Oost-Friesland
Oost-Friesland (Duits: Ostfriesland, Nedersaksisch: Oostfreesland) is een streek in het uiterste noordwesten van de Duitse deelstaat Nedersaksen, grenzend aan de Waddenzee in het noorden en aan de Nederlandse provincie Groningen in het westen. Tot het gebied behoren ook de Oost-Friese Waddeneilanden. Belangrijke plaatsen zijn Aurich, Emden, Leer, Norden en Wittmund.
Inhoud |
[bewerk] Afbakening
Hoewel Oost-Friesland als culturele regio alom bekend is en geaccepteerd wordt, vormt het geen bestuurlijke eenheid. Mede daardoor bestaat er geen duidelijke afbakening van het gebied. Doorgaans wordt met Oost-Friesland het gebied bedoeld dat onder het werkgebied van de Ostfriesische Landschaft valt, de opvolger van de feodale standenvergadering en tegenwoordig een semi-politieke organisatie die zich bezighoudt met terreinen als cultuurbeleid, sociale zaken, onderzoek en onderwijs. Dit gebied bestaat uit de huidige districten (Landkreise) Aurich, Leer en Wittmund en het stadsdistrict (kreisfreie Stadt) Emden. Historische hoofdstad van Oost-Friesland en thans nog zetel van de Ostfriesische Landschaft, is Aurich. Er zijn momenteel discussies gaande over een mogelijke samenvoeging van deze districten tot één Landkreis Ostfriesland.
Het Oost-Friese schiereiland (Ostfriesische Halbinsel) bestaat behalve deze vier districten ook uit het oostelijke district Friesland, waaronder het 'Oost-Friese' Waddeneiland Wangerooge, en het stadsdistrict Wilhelmshaven. Deze districten behoren van oudsher tot het Groothertogdom Oldenburg en vormen het Oldenburgische Friesland. De bewoners identificeren zich dan ook niet als Oost-Friezen.
[bewerk] Geografie
Oost-Friesland heeft een oppervlakte van 3142 km² en ruim 465.000 inwoners (ter vergelijking: de Nederlandse provincie Friesland meet 3349 km² en heeft 645.000 inwoners). Het gebied is met 148 inwoners per km² relatief dunbevolkt.
[bewerk] Landschap
De regio kenmerkt zich door een landschap dat voor Duitsland erg afwijkend, maar voor Nederlanders en Vlamingen vrij herkenbaar is: vlak met veel weilanden. De volgende landschapstypen worden onderscheiden:
- Duinlandschap op de Waddeneilanden
- Waddenzee met een getijdenlandschap
- Polderlandschap in de kustgebieden en langs de rivieren
- Coulissenlandschap met houtwallen verder het 'binnenland' in
- Veenkoloniaal landschap met lintbebouwing langs de Wieken (wijken, veenkanalen)
- Laagveen- en hoogveengebieden in de niet ontgonnen gebieden
Er zijn ook enkele bosgebieden te vinden, maar over het algemeen is Oost-Friesland bosarm te noemen. Er worden wel plannen ontwikkeld om landbouwgebieden te bebossen en zo het bosareaal te vergroten.
[bewerk] Streken
Oost-Friesland valt historisch uiteen in negen landstreken:
- Auricherland
- Brookmerland
- Harlingerland
- Krummhörn
- Lengenerland
- Moormerland
- Norderland
- Overledingerland
- Reiderland
[bewerk] Infrastructuur
[bewerk] Wegen
Oost-Friesland is bereikbaar via drie hoofdverkeersassen:
- A 28 Leer - Oldenburg in oostelijke richting
- A 31 Emden - Leer - Eemsland - Ruhrgebied in zuidelijke richting
- A 280 Weener - Nederlandse grens (verder als de Nederlandse A 7) in westelijke richting
Andere belangrijke wegen zijn de autowegen:
- B 70 Leer - Papenburg - Meppen - Lingen - Rheine - Ruhrgebied (noord-zuidverbinding parallel aan A31)
- B 72 Cloppenburg - Aurich - Norden - Norddeich (veerhaven)
- B 210 Emden - Wilhelmshaven (oost-westverbinding).
