Al Qaida
Al Qaida of Al-Kaida (القاعدة in het Arabisch (al-Qā‘idah), ook wel getranslitereerd als al-Qaeda, wat letterlijk de basis of het fundament betekent) is een islamistische paramilitaire beweging die door velen wordt beschouwd als een terroristische organisatie, vooral in Westerse landen. Over deze organisatie (of netwerk) is behalve de naam Al Qaida en enige leden nagenoeg niets bekend.
Inhoud |
[bewerk] Doel
Over het doel van Al Qaida zijn er verschillende opvattingen. Sommige aanhangers zouden gesteld hebben dat het doel de vernietiging van de westerse wereld is. Videoboodschappen van en interviews met de Saoedische multimiljonair Osama Bin Laden en Al Zawahiri geven de indruk dat de strijd van Al Qaida met name gericht is tegen de westerse militaire aanwezigheid in islamitische landen.
[bewerk] Ontstaan
De groep werd in 1988 opgericht door Bin Laden. De groep is fundamentalistisch-islamitisch van aard, en verzet zich vooral tegen de invloed van de Westerse wereld, in het bijzonder de Verenigde Staten, in de islamitische wereld. Aanhangers van de beweging stellen dat het geen terroristische organisatie is, maar dat deze handelt in overeenstemming met de islamitische wet.
Al Qaida is gegroeid uit een verzetsgroep die stamt uit de Afghaanse oorlog (1979-1988). In die tijd verenigden alle islamitisch-fundamentalistische groeperingen in Afghanistan zich tot de "moedjaheddien" wat "heilige strijders" betekent. Deze groepen hadden tijdens deze oorlog als gemeenschappelijk doel de Sovjet-troepen en de communistische regering te verdrijven. Nochtans waren deze groeperingen zeer verschillend van elkaar. Ze baseerden zich op de koran maar in hun interpretatie zaten grote verschillen. Toen de oorlog eindigde begonnen deze groeperingen elkaar te bekampen.
De situatie in Afghanistan bleef onrustig tot 1994. Toen greep de Taliban de macht in Afghanistan. Zij boden een veilige haven voor al Qaida.
[bewerk] Terroristische acties
Acties die door Al Qaida zijn opgeëist of door anderen aan de groepering worden toegeschreven zijn onder meer:
- Bomaanslagen tegen Amerikaanse troepen in Jemen (1992)
- Bomaanslag op het World Trade Center in New York (1993)
- Gevechten in Somalië (1993)
- Plannen voor simultane bomaanslagen op vliegtuigen en aanslag op Paus Johannes Paulus II tijdens diens bezoek aan de Filipijnen (Operatie Bojinka) (verijdeld/afgebroken 1995)
- Bomaanslag tegen Amerikaans legerpersoneel in Dhahran (Saoedi-Arabië) (1996)
- Aanslagen op toeristen bij Luxor, Egypte (1997)
- Bomaanslagen op de Amerikaanse ambassades in Nairobi en Dar es Salaam (1998)
- Zelfmoordaanslag op het Amerikaanse gevechtsschip USS Cole (2000)
- Kaping van een viertal vliegtuigen, waarvan vervolgens twee in een zelfmoordactie tegen het World Trade Center in New York, en een derde tegen het Pentagon aanvliegen. Hierbij vielen bijna 3000 slachtoffers (terroristische aanslagen op 11 september 2001).
- Plannen voor een aanslag op de Amerikaanse ambassade in Parijs (afgebroken in 2001)
- Bomaanslag op de El-Ghriba synagoge in Djerba (Tunesië) (2002), waarbij onder meer Duitse toeristen om het leven kwamen.
- Zelfmoordaanslag op door buitenlanders bewoonde appartementencomplexen in Riyad (2003).
- Vier bomaanslagen in Istanbul in november 2003: twee tegen synagoges op 15 november 2003 en tegen een bank en het Britse consulaat op 20 november.
- Aanslagen op sjiiten tijdens het Ashoerafeest in Irak en Pakistan. Er vallen meer dan 226 sjiitische slachtoffers. Al Qaida ontkent verantwoordelijkheid volgens een onbevestigd bericht uit Iran (2004).
- Bomaanslagen op forensentreinen in Madrid. Hierbij vallen 191 doden en ongeveer 1400 gewonden. Van 13 bommen ontploffen er 10. De Spaanse regering zegt in het bezit te zijn van een videocassette waarin Al Qaida verantwoordelijkheid opeist. (11 maart 2004)
- Onthoofding van een aantal Amerikanen in Irak, waaronder Nicholas Berg (2004).
- Al Zawahiri heeft de aanslagen op het openbaar vervoer in Londen (7 juli 2005) in herhaalde videoboodschappen opgeëist. Eén van de daders kwam ook in deze videoboodschap aan het woord.
- Een zelfmoordaanslag in Jordanië, waarbij 67 mensen om het leven kwamen..
- Bomaanslag op militaire basis in Libanon na verstrijken ultimaat aan Libanese regering om 15 gevangengenomen strijders vrij te laten (2 februari 2006).
[bewerk] Twijfel over ‘Al Qaida’ als organisatie
Er bestaat gerede twijfel over het werkelijk bestaan van een wereldwijd gecompliceerde en vertakte organisatie, zoals Al Qaida vaak wordt geportretteerd. Een groeiend aantal analisten stelt dat het bestaan van een centraal (door Osama bin Laden) geleide organisatie een simplistische fantasie is. In deze visie had Osama bin Laden geen formele organisatie voor het voeren van een internationale Jihad totdat de Amerikanen ten behoeve van het strafproces tegen de organisatoren van de bomaanslag op de Amerikaanse ambassade in Nairobi in 1998 er één voor hem verzonnen. Ook is bijvoorbeeld het vermeende hypermoderne Al Qaida hoofdkwartier in Tora Bora nooit gevonden.
Degenen die het beeld van de Al Qaida organisatie in twijfel trekken, beweren overigens geenszins dat geen islamitische extremisten bestaan die bereid zijn terreurdaden te plegen om hun idealen te verwezenlijken. Zij stellen echter dat er geen sprake is van een centraalgeleide organisatie, maar meer van een netwerk van onafhankelijke groepen met min of meer dezelfde islamitische ideologie. Deze groepen hebben mogelijk wel onderling contact en kunnen in voorkomende gevallen met elkaar samenwerken.
De BBC-documentairereeks The Power of Nightmares is sterk gericht op deze twijfel.
[bewerk] "Leden"
Omdat er twijfel is over Al Qaida als organisatie kun je moeilijk over "leden" spreken. Het nieuws over de "war on terror" duidt echter veel personen als zodanig aan. Dat betreft onder meer:
- Osama bin Laden
- Ayman al-Zawahiri
- Abu Hamza Rabia (3 december 2005 in Noord-Waziristan gedood bij een helikopteraanval door Pakistaanse strijdkrachten)
- Abu Faraj al-Libbi (2 mei 2005 gearresteerd door de Pakistaanse geheime dienst ISI)
- Amjad Farooqi (25 september 2004 omgekomen tijdens een vuurgevecht met Pakistaanse veiligheidstroepen in Nawabshah (Pakistan)
- Abu Musab al-Zarqawi (7 juni 2006 gedood bij een luchtaanval)
- Mustafa Setmariam Nasar
Zie ook de categorie Al Qaida-netwerk onderaan dit artikel.
