Synagoge
Een synagoge (Grieks voor huis van samenkomst; Hebreeuws: Beit Knesset of Beis Knesses - בית כנסת; Jiddish shul ('sjoel')) is in het jodendom een gebeds- en gemeenschapshuis. Regulier worden in (orthodoxe) synagoges 22 diensten per week gehouden. De meest bezochte diensten zijn die van de hoge feestdagen Jom Kippoer en Rosj Hasjana en daarna die van de andere feestdagen en sjabbat.
Niet-orthodoxe synagoges en orthodoxe synagoges in zeer kleine gemeenschappen hebben meestal alleen op zaterdagochtend en soms ook op vrijdagavond diensten. Orthodoxe joden bidden dan verder thuis; een synagoge en een minyan zijn niet noodzakelijk voor bidden, maar wel voor verschillende onderdelen van de dienst die anders niet uitgevoerd kunnen worden, zoals de herhaling van het Shemoneh Esrei of de lezing van de Thora.
Een andere naam voor synagoge, vooral onder Asjkenazische joden is sjoel, ook wel geschreven als shul, wat etymologisch verband houdt met het Duitse woord Schule dat school betekent. De synagoge is dan ook niet alleen een plaats voor gebed, maar ook om te leren. Met name chareidische synagoges worden ook als studiezaal en bibliotheek gebruikt. Een synagoge die ook specifiek voor dit doel bestemd is heet ook wel een beis/beit midrash.
Dagelijkse gebedsdiensten zijn shacharis (ochtend), mincha (middag) en maariv (avond). Op sjabbes en alle grote feestdagen met werkverbod volgt in de ochtenddienst na de Thora-lezing de mussaf-dienst en op Jom Kippoer is er de extra Neila-dienst.
[bewerk] Tempel
Sommige liberale joden, met name in Noord-Amerika, noemen de synagoge ook 'tempel.' De oorspronkelijke tempel stond op de Tempelberg in Jeruzalem. Tweemaal is de Joodse Tempel verwoest, de laatste keer in het jaar 70 na Christus onder de Romeinse keizer Titus. Deze tempel was altijd de centrale plaats van offerdienst, samenkomst en eredienst. Toen de eerste tempel de Tempel van Salomo werd verwoest door de Babyloniërs konden de joden de offerdienst niet meer uitoefenen. De overige rituelen zoals besnijdenis, huwelijk, eredienst e.d. werden aanvankelijk in huissamenkomsten beoefend. Later kwam men bijeen in speciaal hiervoor opgerichte gebouwen. Dit waren de eerste synagogen. Ook toen na 70 jaar ballingschap de tweede tempel werd opgericht bleef men bijeenkomen in de synagoge. De synagoge kan echter geen volledige vervanging van de tempel zijn, omdat de sjechina, de aanwezigheid van God, juist in het allerheiligste deel van de tempel zou zijn. Rituelen, zoals offers die in de tempel werden gebracht, zijn daarom in de huidige tijd vervangen door gebeden. Voor het ochtendgebed worden dagelijks door ieder persoon (uit het gebedenboek, de siddoer) gedeeltes uit de Thora en Misjna gelezen over de dagelijkse offerdienst, en het Shemoneh Esrei gebed wordt gezien als de vervanging van de offers zelf.
In orthodoxe synagogen zitten mannen en vrouwen gescheiden. In masorati (conservatieve), liberale (reform) en reconstructionist synagogen zitten mannen en vrouwen samen. De unitaire synagoge van Tokio en Stockholm, die dienst verlenen aan alle richtingen, zijn zo ingericht dat mannen en vrouwen zowel gescheiden als gemengd kunnen zitten.
Belangrijke voorwerpen in de synagoge zijn de Thorarollen, de acht- of negenarmige Chanoekia voor Chanoeka en met de hoge feestdagen ook de Sjofar.
[bewerk] Zie ook
| {{{afb_links}}} | Jodendom (Portaal) | {{{afb_rechts}}} |  |
|---|---|---|---|
|
Joden - Thora - Tenach - Talmoed - Kabbala - Literatuur - Halacha - Mitswa - Tsedaka - Kasjroet - Briet - Sjabbat - Gebed - Feestdagen - Maanden - Jaartelling - Geschiedenis - Tempel - Synagoge - Rabbijn - Chazan - A tot Z |