[bewerk] Spoorwegen
De stad Leer is het spoorwegknooppunt van de regio. Hiervandaan lopen vier van de vijf Oost-Friese spoorlijnen:
- Leer - Emden - Norden - Norddeich in noordelijke richting (DB), met in Emden een kleine zijtak naar Emden Außenhafen waarover beperkt treinverkeer plaatsvindt
- Leer - Oldenburg - Bremen in oostelijke richting (DB)
- Leer - Papenburg - Rheine - Ruhrgebied in zuidelijke richting (DB)
- Leer - Groningen in westelijke richting (Arriva), vanaf oktober 2006 weer rechtstreeks.
- Esens - Wittmund - Jever - Sande - Wilhelmshaven (Nordwestbahn) als zijtak van de spoorlijn Oldenburg - Wilhelmshaven
Ondanks al deze spoorlijnen zijn er slechts elf treinstations in Oost-Friesland:
- Burhafe (Ostfriesland)
- Emden Hbf
- Emden Außenhafen
- Esens (Ostfriesland)
- Leer (Ostfriesland)
- Marienhafe
- Norden
- Norddeich
- Norddeich Mole
- Weener
- Wittmund
Daarnaast is er een museumspoorlijn, de Museumseisenbahn Küstenbahn Ostfriesland, tussen Norden en Dornum.
[bewerk] Waterwegen en -verkeer
De belangrijkste waterlopen zijn de rivier de Eems, met als zijrivier de Leda, en het Eems-Jadekanaal. Daarnaast zijn er in de veengebieden diverse kleinere kanalen.
Emden heeft verreweg de grootste haven van de regio en is tevens vertrekpunt voor veerboten naar Borkum. Leer en Weener zijn historische havenstadjes langs de Eems. Kleinere veerhavens langs de kust zijn:
- Greetsiel
- Norddeich (veerdienst naar Juist, Norderney en Baltrum)
- Neßmersiel (veerdienst naar Baltrum)
- Dornumersiel
- Bensersiel (veerdienst naar Langeoog)
- Neuharlingersiel (veerdienst naar Spiekeroog)
- Carolinensiel/Harlesiel (veerdienst naar Wangerooge)
Tevens bestaat er een beperkte veerdienst bij de monding van de Eems tussen de plaatsen Ditzum en Petkum.
[bewerk] Geschiedenis
De streek heeft een bewogen geschiedenis. In de vroege Middeleeuwen werd het tot woongebied van Friezen uit West-Friesland (de huidige provincie Noord-Holland) en de tegenwoordige Nederlandse provincies Friesland en Groningen. In de 12e en 13e eeuw vormden de inwoners van het Friese gebied tussen Vlie en Wezer het verbond van de Opstalboom. Als zodanig was Friesland een van de eerste streken met een soort centraal en justitieel gezag. Vanuit Oost-Friesland zijn ook het Saterland en de landschappen Land Wursten en Land Würden oostelijk van de Wezer gekoloniseerd.
Met de komst van de hoofdelingen, zoals de zelfbenoemde Oost-Friese adel wordt genoemd, ontwikkelde Oost-Friesland zich in eigen richting. Het Fries ging al snel teloor en werd vervangen door het meer prestigieuze Nedersaksisch, dat tegenwoordig nog de volkstaal in Oost-Friesland is. In de aanburende Groninger ommelanden heeft zich een soortgelijk proces afgespeeld.
Oost-Friesland is lange tijd een soort bufferstaat van de Nederlandse Republiek geweest. In de tijd van de Reformatie was Oost-Friesland nauw met de Habsburgse Nederlanden verbonden, hoewel het nog wel een eigen graaf had.
Doordat graaf Edzard I van het destijds Graafschap Oost-Friesland al rond 1520 tot het reformatorische geloof overging was Emden een belangrijk centrum van waaruit de nieuwe godsdienstige ideeën zich over de Nederlanden konden verspreiden. Tussen 1530 en 1560 was het graafschap een soort uitwijkplaats voor niet-doopsgezinde Protestanten (lees Calvinisten) uit de Nederlanden.
