Werenfried van Elst
De Heilige Werenfried van Elst of Sint-Werenfridus was een Ierse prediker en de patroonheilige van Elst, die in de 7e en 8e eeuw na Christus in West-Friesland en de Betuwe het christendom predikte.
Werenfridus maakte deel uit van het benedictijnerklooster van Rathmelsigi in Ierland. De man ging rond 690 naar Friesland als gezel van Willibrord, en kreeg de taak om in West-Friesland het evangelie te prediken. Werenfridus zetelde zich aanvankelijk in het huidige Wervershoof, waar zijn priesterwoning stond, maar trok via Dorestad door naar de Betuwe en het gebied daaromheen, om ook daar het woord van God te verspreiden.
Werenfridus stierf op 14 augustus 760 in Westervoort. Zijn lichaam werd opgeëist door de inwoners van Westervoort, en Elst, waar hij bij leven zelf had gezegd het liefst te willen worden begraven. Uiteindelijk werd, volgens de legende, besloten zijn lichaam op een onbemand bootje op de Rijn te leggen en 'het lot' te laten bepalen waar Werenfridus' laatste rustplaats moest komen. Het bootje voer, tegen de stroom in, naar de Betuwe-oever. Er werd een tweede oordeel gevraagd: Werenfridus' lichaam werd op een ossenkar gelegd, die bestuurd werd door jonge ossen, die nog nooit eerder een juk gedragen hadden. Ook zij keerden zich tot Elst en leverden het lichaam van de heilige af bij de Elsterse kerk. Daar werd Werenfridus uiteindelijk begraven. De relieken van Werenfried werden bijgezet in de grafkelder van die kerk.
[bewerk] Heiligverklaring
In ongeveer 925 werd het Werenfridusaltaar opgericht in de kerk van Elst. In hetzelfde jaar nam bisschop Baldericus van Kleef de resten van Werenfridus' lichaam uit de sarcofaag in de crypte, identificeerde het lichaam en zetten de relieken in een reliekschrijn. Dit had de betekenis van een heiligverklaring.
De relieken van Werenfridus sneuvelden grotendeels tijdens de Beeldenstorm in 1588. Theodoor van Eimeren wist nog enkele delen te redden en via Johannes Hollant over te brengen naar Theodoor Rijswijck uit Nijmegen, die op zijn beurt op zoek ging naar een veiligere plaats voor de heilige erfstukken. Uiteindelijk belandde het grootste deel van de relieken in Emmerik, maar die gingen daar verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wat er op dit moment nog over is, is een verbrand stuk bot in een zilveren reliekenhouder, met daarop een papiertje met de tekst Ossa Sancti Werenfridi. De officiële documenten die hierbij hoorden zijn helaas ook verloren.
Werenfridus werd beschermheilige van Elst, van groentetuiniers en van mensen die aan jicht lijden. Bovendien wordt er vaak tot hem gebeden bij last van stijve gewrichten.
[bewerk] Erfenis
Werenfridus heeft een grote erfenis achtergelaten in de cultuur en de uitoefening van het christendom in Nederland. Dit komt tegenwoordig vooral tot uitdrukking in verschillende symbolen. De kerk waar Werenfridus oorspronkelijk begraven werd, heet sinds 1483 de N.H. Werenfriduskerk. In 1944 werd de oorspronkelijk Werenfriduskerk verwoest, maar na de Tweede Wereldoorlog werd de kerk herbouwd. Tegenwoordig is er onder de kerk een klein museum ingericht, waar onder andere de sarcofaag te vinden is waarvan wordt gezegd dat hij van Werenfridus was. Opvallend in de kerk zijn ook onder andere de preekstoel, waarin de afbeelding is ontworpen van een bisschop die, met gebeente van Werenfridus, een jichtlijder geneest. Bovendien staan er vier stenen sculpturen van Werenfridus in het voorportaal van de kerk.
Op de officiële vlag van Elst is het bootje te herkennen dat Werenfridus na zijn dood naar die plaats voer.
Naast de Rijksweg (op de kruising met de weg langs de Linge) ligt een, op het eerste gezicht als een roestige mummie uitziend, beeld van de heilige Werenfridus die uit z'n bootje is gevallen.
Van Wervershoof wordt gezegd dat de naam afkomstig is van Werenfridus (als in Werenfridus' hoeve). In Hoorn (Noord-Holland) is er in 1948 een middelbare school opgericht die de naam Sint Werenfridus Lyceum droeg. In Elst is een scoutinggroep naar de heilige vernoemd. Tot slot staat er ook in Zieuwent een Sint-Werenfriduskerk.
