Zomertijd

Voorjaar: Omschakeling van wintertijd naar zomertijd

Najaar: Omschakeling van zomertijd naar wintertijd

Zomertijd (internationale benaming Daylight Saving Time of DST) is de tijd die gedurende de zomermaanden wordt aangehouden door de klok een uur vooruit te zetten d.w.z. de klok een uur voor te laten lopen op de gewone tijd. Daardoor blijft het 's avonds langer licht en kan men zodoende bezuinigen op elektrische verlichting.

De gewone tijd in Nederland en België wordt in dit verband wel wintertijd genoemd. In België wordt zomertijd ook vaak zomeruur genoemd. Ongeveer 70 landen kennen momenteel zomertijd.

[bewerk] Oorsprong

Het is wel eens beweerd dat zomertijd voor het eerst voorgesteld werd door Benjamin Franklin in een brief aan de redactie van de Journal of Paris. Het artikel was echter als grap bedoeld en bovendien stelde Franklin niet voor om de zomertijd in te voeren, maar dat men vroeger moest opstaan en naar bed gaan.

Het was voor het eerst een serieus voorstel van de Engelsman William Willet in zijn Waste of Daylight (Verspilling van daglicht) uit 1907, maar hij was niet bij machte om het van de Britse regering gedaan te krijgen ondanks steun van een aanzienlijke groep parlementsleden. [1]

[bewerk] Geschiedenis

De eerste praktische toepassing van zomertijd was door de Duitse regering gedurende de Eerste Wereldoorlog, tussen 30 april 1916 en 1 oktober 1916. Kort daarop volgde ook het Verenigd Koninkrijk, voor het eerst van 21 mei 1916 tot 1 oktober 1916. Vervolgens voerde het Congres van de Verenigde Staten op 19 maart 1918 verschillende tijdzones in (die al sinds 1883 bij de spoorwegen in gebruik waren) en maakte de zomertijd officieel (in werking tredend op 31 maart) tijdens de rest van de Eerste Wereldoorlog. Het werd in 1918 en 1919 tijdens zeven maanden in acht genomen. De wet bleek echter zo onpopulair te zijn (hoofdzakelijk omdat men toen meestal vroeger opstond en naar bed ging dan tegenwoordig) dat de wet werd afgeschaft.

Ook in de Tweede Wereldoorlog was de zomertijd weer in gebruik. In het Verenigd Koninkrijk kende men zelfs een dubbele zomer- en wintertijd!

[bewerk] Kritiek

In de landbouw geeft de zomertijd problemen, omdat het vee met de kunstmatige omschakeling van het uur niet om kan gaan.Zo zullen koeien niet vroeger opstaan. Voorstanders beweren echter dat men van de zomertijd meer profijt dan schade heeft, waarbij men vooral energiereductie aanhaalt als voordeel. De zomertijdkwestie is in de Verenigde Staten uiterst verwarrend omdat verschillende districten geen zomertijd hebben.

Een van de bezwaren van de zomertijd heeft te maken met de tijdzones. Tijdens de wintertijd staat de klok in West-Europa een uur voor op de zonnetijd, tijdens de zomer staat de klok al 2 uur voor op de zonnetijd. Het dagritme van mensen loopt dus niet synchroon met het ritme van de zon, en 2 uur verschil wordt door sommige mensen als te groot ervaren. Vooral landbouwers vinden dit een groot probleem aangezien hun dieren wel op zonnetijd leven.

Een ander veelgehoord bezwaar van de zomertijd/wintertijd is dat het elke keer een hele aanpassing vergt van het dagritme van mensen om over te schakelen, vooral kinderen hebben hier last van, waardoor ze in de week na de aanpassing oververmoeid kunnen raken.

Verder wordt in twijfel getrokken of de lagere verlichtingskosten de hogere airconditioningskosten wel compenseren. Ook een ander voordeel, meer namiddagzon, wordt in twijfel getrokken aangezien mensen meer energie gaan verbruiken door bijvoorbeeld met de auto te rijden.