In 1591 werd Edzard II graaf van Oost-Friesland en hij was een fanatieke Lutheraan. Zo ontstond er een geschil tussen Calvinisten en Lutheranen dat hoog opliep, vooral in Emden. Door deze twist kwamen ook de Calvinistisch-Lutheraanse verhoudingen in een aantal Nederlandse steden flink onder druk te staan. In 1595 bezette de Republiek Emden maar in 1602 belegerde graaf Enno III met steun van de Keizer en Spanje de stad. In 1603 moest de graaf bakzeil halen: de bezetting werd permanent en de Hervormde Kerk werd erkend als officiële godsdienst.
Na de nederlaag van de Deense koning in de Dertigjarige Oorlog in 1627 drongen de troepen van de keizer weer het Graafschap Oost-Friesland binnen en even leek het erop dat een invasie in Groningen ophanden was. Na 1648 was Nederland weer de baas in de streek hoewel bisschop Bernhard von Galen van Münster (Bommen Berend) probeerde de streek over te nemen. Na 1672 was die dreiging voorbij en bleef Oost-Friesland tot 1702 onder Nederlandse invloed.
Het gebied verviel na de dood van Karel Edzard in 1744 aan Pruisen, maar in de tijd van de Franse Revolutie behoorde het tijdelijk tot het Koninkrijk Holland. In 1815 kwam het bij Hannover.
Zie ook: Lijst van heersers van Oost-Friesland
[bewerk] Economie
In de geschiedenis van de regio wisselden periodes met welvaart en tijden van grote economische problemen zich af. In het kustgebied bestond de samenleving uit een kleine bovenlaag en een omvangrijke arme bevolking, wat herhaaldelijk sociale spanningen teweegbracht (vergelijkbaar met de situatie in de gemeente Reiderland in Oost-Groningen).
[bewerk] Landbouw en visserij
De primaire sector is gedurende de gehele geschiedenis de belangrijkste economische factor van Oost-Friesland geweest. Ook vandaag spelen landbouw en visserij nog een belangrijke rol. Vanwege de vele weilanden vormt de melkveehouderij de belangrijkste vorm van landbouw. Daarnaast vindt men in de kustgebieden steeds meer schapenteelt, in het bijzonder op dijkhellingen. De veehouderij heeft enkele typisch Oost-Friese dierenrassen voortgebracht, waaronder het Oostfriese paard (Ostfriesenpferd, bijna uitgestorven), het Oostfries melkschaap, de oorspronkelijke Friese zwartbontrunderen (bijna uitgestorven, want weggeconcurreerd door het in de VS ontwikkelde zwartbontras Holstein-Friesian), de Emdener gans (Emder Gans) en het eveneens zeldzaam geworden kippenras Oost-Friese meeuw (Ostfriesische Möwe).
De akkerbouw concentreert zich in het Reiderland, waar graan en koolzaad verbouwd wordt. De visserij vindt plaats vanuit een van de vele havens aan de kust. Zowel de vis- als krabbenvangst zijn van belang.
[bewerk] Industrie
De regio is een van de minst geïndustrialiseerde van Duitsland. Emden is de enige industriestad in het gebied. Een belangrijke werkverschaffer is de Volkswagenfabriek bij die stad. In Leer zijn veel rederijen gevestigd. Daarnaast werken veel Oost-Friezen bij de Meyer Werft in Papenburg en bij de chemische industrie in Wilhelmshaven.
Tegenwoordig wordt in Oost-Friesland veel windenergie gewonnen. Het vlakke land is daar ideaal voor. Er zijn verscheidene windmolenparken in de regio en er staan bovendien enkele off-shoreparken gepland in de Waddenzee.
