerrijk ingelijfd, en kreeg Aken een gemeenteraad naar Frans voorbeeld, met aan het hoofd een Maire. Hij werd geholpen door 3 Beigeordnete. De Maire zat een 30-koppige raad voor. In de Pruisische tijd (vanaf 1815) werd de titel Maire vervangen door Oberbürgermeister. In 1856 werd in het Rijnland de reorganisatie van het openbaar bestuur afgerond met de invoering van de gemeentewet.
Tijdens de regeerperiode van de NSDAP kende de gemeente alleen een Oberbürgermeister, welke natuurlijk een trouw lid van deze partij was. Na de Tweede Wereldoorlog werd deze door het Militair Gezag in de Britse bezettingszone door een nieuwe Oberbürgermeister vervangen. In 1946 werd een gemeentewet naar Brits voorbeeld ingevoerd, waarna de burgers weer een gemeenteraad konden kiezen. De raad koos uit zijn midden een Oberbürgermeister als voorzitter van de gemeenteraad en deze was ook vertegenwoordiger van de stad naar buiten toe. De baan van Oberbürgermeister was onbezoldigd. Daarnaast koos de raad een Oberstadtdirektor, welke enigszins vergelijkbaar is met de Nederlandse of Belgische gemeentesecretaris, als hoogste ambtenaar van de gemeente. Deze functie was een betaalde baan.
In 1995 werd de dubbele top van de gemeente opgeheven, voortaan kent de gemeente alleen nog een Oberbürgermeister, welk nu een betaalde functie is. Deze is voorzitter van de gemeenteraad, hoogste ambtenaar van de gemeente en vertegenwoordiger van de gemeente naar buiten. Sinds 1999 wordt deze rechtstreeks door alle stemgerechtigde inwoners van Aken gekozen.
De gemeenteraad van de stad Aken bestaat uit 58 personen. De direct gekozen burgemeester heeft stemrecht en leidt de zittingen van de gemeenteraad.
[bewerk] Stedenbanden
|
Verder is er ook een stedenband met Montebourg (Frankrijk), die sinds 1960 bestaat. Montebourg heeft een stedenband met de voormalige gemeente Walheim. Deze jumelage is overgenomen door de wijkraad Kornelimünster/Walheim.
[bewerk] Economie
De belangrijkste industrietakken van Aken zijn machinebouw, de bandenproductie, de fabricage van gloeilampen en het maken van snoep en andere zoetwaren, bijvoorbeeld de Aachener Printen.
Hiernaast bestaan er verschillende kleine onderzoeksbedrijven en High Tech ondernemingen, vaak Spin-offs van de Universiteit. Ook is toerisme een belangrijke economische pijler.
In het verleden vond er veel productie plaats van naalden en textiel. Door deze productie ontstond een typisch Akense groet: de klenkes. Echter sinds de jaren '90 van de 20e eeuw werd de productie verplaatst naar lagelonenlanden. De laatste naaldenfabriek van Aken staakte de bedrijfsvoering aan het einde van 2004. Van de eens zo talrijke textielfabrieken is er nu nog maar één over. Verdere takken van industrie die geheel of gedeeltelijk zijn verdwenen zijn de productie van wagons en rijtuigen voor de spoorwegen, beeldbuizen (deze is in zijn geheel verdwenen) en transformatoren.
[bewerk] Infrastructuur
[bewerk] Verkeerswegen
Op het knooppunt Aken komen de snelwegen A 4, A 44 en A 544 bij elkaar. De A 4 verbind Aken met Keulen en sluit bij de grensovergang Vetschau aan op de A76 in Nederland, die A 44 geeft Aken een verbinding met Düsseldorf en sluit aan op het snelwegnet van België. De A 544 verbind het Knooppunt Aken met de Europaplatz in het oosten van Aken. Als E40 is de A 4 van Keulen tot het knooppunt Aken en vanaf daar de A 44 richting België aangegeven.
Andere verkeerswegen in het stadsgebied van Aken zijn de Bundesstraßen B 1, B 57, B 258 en B 264.
[bewerk] Spoorwegen
Naast het centraal station bestaan er in Aken de stations Aken-West en Aken-Rothe Erde en de halteplaatsen Aken-Schanz en Eilendorf. De sneltrein Thalys van Keulen naar Parijs stopt ook in Aken. De Duitse sneltrein ICE heeft Aken als stopplaats.
Belangrijke regionale sneltreinen zijn :
- RegionalExpress RE1: Aachen – Düren – Köln – Düsseldorf – Duisburg – Essen – Bochum - Dortmund – Hamm (bijgenaamd NRW-Express)
- RegionalExpress RE4: Aachen – Mönchengladbach – Düsseldorf – Wuppertal – Hagen - Dortmund (bijgenaamd Wupper-Express)
- RegionalExpress RE9: Aachen – Düren – Köln – Siegen (– Gießen) (bijgenaamd Rhein-Sieg-Express)
- RegionalExpress RE29: Aachen – Luik
- RegionalBahn RB33: Aachen – Mönchengladbach – Duisburg (bijgenaamd Rhein-Niers-Bahn)
- RegionalBahn RB20: Alsdorf/Heerlen – Herzogenrath – Aachen – Eschweiler – Weisweiler/Stolberg (bijgenaamd Euregiobahn)
(Verbindingen in september 2004)
[bewerk] Openbaar Vervoer
In 1974 werd de laatste tramlijn van Aken stilgelegd. Sindsdien wordt het openbaar vervoer van Aken uitgevoerd door bussen. De lijnen lopen in het gehele consessiegebied Aken (Aachener Verkehrsverbund) en in het naburige buitenland, bijvoorbeeld naar Vaals en Heerlen (Nederland) of Eupen (België). Er zijn een aantal snelbuslijnen naar Alsdorf/Aldenhoven, Jülich, Heerlen, Eschweiler, Roetgen/Simmerath en Roetgen/Monschau.