[bewerk] Zomertijd niet voor planten

Organismen, anders dan de mens laten hun levensritme niet door een uurwerk bepalen. Zo zal een plant of gewas midden op de dag meer water nodig hebben omdat de zon het hoogste punt bereikt. Door het verzetten van de klok in de zomer is dit midden op de dag niet meer 12:00 maar 13:00 uur. De stand van de zon is voor de plant belangrijker dan de stand van de wijzers van de klok. Kwekers en verzorgers van planten houden gedurende de zomertijd rekening met deze tijdverschuiving van een uur. In regelapparatuur die toegepast wordt in de tuinbouw worden de tijdstippen waarop het een en ander gebeurt dan ook in de zomermaanden een uur vooruit gezet, de klimaatstrategie voor het gewas verandert daardoor niet. Bij het terugschakelen naar wintertijd wordt dan de klok weer terug gezet, de tijdstippen worden dan ook een uur terug gezet.

[bewerk] Ezelsbruggetje

Om te onthouden of de klok voor- of achteruit gezet dient te worden is er een ezelsbruggetje: je wint er tijd mee. Bij de overgang naar de wintertijd telt de dag 25 uur, er wordt dus tijd 'gewonnen'. Een ander ezelsbruggetje is in het voorjaar zet men de klok vooruit en in het najaar zet men de klok achteruit. Of als het weer achteruit gaat(het wordt kouder), gaat de klok een uur achteruit. Gaat het weer vooruit(het wordt warmer) gaat de klok een uur vooruit.

In het Engels is er het ezelsbruggetje spring forward, fall back. Vertaald is dit lente/spring vooruit, herfst/val terug. Dit vooral in Amerikaans Engels. In het Verenigd Koninkrijk wordt voor herfst meer het woord autumn gebruikt i.p.v. fall.

[bewerk] Gebruik in verschillende landen

██ Gebieden die zomertijd kennen

██ Gebieden die geen zomertijd meer kennen

██ Gebieden die nooit zomertijd hebben gekend

[bewerk] Algemeen

Het zal duidelijk zijn dat de zomertijd alleen waarde heeft in een gematigd klimaat, daar de lengte van de tropendag niet voldoende varieert voor het nut van de zomertijd. Hawaï, Thailand en de Noordelijke gedeelten van Australië bijvoorbeeld hebben geen zomertijd. Tasmanië maar ook bijvoorbeeld Nieuw-Zeeland voeren de zomertijd vroeger in en hebben het voor een langere periode dan de andere Australische deelstaten die zomertijd hebben.

[bewerk] Nederland en België

De zomertijd is niet altijd op dezelfde dag ingevoerd:

1916-1939: vroegste begindatum 26 maart (1922), laatste einddatum 8 oktober (1922,1933 en 1939)
1977-1995: vroegste begindatum (laatste weekend van maart): 25 maart (1984,1990), laatste einddatum (laatste weekend van september) 1 oktober (1978).
vanaf 1996 begint de zomertijd op de laatste zondag van maart en eindigt de zomertijd op de laatste zondag van oktober; deze wijziging in het systeem is gemaakt om de zomertijd met die in het Verenigd Koninkrijk te synchroniseren. De zomertijd eindigt in het laatste weekend van oktober, ook weer op zondagnacht, als de klok om 03.00 uur teruggezet wordt op 02.00 uur (weer om 01.00 uur UTC). Behalve in IJsland, dat geen zomertijd kent, is dit de situatie in alle Europese landen. In alle tijdzones (West, Centraal en Oost) wordt de klok op hetzelfde uur verzet. In de EU blijft de regeling zoals ze nu geldt ook in 2006 en 2007 van kracht. De Europese Commissie zal in de nabije toekomst beslissen wat er vanaf 2008 zal gelden. Er zijn 3 mogelijkheden: ofwel blijft alles zoals het nu is, ofwel worden er andere data overeengekomen ofwel wordt de zomertijd misschien wel volledig afgeschaft, daar er enkele lidstaten al tegenargumenten naar voren hebben gebracht. In de overzeese gebieden van het Koninkrijk der Nederlanden, de Nederlandse Antillen en Aruba, geldt geen zomer- of wintertijd. Hierdoor bedraagt het tijdverschil met deze gebieden in de zomer zes uur en in de winter slechts vijf uur.