[bewerk] Toerisme
Een belangrijke bron van inkomsten is het kust- en eilandtoerisme. Vele Duitsers brengen hun vakantie door aan de kust of op een van de Waddeneilanden. Sinds enkele decennia wint ook het 'binnenlandse' toerisme aan belang. Vooral het coulissenlandschap en de veengebieden met de vele kanalen zijn erg in trek. Hier zijn een groot aantal fiets-, wandel- en kanoroutes uitgezet. Er zijn ook gecombineerde fiets-kanoroutes, waarvoor speciale Paddel- und Pedalstationen zijn aangelegd.
[bewerk] Probleemgebied
Ondanks de relatieve welvaart behoort Oost-Friesland tot een van de economisch zwakste gebieden van voormalig West-Duitsland. De werkloosheidsgraad is hoog en veel jongeren trekken weg, onder andere vanwege het geringe onderwijsaanbod. Enkele plattelandsgebieden zien zich inmiddels geconfronteerd met toenemende vergrijzing. Desondanks is het geboortecijfer een van de hoogste van Duitsland en blijft de bevolking op peil. Er vindt ook op bescheiden schaal immigratie plaats van renteniers uit andere delen van Duitsland en van Volksduitsers (zogenoemde Spätaussiedler) uit Midden- en Oost-Europa en de voormalige Sovjet-Unie. Sinds enkele jaren is het grensgebied met Nederland (district Leer) een geliefde vestigingsplaats voor Nederlanders, die aangetrokken worden door de lage grond- en huizenprijzen en de rust en ruimte in Oost-Friesland. Door sommige nieuwkomers ontstaan her en der integratieproblemen.
[bewerk] Politiek en bestuur
Hoewel Oost-Friesland politiek geen eenheid is - de laatste vorm van eenheid, het Regierungsbezirk Ostfriesland, verdween in 1978 - is er in politiek opzicht wel een belangrijke overeenkomst tussen de vier districten waar het gebied uit bestaat: het stemgedrag.
Oost-Friesland is nl. een links bolwerk, waar de SPD bijna altijd de meerderheid van de stemmen behaalt. Bij de laatste Bondsdagverkiezingen in 2005 was kieskring 25 Emden-Aurich (bestaande uit de districten Aurich en Emden) buiten het Ruhrgebied de enige waar de SPD de absolute meerderheid behaalde. In kieskring 26 Unterems (bestaande uit de districten Leer en Eemsland) is een scherp onderscheid zichtbaar tussen het katholieke, massaal op de CDU stemmende Eemsland en het protestantse, in meerderheid op de SPD stemmende district Leer. In kieskring 27 Friesland-Wilhelmshaven (bestaande uit de districten Wittmund, Friesland en Wilhelmshaven) was de SPD eveneens de grootste partij, hoewel de CDU in Wittmund sterker staat dan elders in Oost-Friesland. Opvallend is eveneens dat de Linkspartei voor een links bolwerk als Oost-Friesland relatief zwak scoorde met 4,5 tot 5% van de stemmen. Ook de andere partijen scoren onder het landelijk gemiddelde. De opkomst in het gebied is gemiddeld voor Duitsland.
| Partij | Bondsdagverkiezingen 2005 | Kreisdagverkiezingen 2006 | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 25 | 26 | 27 | Aurich | Emden | Leer | Wittmund | |
| SPD | 55,9 | 41,1 | 46,6 | 47,1 | 54,1 | 44,2 | 42,5 |
| CDU | 24,9 | 40,5 | 30,5 | 28,3 | 19,2 | 35,1 | 44,3 |
| FDP | 6,2 | 7,8 | 8,9 | 3,7 | 15,1 | 3,9 | 3,8 |
| Die Grüne | 6,2 | 4,1 | 5,8 | 5,7 | 7,8 | 7,3 | 4,0 |
| Die Linke / PDS | 4,5 | 4,1 | 4,8 | 3,5 | 3,8 | 1,6 | 1,5 |
| Wählergemeinschaft | 10,8 | 7,7 | 3,8 | ||||
| Overig | 2,4 | 2,3 | 3,3 | 1,0 | 0,2 | ||
| Opkomst | 77,3 | 78,1 | 76,8 | 58,5 | 44,9 | 54,5 | 57,4 |
Bestuurlijk zijn de districten onderverdeeld in gemeenten, die meerdere Ortsteile met eventueel een eigen dorpsraad kunnen hebben, of samenwerkingsgemeenten (Samtgemeinden) waarin een aantal gemeenten samenwerken. Het stadsdistrict Emden is niet onderverdeeld in gemeenten. Vooral in de jaren zeventig is het aantal gemeenten door herindelingen sterk teruggedrongen.
