Wikipedia:Uitgelicht/augustus

Uruzgan (of Oeroezgan, Oruzgan) is een van de 34 provincies van Afghanistan. Uruzgan bevindt zich in het midden van het land. De provinciehoofdstad is Tarin Kowt.

Uruzgan is gelegen in de zuidwestelijke uitlopers van het Hindoe Koesj-gebergte. Van zuidwest naar noordoost, over een afstand van hemelsbreed zo'n tweehonderd kilometer, stijgt het terrein van ongeveer duizend tot meer dan drieduizend meter. Door deze ligging zijn de plaatselijke klimaatverschillen vrij groot.

Begin 2006 heeft het Amerikaanse leger een provinciaal reconstructieteam aanwezig ter plaatse. Het Nederlandse leger voert dit uit per per 1 augustus 2006, naar verwachting gedurende 2 jaar. Dit geheel gebeurt onder de vlag van de ISAF. Het Nederlandse detachement opereert vanuit de hoofdstad Tarin Kowt en de plaats Deh Rawood. (lees verder)

Seoel (uitspraak [so:l]) is de meer dan 600 jaar oude hoofdstad van Zuid-Korea. Tot 1945 was het de hoofdstad van heel Korea. Sinds het ontstaan van de Republiek Korea, beter bekend als Zuid-Korea, in 1948, is het de hoofdstad van het land, behalve een korte tijd tijdens de Koreaanse Oorlog. Met meer dan 14 miljoen mensen op een oppervlakte van 613 km² is de stad Seoel een van de dichtstbevolkte steden ter wereld. Er zijn meer dan één miljoen voertuigen geregistreerd, die de oorzaak zijn van opstoppingen tot na middernacht. (lees verder)

De plundering van de Tempel, te zien op de Romeinse Titusboog

Tisja be-Av (Hebreeuws voor 'de negende Av') betreft een joodse herdenkingsdag. Op de negende dag van de joodse maand Av zijn in de oudheid zowel de eerste als de tweede Joodse Tempel verwoest. Ook vonden later andere rampen rondom deze dag plaats, reden waarom Tisja be-Av dé rouwdag van het jodendom is geworden. Door godsdienstige joden wordt er eveneens op deze treurdag gevast. Tisja be-Av valt in juli of augustus, dit jaar van woensdagavond 2 tot donderavond 3 augustus (de joodse dagindeling verloopt anders).

De rouwstemming wordt aangegeven doordat men bijeenkomt in een beperkt verlichte synagoge waar men dan op lage bankjes zit. De Thora is verpakt in een donker omhulsel en men leest uit het (Hebreeuwse) Bijbelboek Klaagliederen. De negende Av is echter ook een teken van hoop omdat sommige joden geloven dat de messias op de negende Av ter wereld zal komen.....lees verder.

Een mug is een vliegend insect uit de orde tweevleugeligen. De bekendste families zijn de langpootmuggen en de steekmuggen, die bekend staan om de jeukende muggenbulten. Ook de kriebelmuggen en knutten kunnen steken. Andere families, zoals dansmuggen, steken niet. Een muggenbult ontstaat nadat een mug een beetje bloed uit het lichaam heeft gezogen. Hierbij wordt speeksel uitgescheiden, wat een antistollingsfactor bevat. Dit is een eiwit, dat bij mensen leidt tot een afweerreactie in de vorm van een muggenbult. (lees verder)

Chemoluminescentie is het verschijnsel dat bij een chemische reactie energie vrijkomt in de vorm van licht (luminescentie). Een reactie waarbij chemoluminescentie optreedt is meestal exotherm. Deeltjes (reactanten) reageren met elkaar en er ontstaan reactieproducten en energie. Deze energie wordt niet aan de omgeving afgestaan in de vorm van warmte, maar wordt door een reactieproduct opgenomen. Dit deeltje zal dan energierijk zijn en zich in de aangeslagen toestand bevinden (C*). Dit molecuul zal na verloop van tijd weer teruggaan naar de grondtoestand. Tijdens het teruggaan naar de grondtoestand komt energie vrij. Deze wordt uitgezonden in de vorm van licht. (lees verder)