[bewerk] Australië

In Australië is het al dan niet gebruiken van zomertijd een aangelegenheid voor iedere staat/territorium individueel. Het Australisch Hoofdstedelijk Territorium, Nieuw-Zuid-Wales, Tasmanië en Victoria kennen de zomertijd. In Tasmanië gaat die vroeger, gewoonlijk begin oktober, in dan in de andere staten. Het Noordelijk Territorium, West-Australië en Queensland hebben geen zomertijd. Queensland probeerde het begin jaren '70 en opnieuw in de jaren '90, maar het sloeg niet aan en werd weer afgeschaft. West-Australië probeerde het zes keer tussen 1917 en 1992 maar drie keer werd het door een nipte meerderheid van de bevolking verworpen in een referendum.

[bewerk] Brazilië

Brazilië voerde de zomertijd voor de eerste keer in in 1931 en heeft het sinds 1985 onafgebroken gekend in de Zuidelijke staten van het land. De begin- en eindmomenten zijn variabel. Gewoonlijk start de zomertijd om middernacht op een zondag in oktober (zelden november) en eindigt het om middernacht op een zondag in februari of maart.

[bewerk] Canada

Het gebruik van zomertijd is in Canada een provinciale bevoegdheid. Alberta, Brits-Columbia, Manitoba, New Brunswick, Ontario, Prins Edwardeiland, de Northwest Territories, Nova Scotia, Québec en Yukon Territory volgen de Verenigde Staten en zullen dus vanaf 2007 de zomertijd op de tweede zondag van maart starten en op de eerste zondag van november weer stoppen. Newfoundland, Nunavut en Saskatchewan blijven bij de oude eerste zondag van april en de laatste zondag van oktober. Van die laatste kent slechts een klein deel de zomertijd. In British Colombia, Nuvavut, Ontario en Quebec zijn gebieden die geen zomertijd volgen.

[bewerk] Chili

Chili kent sinds 1927 de zomertijd. Destijds was het land verdeeld in twee tijdzones. De huidige wet uit 1970 geldt voor het hele land en bepaalt dat de zomertijd begint om middernacht op de tweede zaterdag van oktober en weer eindigt om middernacht op de tweede zaterdag van maart. In bepaalde jaren werden die data aangepast om politieke of klimatologische redenen.

[bewerk] China

De Volksrepubliek China heeft van eind jaren '80 tot begin jaren '90 de zomertijd uitgeprobeerd. Onder meer vanwege de grootte van het land werd zomertijd niet praktisch bevonden. China gebruikt nu één tijdzone die geldt voor het gehele land. China's eerste zomertijd begon in 1986 op 3 mei om middernacht. De volgende jaren begon het telkens halfweg april. De zomertijd liep altijd halfweg september af tot hij na 1991 afgeschaft werd. [2]

[bewerk] Cuba

Cuba kent al lang de zomertijd en gebruikt daarbij een variabele periode. Het land zit momenteel al sinds 27 maart 2004 om middernacht in de zomertijd die op 28 oktober 2007 zal aflopen om op 29 maart 2008 weer te beginnen. [3]

[bewerk] Egypte

Egypte kent reeds gedurende decennia onafgebroken de zomertijd. Die begint normaal de laatste vrijdag van april en duurt tot de laatste donderdag van september, telkens om middernacht. [4]

[bewerk] Fillipijnen

Op de Fillipijnen werd van 1986 tot 1998 sporadisch met zomertijd geëxperimenteerd, telkens gedurende een korte periode. Dit vooral vanwege de energiecrisis waarin het land zich bevond. Het doel was om het stroomverbruik te verminderen. In april 2006 stelde het Fillipijnse ministerie van handel en industrie de maatregel opnieuw voor tegen de stijgende olieprijzen. [5]

[bewerk] Guatemala

Guatemala kende in 1973, 1983 en 1991 zomertijd. Op resp. 24 november, 20 mei en 22 maart om 23:59:59 ging de klok een uur vooruit om op resp. 23 februari en 23 en 6 september weer achteruit te gaan. Op 29 april 2006 ging de zomertijd weer in en op 30 september loopt ze weer af. [6]