[bewerk] Cultuur
Oost-Friesland wijkt behalve landschappelijk vooral in cultureel opzicht af van de rest van Duitsland. De bevolking voelt zich sterk verbonden met de Oost-Friese identiteit, veel meer dan in de meeste andere regio's. De Oost-Friese cultuur uit zich in de streektaal, streekspecialiteiten, gewoonten en gebruiken en ten dele zelfs godsdienstig.
[bewerk] Taal
Zie Oost-Fries Nedersaksisch voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Aanvankelijk werd in Oost-Friesland een variant van het Fries gesproken, maar dat is in de zeventiende en achttiende eeuw geheel verdrongen door Nedersaksische dialecten uit het omliggende gebied. De huidige spreektaal in Oost-Friesland is dus een Nedersaksisch dialect, dat beïnvloed werd door het Nederlands en het Fries en daarom sterk afwijkt van de meeste andere Nedersaksische dialecten. Het is nauw verwant aan het Gronings. Vrij veel woorden komen (deels) met elkaar over een, bijvoorbeeld Scheuvel (Gronings) en Schöfel (Oostfries) voor schaats.
Hoewel het oorspronkelijke Fries uit Oost-Friesland zelf is verdwenen, is de taal niet helemaal uitgestorven. In het iets ten zuiden van Oost-Friesland gelegen Saterland wordt door zo'n 1000 tot 2500 nakomelingen van in de Middeleeuwen voor stormvloeden gevluchte Oost-Friezen nog Saterfries gesproken. Dit gebied lag lange tijd geïsoleerd tussen grote veenmoerassen, waardoor de taal zich hier goed kon handhaven. Tegenwoordig wordt ook dit 'kleinste taaleiland van Europa' echter met uitsterven bedreigd, hoewel de laatste jaren het besef is gegroeid dat het Saterfries een bijzonderheid voor het gebied betekent. Er wordt dan ook steeds meer aandacht aan de taal besteed en ze is erkend als minderheidstaal onder het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden.
Bij de benoeming van het huidige dialect van Oost-Friesland ontstaat de nodige verwarring omdat de sprekers het zelf gemakshalve vaak Ostfriesisch (Oost-Fries) noemen in plaats van het in feite juistere Ostfriesisches Platt (Oost-Fries Platduits), wellicht mede hierdoor is dit dialect als Eastern Frisian opgenomen in de Ethnologue, welliswaar correct onder de Low-Saxon-talen, maar met daarbij weer wel onjuiste verwijzingen naar Saterfries als alternatieve namen (dit wordt nog gecorrigeerd). Andere indelingen zoals Linguasphere spreken correcter van Eastern Frisian Lower Saxon (Oost-Fries Nedersaksisch).
Tegenwoordig staat ook het Oost-Friese Platduits onder druk van de bestuurstaal, het Hoogduits. Uit taalonderzoeken blijkt dat volwassenen weliswaar in overgrote meerderheid het dialect beheersen, maar ouders geven de taal steeds minder door aan hun kinderen. Het gevolg is, dat onder jongeren nog slechts zo'n 20% het dialect actief beheerst en ruim de helft de spreektaal kan verstaan. Enkele dialectorganisaties zetten zich in voor de instandhouding van het Oost-Friese dialect, dat als Nederduitse spreektaal is erkend door de Duitse regering onder bovengenoemd handvest.
[bewerk] Godsdienst
Oost-Friesland is in overgrote meerderheid protestants, net als bijna het gehele noorden van Duitsland. Opvallend is echter, dat er een grote diversiteit bestaat aan protestantse kerkgemeenschappen.