Sir Alexander Fleming (6 augustus 1881 – 11 maart 1955) was een Britse arts en microbioloog, die voor de ontdekking van penicilline een Nobelprijs heeft gekregen. In september 1928 ontdekte Fleming eigenlijk bij toeval dat in de buurt van een bepaalde schimmel die per ongeluk bij een van zijn bacteriekoloniën was gekomen geen bacteriën groeiden. Fleming maakte een filtraat van de schimmel, en vond dat het vele soorten bacteriën kon doden, terwijl het op proefdieren geen merkbaar nadelige werking had. De ontdekking van penicilline wordt als een voorbeeld van serendipiteit gezien. (lees verder)

Oliver Hardy (18 januari 1892 - 7 augustus 1957) was een Amerikaanse filmacteur. Hij is met name bekend geworden als de 'dikke' helft van het komische duo Laurel & Hardy.
In 1927 begon zijn hechte samenwerking met Stan Laurel bij de Hal Roach-studio's (het jaar daarvoor hadden zij toevallig samengespeeld en zo elkaar leren kennen). Al snel kregen zij faam als komisch tweestel en speelden zij samen in veel stomme films, later ook, zij het met aanvankelijke tegenzin, in gesproken films. Hardy vervulde de rol van een gezet en bazig personage die wel heel erg van eigen kunnen is overtuigd.....(lees verder bij Laurel & Hardy)

De mijnramp in Marcinelle is de grootste mijnramp uit de Belgische geschiedenis. In de kolenmijn 'Le Bois du Cazier' brak op 8 augustus 1956 brand uit. Het leidde tot een ramp waarin 262 mensen het leven lieten, waaronder 136 Italianen en 95 Belgen. Marcinelle ligt net ten zuiden van Charleroi.

Door deze ramp kwam er ook een verschuiving in de immigratie in België. Door het grote aantal Italiaanse slachtoffers zegde de Italiaanse regering het immigratiecontract met België definitief op. De Belgische overheid moest haar arbeiders voortaan elders zoeken: in Griekenland en Spanje en later in Marokko en Turkije. (lees verder)

Fat Man atoombom

Fat Man was de atoombom die op 9 augustus 1945 door de Verenigde Staten boven Nagasaki in Japan werd afgeworpen.

Het 3,25 m lange massavernietigingswapen was met 4545 kg iets zwaarder dan Little Boy, die enkele dagen eerder boven Hiroshima was afgeworpen. Vanwege slecht zicht kwam de bom ongeveer 3 mijl van het doelwit terecht, daardoor vond de explosie gedeeltelijk plaats boven dunbevolkt gebied. Bij de aanval vielen ongeveer 40.000 doden en 25.000 gewonden, minder dan bij de aanval op Hiroshima. (lees verder)

De Vasa is het enige overgebleven zeventiende-eeuwse schip ter wereld. Het Zweedse oorlogsschip, in opdracht van Koning Gustaf II Vasa door een Nederlandse scheepsbouwer ontworpen, zonk op 10 augustus 1628 in de haven van Stockholm. Doordat het schip topzwaar was, maakte het door een windvlaag slagzij en stroomde water de geschutspoorten binnen. In 1961 werd de Vasa met een ingewikkelde operatie geborgen, en na een lang conservatieproces is het schip nu te bezichtigen in het Vasamuseum te Stockholm. (lees verder)

De Lange telling van de Mayakalender is een stelsel waarmee iedere dag vanaf het begin van de huidige kringloop (11 augustus 3114 v. Chr.) eenduidig weergegeven kan worden. De telling is voornamelijk gebaseerd op het twintigtallig stelsel, waarin de Maya rekenden. Twintig dagen werd een uinic genoemd. Er gingen 18 uinics in een tun. Een tun van 360 dagen komt dus bijna overeen met een jaar. De lange telling bleef tot het einde van de klassieke tijd in gebruik. De jongste datum erin is van 909. Nadien werd de telling vervangen door de vereenvoudigde korte telling. (lees verder)