[bewerk] Honduras

Honduras kende in de jaren '80 twee keer zomertijd. Op 2 mei 1987 en 30 april 1988 werd om 23:59:59 een uur overgeslagen. Op resp. 26 en 24 september van hetzelfde jaar werd het uur weer teruggezet. Daarna was de zomertijd in onbruik tot 2006. Op 7 mei van dat jaar werd ze weer ingesteld. [7]

[bewerk] India

India heeft korte tijd de zomertijd gekend tijdens de Indo-Pakistaanse Oorlog. Verder heeft het land het systeem nooit gebruikt.

[bewerk] Iran

Iran kende de zomertijd voor 1970. Tot 1976 werd het niet ingesteld. Ook van 1981 tot 1990 werd het niet ingesteld. Sindsdien kent het land een zomertijd die begint op 20/21 maart om middernacht en eindigt op 21 september. Na 2005 werd er weer mee gestopt. [8]

[bewerk] Israël

Israël's zomertijd begint telkens op de laatste vrijdag voor 2 april van 02 naar 03u en eindigt op de zondag tussen Rosh Hashanah en Jom Kippoer van 02 naar 01u. De voorgaande jaren was het schema variabel met als enige richtlijn dat de periode minstens 150 dagen moest duren. In het verleden werd al eens een aantal jaren overgeslagen.

In de Palestijnse Gebieden begint de zomertijd later, wat wel eens tot verwarring leidt. Zo transporteerden terroristen ooit een bom waarvan ze dachten dat die om 17:30 Israëlische standaardtijd zou afgaan. De bom was echter ingesteld op Palestijnse zomertijd en ging af tijdens het transport, waardoor de terroristen omkwamen (en daarvoor een Darwin Award kregen).

[bewerk] Japan

In Japan kende men van 1948 tot 1951 even zomertijd, die liep van mei tot september, maar sindsdien werd het niet meer ingesteld.

[bewerk] Jordanië

Jordanië heeft al lang zomertijd. Er werd wel eens een of meerdere jaren overgeslagen, de laatste keer van 1979 tot 1984, maar daarna wel permanent. De zomertijd begint er eind maart om middernacht en eindigt meestal eind september. Voor 2006 is dat telkens de 29ste van de maand. [9]

[bewerk] Kirgizië

Kirgizië kende sinds 1981 tot en met 2005 onafgebroken de zomertijd. In 2005 werd na stemming besloten ermee te stoppen en de tijd permanent op zomertijd te houden, om energie te blijven besparen. [10]

[bewerk] Mexico

In Mexico werd de zomertijd in 1996 op nationaal niveau ingevoerd vanwege de belangrijker wordende economische relatie met de Verenigde Staten. Enkel de staat Sonora kent sinds 1998 geen zomertijd meer omdat ze grenst aan de Amerikaanse staat Arizona die ook geen zomertijd heeft. De VS hebben de begin- en eindmomenten voor vanaf 2007 gewijzigd maar Mexico is niet van plan hierin mee te gaan. De zomertijd is zeer omstreden in Mexico: sommige plaatsen weigeren zelfs deze toe te passen. [11]

[bewerk] Namibië

Namibië is het enige land in Zuidelijk-Afrika en één van de slechts drie landen op het continent die de zomertijd gebruiken. In Namibië gebeurde dit ononderbroken sinds 1994. De zomertijd begint er steeds op de eerste zondag van september om op de eerste zondag van april weer te eindigen. Het land gaat daarbij resp. van 02 naar 03u en van 02 naar 01u. [12]

[bewerk] Nieuw-Zeeland

Elk jaar, op de eerste zondag van oktober, wordt om 2 uur 's nachts de tijd één uur vooruit gezet in Nieuw-Zeeland. Op de derde zondag van maart om 3 uur 's nachts loopt de zomertijd er weer af. Het land kende de zomertijd reeds sinds 1929 en de huidige situatie werd geregeld in 1974. Sommige bases op Antarctica, die vanuit Nieuw-Zeeland worden bevoorraad, volgen deze regeling mee, hoewel het er in de zomer permanent licht is en in de winter permanent donker.