In het Reiderland, alsmede in de dorpen langs de oostkant van de Eems en in de Krummhörn - grofweg in het gehele gebied ten westen van de lijn Papenburg-Leer-Norden - is men overwegend Calvinistisch, net als in Nederland. De dorpskerken zijn hier bijna allemaal evangelisch-reformiert, te vergelijken met de Nederlandse Hervormde Kerk. De andere delen van Oost-Friesland zijn hoofdzakelijk Luthers, net als verreweg de meeste protestanten in Duitsland. Er bevinden zich echter verspreid door de regio ook een groot aantal Evangelische Freikirchen, protestantse kerken die zich niet bij een door de staat erkende organisatie hebben aangesloten. Het gaat in Oost-Friesland vooral om doopsgezinden (Mennoniten) en baptisten. Daarnaast zijn er kleinere gemeenschappen van methodisten, gereformeerden (evangelisch-altreformiert), zevendedagsadventisten en evangelische vernieuwingsbewegingen.
Rooms-katholieke kerken zijn haast uitsluitend in de steden te vinden en hebben veel aanhang onder naoorlogse vluchtelingen. Een uitzondering vormt het veengebied in het uiterste zuiden van het Overledingerland, waar zich vanuit het Eemsland kleine katholieke gemeenschappen hebben gevestigd.
Volgens gegevens van de lutherse kerkprovincie (Sprengel Ostfriesland) zijn 266.000 Oost-Friezen (57%) luthers, 80.000 (17%) hervormd en 32.000 (7%) katholiek. De Freikirchen komen daar nog bij, waardoor in totaal zo'n 85% van de Oost-Friezen christelijk is.
[bewerk] Eten en drinken
[bewerk] Thee
Het belangrijkste kenmerk van Oost-Friesland in culinair opzicht is de theecultuur. De gemiddelde Oost-Fries drinkt 2,5 kilogram thee per jaar, wat tienmaal zo hoog is als het Duitse gemiddelde en zelfs ruim driemaal zo hoog als het Nederlandse gemiddelde van 811 gram per persoon per jaar. Doordat Oost-Friese handelaren in de zeventiende eeuw vanuit Nederland thee naar de regio brachten, ontstond een levendige handel in deze nieuwe drank, aanvankelijk als medicijn. In de achttiende eeuw verspreidde de thee zich over geheel Oost-Friesland en werd het dé nationale drank. Tegelijkertijd voltrok zich een drastische daling van de bierconsumptie, omdat bier destijds een stuk duurder was. Koffie wordt nauwelijks gedronken en gasten zal dan ook in de regel automatisch thee voorgezet worden.
Traditioneel drinken Oost-Friezen tot viermaal per dag drie kopjes thee: bij het ontbijt, tijdens de typisch Oost-Friese theepauze 's ochtends (het zogenoemde Elf-Ührtje of Elfuurtje, de uitspraak is nagenoeg gelijk), 's middags rond drie uur (theetijd) en tot slot 's avonds. Gebruikelijk is het de thee te serveren met een speciaal servies, bestaande uit een Teebüs (theebus), Trekpot (trekpot, theepot) en bijbehorende Koppen of Kopkes. Eerst doet men een Kluntje (klontje kandijsuiker) in het kopje, dan wordt de thee geschonken en nadien voegt men met een Roomleppel (theelepel) een Wulkje Room (wolkje room) toe. Er wordt niet in de thee geroerd. Men verwacht dat iedereen ten minste drie kopjes drinkt.
De thee die men in Oost-Friesland schenkt is een Oost-Friese melange van zwarte theesoorten, afkomstig uit Assam, van Ceylon, Java, Sumatra en uit Darjeeling. Deze wordt door een van de drie grote theeproducenten uit de streek gemaakt: Bünting, Thiele & Freese en de Ostfriesische Tee Gesellschaft Laurens Spethmann. In het Oost-Friese Theemuseum in Norden worden de geschiedenis en de gebruiken rond thee uitgebreid behandeld.
[bewerk] Overige dranken
Een andere regionale drank is de Kruiden, een kruidenbitter van 32% die bijna als medicijn geldt. Daarnaast worden diverse brandewijnen en rum geschonken.