De stadsbussen worden geëxploiteerd door ASEAG (Aachener Straßenbahn und Energieversorgungs AG) met in totaal 60 lijnen (Stand: juni 2004). Het belangrijkste punt voor het busvervoer is het busstation, waar bijna alle lijnen stoppen. Slechts vier lijnen doen het busstation niet aan.
In Aken is er daarnaast een nachtbusnet. Deze bestaat uit zeven lijnen (N1 t/m N6 en N13), die elke zaterdagnacht, zondagnacht en op feestdagen om 01:45 en 02:45 rijden. De lijnen rijden stervormig de stad uit. Bij de invoering van de nieuwe dienstregeling in 2006 wordt er een achtste nachtlijn toegevoegd (de N7) die vanuit Aken naar Kelmis (La Calamine) in België rijd. De succesvolle lijn N1 krijgt één extra rit om 03:45 uur.
De busmaatschappij ASEAG kreeg door toedoen van de stad een bezuinigingsdoelstelling opgelegd, waarbij men kijkt naar hoe rendabel de lijnen zijn. Het is de bedoeling het lijnenaanbod hierop aan te passen. In de laatste jaren werd gekeken of het mogelijk was de tram weer in te voeren in Aken, het project faalde door de hoge kosten hiervan. Als vervanging van dit project rijden op twee lijnen vanaf 19 september 2005 twee dubbele geledebussen van de firma Van Hool (type AGG 300) op de lijnen 5 en 45 als een test. Vanaf 2007 kunnen dan (bij een succesvolle test) in totaal 16 bussen van dit type besteld worden.
[bewerk] Luchtverbindingen
Ongeveer 30 km buiten de stad ligt in Nederland het internationale vliegveld van Aken: Maastricht Aachen Airport. Het centrum wordt met de luchthaven verbonden door een pendelbus. Voor kleinere vliegtuigen (zweef- en sportvliegtuigjes) kan gebruik worden gemaakt van het vliegveld Merzbrück, waar ook de reddingshelikopter Christoph Europa 1 gestationeerd is. Merzbrück is een voormalige militaire basis van de Belgische strijdkrachten (licht vliegwezen van de Landmacht). Die luchthavens Keulen/Bonn en Düsseldorf kunnen ook gebruikt worden om naar Aken te reizen. Door een goede spoorverbinding met Aken zijn de pendelbussen die tussen deze luchthavens en Aken reden (de zogenaamde "Airport-Aixpress") vanaf 31 oktober 2004 opgeheven.
[bewerk] Sport
- De jaarlijkse CHIO (afkorting voor het Franse: Concours Hippique International Officiel) is het grootste ruitersportevenement van Duitsland. Aken organiseert ook de Wereldruiterspelen in 2006.
- Het lokale voetbalelftal, Alemannia Aachen, speelt in de Eerste Bundesliga van Duitsland. In april 2006 promoveerde het elftal naar de Eerste Bundesliga.
[bewerk] Bekende Akenaren
[bewerk] Geboren in Aken
- Arthur Eichengrün (13 augustus 1867), scheikundige
- Ludwig Mies van der Rohe (27 maart 1886), Duits-Amerikaans architect
- Edith Frank (16 januari 1900), moeder van Anne Frank
- Franz Oppenhoff (18 augustus 1902), Duits politicus
- Otto Graf Lambsdorff (20 december 1926), Duits politicus
[bewerk] Elders geboren
- Karel de Grote (Herstal 2 april 742), keizer van het West-Romeinse Rijk
- Philipp Eduard Anton Lenard (Presburg 7 juni 1862), natuurkundige en Nobelprijswinnaar
- Wilhelm Wien (Fischhausen 13 januari 1864), natuurkundige en Nobelprijswinnaar
- Max Eckert-Greifendorff (Chemnitz 10 april 1868), geograaf en cartograaf
- Johannes Stark (Schickenhof 15 april 1874), natuurkundige
- Peter Debye (Maastricht 24 maart 1884), Nederlands/Amerikaans fysisch chemicus en Nobelprijswinnaar
- Arnold Gehlen (Leipzig 29 januari 1904), filosoof en socioloog
- Bacharuddin Jusuf Habibie (Pare-Pare 25 juni 1936), president van Indonesië
[bewerk] Externe link
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Aachen op Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Districten en stadsdistricten in Noord-Rijnland-Westfalen |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Aken (stad) (Aachen) - Aken (district) (Aachen) - Bielefeld - Bochum - Bonn - Borken - Bottrop - Coesfeld - Dortmund - Duisburg - Düren - Düsseldorf - Ennepe-Ruhr-Kreis - Essen - Euskirchen - Gelsenkirchen - Gütersloh - Hagen - Hamm - Heinsberg - Herford - Herne - Hochsauerlandkreis - Höxter - Kleef (Kleve) - Keulen (Köln) - Krefeld - Leverkusen - Lippe - Märkischer Kreis - Mettmann - Minden-Lübbecke - Mönchengladbach - Mülheim an der Ruhr - Münster - Oberbergischer Kreis - Oberhausen - Olpe - Paderborn - Recklinghausen - Remscheid - Rhein-Erft-Kreis - Rhein-Kreis Neuss - Rhein-Sieg-Kreis - Rheinisch-Bergischer Kreis - Siegen-Wittgenstein - Soest - Solingen - Steinfurt - Unna - Viersen - Warendorf - Wesel - Wuppertal |
|||