[bewerk] Pakistan

Pakistan heeft de zomertijd in 2002 een keer uitgeprobeerd. De DST begon toen op 7 april om 00:00:59 en liep tot 6 oktober om 00:00:59. Sindsdien werd het systeem niet meer gebruikt.

[bewerk] Peru

Peru kent momenteel (2006) geen zomertijd maar heeft het in de jaren '80 en '90 wel enkele keren toegepast. Op 31 december 1985, 1986, 1989 en 1993 om 23:59:59 werd de klok telkens één uur vooruitgedraaid, om op 31 maart van het volgende jaar op hetzelfde uur weer te worden teruggedraaid. [13]

[bewerk] Rusland en de voormalige USSR

Op 1 april 1981 werd in de USSR de (Moskouse) zomertijd ingevoerd. Toen de Sovjet-Unie overging in Rusland bleef deze behouden. De data van de uurwijzigingen zijn dezelfde als die in andere landen in Europa, maar de verandering gebeurt om 02:00 uur in plaats van om 03:00 uur.

[bewerk] Syrië

Syrië kent al lang de zomertijd. De begin- en einddata ervan werden weleens gewijzigd en er werd al eens een jaar overgeslagen; Zo van 1979 tot 1982 en in 1985. In 2006 begon de zomertijd op 31 maart om middernacht en zal ze duren tot 20 september (De voorgaande jaren was dat 30 september). [14]

[bewerk] Taiwan

Taiwan kende zomertijd van 1945 tot 1961 en van 1974 tot 1975. Die twee keren in de jaren '70 begon de zomertijd op 31 maart om 23:59:59 en stopte het op 30 september. Op 29 juni 1980 begon Taiwan's laatste zomertijd die duurde tot 29 september. [15]

[bewerk] Tunesië

Tunesië heeft in de voorbije decennia enkele keren zomertijd toegepast, waarbij die inging in de periode maart-mei en weer afliep eind september. Zo kende land van 1977 tot 1978 en van 1988 tot 1990 de zomertijd. In 2005 werd het systeem wederom ingevoerd met ingang op 30 april om middernacht tot 30 september. Sinds 2006 wordt het Europese systeem gevolgd (zie hierboven). Tunesië voerde de zomertijd in om energie te besparen. [16]

[bewerk] Verenigde Staten

In de Verenigde Staten zal vanaf 2007 de zomertijd al vanaf de tweede zondag van maart (i.p.v. de eerste zondag in april, dus 3 weken eerder) beginnen om te eindigen op de eerste zondag van november (i.p.v. de laatste zondag van oktober, dus 1 week later). Dus in de VS zal er dan één maand langer zomertijd gelden dan in de EU. De staten Hawaï en Arizona doen echter nooit mee aan de zomertijd. Hawaï heeft gezien haar tropische ligging geen grote verschillen in uren daglicht en Arizona heeft zo'n hoge temperaturen dat meer airconditioning energiebesparingen teniet zou doen. In Alaska gaan stemmen op om de zomertijd af te schaffen. Door de Noordelijke ligging heeft de staat in de zomer bijna permanent daglicht en is zomertijd overbodig. In Colorado wilden velen de zomertijd afgeschaft zien, maar dat voorstel werd in 2000 niet aanvaard. Ook in Nevada werd in 2005 een dergelijk voorstel afgevoerd. Indiana had de voorbije decennia geen zomertijd maar voerde het in april 2006 in. Tenslotte hebben volgende overzeese gebieden van de VS geen zomertijd: Amerikaans Samoa, Guam, Puerto Rico en de Amerikaanse Maagdeneilanden.

[bewerk] Zuid-Korea

In Zuid-Korea werd de zomertijd aangenomen van 1948 tot 1951, van 1955 tot 1960 en van 1987 tot 1988. Die laatste twee jaren begon de DST resp. op 9 en 7 mei om 23:59:59 en duurde het tot resp. 10 en 8 oktober. Na 1988 heeft het land geen zomertijd meer gekend. [17]

[bewerk] Zie ook

[bewerk] Externe links

Categorieën: Tijd | Lente