De Quagga is een uitgestorven ondersoort van de steppezebra. De laatst levende Quagga stierf op 12 augustus 1883 in de dierentuin Artis. De Afrikaanse naam "quagga" is afgeleid van het blaffende geluid dat zebra's maken en werd door de Afrikaans sprekende bevolking in Zuid-Afrika gebruikt voor alle soorten zebra's in het gebied. Het dier had een zwartwit gestreepte kop en een bruin gekleurd achterlijf. Rond 1800 werd er door kolonisten gejaagd op deze dieren voor de huid en het vlees wat gezorgd heeft voor het uitsterven van deze soort. (lees verder)

Fidel Alejandro Castro Ruz (Birán, 13 augustus 1926) is de president en de belangrijkste leider (Lider Maximo) van Cuba.
Vanaf de Cubaanse revolutie van 1958-1959 die de toenmalige pro-Amerikaanse overheid en regering van Fulgencio Batista omverwierp, is hij in dat land aan de macht.

Castro werd geboren in de provincie Oriente, op een suikerplantage als derde kind van Ángel Castro y Argiz en Lina Ruz González. Hij heeft twee broers, Ramón en Raúl en drie zusters: Angela, Juanita en Emma. Fidel werd erg laat gedoopt, pas toen hij acht jaar was.

Na een zware operatie van Castro heeft zijn broer Raúl Castro sinds 31 juli 2006 tijdelijk de macht in handen gekregen.....lees verder

De Heilige Werenfried van Elst of Sint-Werenfridus was een Ierse prediker en de patroonheilige van Elst, die in West-Friesland en de Betuwe het christendom predikte. Werenfridus maakte deel uit van het benedictijnerklooster van Rathmelsigi in Ierland. Hij ging rond 690 naar Friesland als gezel van Willibrord en kreeg de taak om in West-Friesland het evangelie te prediken. Werenfridus vestigde zich aanvankelijk in het huidige Wervershoof, waar zijn priesterwoning stond, maar trok via Dorestad door naar de Betuwe en het gebied daaromheen, om ook daar het woord van God te verspreiden. Werenfridus stierf op 14 augustus 760 in Arnhem. (lees verder)

Het Woodstock Music and Art Festival was het beroemdste rockfestival van de jaren '60. Het festival werd in het weekend van 15, 16 en 17 augustus 1969 gehouden vlakbij bij Woodstock, New York.

Het bezoekersaantal lag ruim boven de 400.000. Daarnaast waren nog eens 3 miljoen mensen naar het terrein onderweg. Het Woodstockfestival betekende het hoogtepunt van de anticultuur van de jaren '60 en van het hippietijdperk. (lees verder)

Elvis Aaron Presley (8 januari 1935 – 16 augustus 1977) was een Amerikaans popzanger en acteur. Hij wordt voornamelijk gezien als een pionier van de rock-&-rollmuziek. Hij veranderde het landschap van de populaire muziek door countrymuziek, gospel en rhythm and blues te vermengen. Hij geldt als een van de meest populaire en invloedrijke artiesten van de 20e eeuw. Elvis' graf werd al snel een bedevaartsoord voor Elvisfans. In 1982 werd Graceland opengesteld voor publiek. (lees verder)

Jutte is een koosvorm van Judith en haar naamdag is op 17 augustus. De volledige uitdrukking was dan ook met sint-juttemis als de kalveren op het ijs dansen. In augustus ligt er natuurlijk geen ijs (en kalveren kunnen niet dansen), vandaar de betekenis nooit. (lees verder)

De anticonceptiepil, in de volksmond vaak de pil genoemd, is het voorbehoedsmiddel tegen zwangerschap dat het vaakst gebruikt wordt in de Lage Landen. De anticonceptiepil is één van de meest betrouwbare vormen van anticonceptie; minder dan 1 op de 100 vrouwen die de pil gebruikt, wordt binnen een jaar zwanger. De pil beschermt echter niet tegen de verschillende soa. De anticonceptiepil bevat hormonen, die de ovulatie blokkeren en zorgen dat sperma minder goed bij de eicellen kan komen. Op 18 augustus 1960 kwam de eerste anticonceptiepil op de markt. (lees verder)