[bewerk] Eten
Net als de taal lijkt ook de Oost-Friese keuken sterk op de Nederlandse. Een specialiteit is bijvoorbeeld boerenkoolstamppot, echter niet met aardappelen maar met uien, havergrutten en spek. De gekookte aardappelen worden los geserveerd, samen met Pinkel (metworst). Andere gerechten zijn Mehlpütt/Puffert (deegballetjes), wittekool- en koolraapstamppot, Sniertjebraa (met braadvlees) en verschillende soepen (bonensoep, pruimensoep, aardappelsoep).
Gerechten die speciaal tijdens de jaarwisseling gegeten worden, zijn Rullekes (opgerolde nieuwjaarskoek) en Speckendicken (spek- en worstpannenkoek). Beiden worden ook in Groningen geproduceerd en geconsumeerd (zie Nieuwjaarsrolletjes en Spekdikken).
[bewerk] Gewoonten en gebruiken
Bekende Oost-Friese sporten zijn Boßeln (onderhands klootschieten), Klootschiessen (bovenhands klootschieten vanaf een kleine schans), polsstokverspringen en schaatsen.
Tot de gebruiken behoren het Martinisingen (Sint-Maarten), waarbij onder andere Peepernööten gegeven worden,het maken van een takkenboog door de buren voor nieuwe bewoners, paasvuren en het zgn. Brautpfadlegen (lett. bruidspadleggen). Deze laatste traditie gaat terug op de sage dat de bruidegom van een hovelingsdochter op weg naar de bruiloft door zijn mederivaal doodgeslagen wordt en de bruid aan de baar van haar geliefde van louter hartzeer eveneens sterft. Daarop wordt hun stoet tijdens een gezamenlijke begrafenis bedolven onder een regen van bloemen. Dit wordt ieder jaar met Hemelvaartsdag in Aurich en Norden herhaald, doordat kinderen een kleurrijk bloementapijt met diverse motieven op straat leggen.
[bewerk] Media
[bewerk] Dagbladen
- Ostfriesen-Zeitung - krant voor geheel Oost-Friesland, met edities in Aurich, Emden en Leer
- Anzeiger für Harlingerland - district Wittmund
- Borkumer Zeitung - Borkum
- Emder Zeitung - Emden en omgeving
- General-Anzeiger - Overledingerland
- Norderneyer Badezeitung - Norderney
- Ostfriesischer Kurier - voormalig district Norden
- Ostfriesische Nachrichten - voormalig district Aurich
- Rheiderland-Zeitung - Reiderland
[bewerk] Tijdschriften
Het enige tijdschrift in de regio is het algemene maandblad Ostfriesland Magazin, dat behalve nieuws ook over historische en culturele wetenswaardigheden bericht.
[bewerk] Radio en tv
De radiozender voor Oost-Friesland is Radio Ostfriesland, een zogenoemde burgerradio die in 1996 werd opgestart. Sinds 2005 is er ook een regionaal televisiestation, de Friesischer Rundfunk.
[bewerk] Interne links
[bewerk] Externe links
| {{{afb_links}}} | Landstreken in Nedersaksen |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Altes Land - Ammerland - Braunschweiger Land - Eichsfeld - Elbe-Weser-Dreieck - Eemsland (Emsland) - Land Hadeln - Land Wursten - Harz - Hildesheimer Börde - Hümmling - Kehdingen - Leinebergland - Lüneburger Heide - Oldenburger Land - Oldenburger Münsterland - Oostfalen (Ostfalen) - Oost-Friesland (Ostfriesland) - Osnabrücker Land - Schaumburger Land - Solling - Zuid-Nedersaksen (Südniedersachsen) - Wendland - Weserbergland - Wümmeniederung |
|||
| {{{afb_links}}} | Departementen van het Koninkrijk Holland (1806-1810) |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Brabant - Gelderland - Stad en Lande - Holland (1807 Amstelland - Maasland) - Friesland - Oost-Friesland (1807) - Overijssel - Utrecht - Zeeland |
|||