Gaius Julius Caesar Octavianus, bekend geworden als Keizer Augustus, (Rome, 23 september 63 v. Chr. - Nola, 19 augustus 14 n. Chr.) was de eerste Romeinse keizer. Octavianus werd geboren als Gaius Octavius Thurinus. Na de dood van zijn vader, adopteert Gaius Julius Caesar hem. Zijn naam wordt veranderd in Gaius Julius Caesar Octavianus. Na in 36 v. Chr. al onschendbaar te zijn verklaard, geeft de senaat hem in 27 v. Chr. de eretitel Augustus (de Verhevene) toe. Op 19 augustus 14 n. Chr. sterft hij, na 45 jaar te hebben regeerd, tijdens één van zijn reizen. (lees verder)

In 1989 werd Milošević president van Joegoslavië. Hij was president ten tijde van de oorlog tegen Bosnië-Herzegovina (1992-1995) en de etnische zuiveringen in datzelfde land en Kroatië. Voor deze daden werd hij op 27 mei 1999 aangeklaagd door het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag. Hem werden misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden, de verdrijving van 200.000 burgers uit Kosovo en de dood van minstens 900 mensen ten laste gelegd. Hij werd op 1 april 2001 gearresteerd in zijn villa in Belgrado, en vanaf 12 mei 2002 stond hij terecht in Den Haag, waar hij op 11 maart 2006 een natuurlijke dood stierf. (lees verder)

Euskadi Ta Askatasuna, beter gekend onder de afkorting ETA, is een separatistische, gewapende beweging die een onafhankelijke Baskische staat wil stichten. ETA voerde sinds de jaren '60 een bloedige strijd tegen de Spaanse regering van Generalísimo Francisco Franco, waarbij ook onschuldige burgers omkwamen. Anders dan bij Al Qaida en de Palestijnse terreurbewegingen, maar net als bij de IRA, werden meestal wel waarschuwingen gegeven voordat de bommen afgaan. Op 26 maart 2006 kondigde ETA een permanent staakt het vuren aan. (lees verder)

Het Rode Kruis is een wereldwijde hulpverleningsorganisatie waarvan de werking in zeven fundamentele beginselen (menselijkheid, neutraliteit, onpartijdigheid, onafhankelijkheid, vrijwilligheid, eenheid en universaliteit) is gegoten. De beweging ontstond na de Eerste Conventie van Genève die op 22 augustus 1864 werd aangenomen door de vertegenwoordigers van zestien Europese landen. Het Rode Kruis (en haar pendanten: de Rode Halve Maan en het Rode Kristal) is een embleem dat volgens de Verdragen van Genève bescherming biedt aan humanitaire- en medische voertuigen alsmede gebouwen tegen militaire aanvallen. (lees verder)

De Rijksuniversiteit Groningen werd opgericht in 1614 en is daarmee een van de oudste universiteiten van Nederland. De officiële opening vond plaats op 23 augustus 1614. De universiteit startte met vier faculteiten: Protestantse Godgeleerdheid, Rechten, Geneeskunde en Filosofie. Het wapen van de universiteit, in 1615 vastgesteld, bestaat uit het wapenschild van het gewest Stad en Lande van Groningen met daarop een opengeslagen boek met de afgekorte tekst van 'VERBUM DOMINI LUCERNA PEDIBUS NOSTRIS' (Het woord van de Heer is een lamp voor onze voeten). Tegenwoordig hanteert de universiteit in de praktijk een moderner motto: 'Werken aan de grenzen van het weten'. (lees verder)

De IJzertoren is een vredesmonument aan de IJzer, bij de stad Diksmuide in België. Door zijn hoogte van 84 meter, is de IJzertoren het hoogste vredesmonument van Europa. Op de toren staan de letters "AVV VVK", wat staat voor "Alles Voor Vlaanderen, Vlaanderen Voor Kristus".

De toren werd op 24 augustus 1930 ingewijd, maar werd in de nacht van 15 en 16 maart 1946 doelwit van een aanslag. Enkele meters van zijn oorspronkelijke plaats, werd een nieuwe IJzertoren gebouwd, maar dan hoger. Van de restanten van de oude toren werd in 1950 de "Poort van Vrede" gebouwd. (lees verder)

De Vesuvius is een vulkaan in het zuiden van Italië bij de Baai van Napels. De vulkaan is 1200 meter hoog en heeft een doorsnede van 50 kilometer. De Vesuvius is een samengestelde vulkaan, dat wil zeggen dat ze bestaat uit afwisselende lagen van as en lava.

De vulkaan is in het verleden ettelijke malen uitgebarsten, maar de eruptie van 24 en 25 augustus van het jaar 79, waarbij de Romeinse steden Pompeii, Herculaneum en Stabiae volledig onder een aslaag bedekt werden, is zeer bekend, voornamelijk door de geschriften van Plinius de Jongere. (lees verder)

De Triglav is met zijn hoogte van 2864 meter de hoogste berg van Slovenië. De berg ligt in het noordwesten van Slovenië, in de Julische Alpen. De Triglav (Sloveens voor driekoppige) heeft drie toppen, die verwijzen naar het verleden, het heden en de toekomst. De berg is een nationaal symbool in Slovenië en is dan ook verwerkt in het Sloveense wapen en de Sloveense vlag. De Triglav werd op 26 augustus 1778 voor het eerst beklommen. (lees verder)

De Krakatau is een actieve vulkaan in Indonesië. Ten gevolge van een uitbarsting op 27 augustus 1883 is het boven water uitstekende deel van de berg grotendeels verdwenen en is ter plaatse een veel kleinere actieve vulkaan ontstaan, Anak Krakatau oftewel Kind van Krakatau genoemd, die - onder begeleiding - nog door toeristen bezocht kan worden. Anak Krakatau is tevens een eiland.
Aan het hof van een Indonesische Sultan zijn geschriften bewaard gebleven die vertellen hoe een uitbarsting in het jaar 535 van Sumatra en Java twee aparte eilanden maakte, ze zouden daarvoor dus één eiland geweest zijn.

Martin Luther King, Jr. (15 januari 1929 - 4 april 1968) was een Amerikaans dominee, politiek leider en het meest prominente lid van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging.

King werd beroemd in de jaren '50 en '60 dankzij zijn geweldloos verzet tegen de rassenscheiding in de Verenigde Staten, onder meer door een massademonstratie op 28 augustus 1963 en het boycotten van stadsbussen die blanken bevoordeelden. (lees verder)

Orkaan Katrina, 29 augustus 2005 16:15 UTC

De orkaan Katrina ontstond op 24 augustus 2005 en kwam aan land bij Miami (Florida) als een orkaan van categorie 1, verzwakte toen, maar zwol boven het warme water in de Golf van Mexico veel sneller dan verwacht weer aan tot een orkaan van categorie 5.

De National Weather Service voorspelde op 28 augustus 2005 dat het systeem zich snel zou uitbreiden en 29 augustus 2005 in het gebied van New Orleans (Louisiana) aan land zou komen. Uiteindelijk liet de orkaan New Orleans net links liggen en trok ze recht over Biloxi. Toch was de schade in New Orleans zeer groot. (lees verder)

De Space Shuttle Discovery (NASA aanduiding: OV-103) is de derde van de vijf Space Shuttles die werden gebouwd. Omdat de Challenger en de Columbia zijn verongelukt, zijn er nu nog drie Space Shuttles over. De Discovery is genoemd naar een van de twee schepen van de Britse ontdekkingsreiziger James Cook.

De eerste vlucht van de Discovery vond plaats op 30 augustus 1984. Sindsdien heeft de Discovery onder meer de Hubble-ruimtetelescoop en de Ulysses ruimtesonde in de ruimte gebracht. (lees verder)

Koninginnedag is de nationale feestdag van het Koninkrijk der Nederlanden en werd tot 1948 gevierd op 31 augustus, de verjaardag van Koningin Wilhelmina). Sinds 1949 is de viering op 30 april.

Nog voor de ‘echte Koninginnedag’ werd op 31 augustus 1885 de eerste ‘Prinsessedag’ gehouden, de vijfde verjaardag van de jonge prinses Wilhelmina. Het initiatief hiertoe werd genomen door de liberalen, die hiermee de nationale eenheid wilden benadrukken. (lees verder)