Schaap
| Schaap | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Ovis aries Linnaeus, 1758 |
|||||||||||||
 |
Het schaap (Ovis aries) is een zoogdier, dat door de mens is gedomesticeerd om onder andere wol te leveren. De soort behoort tot het geslacht Ovis, waar ook de moeflon en het dikhoornschaap toe behoren.
Ook worden schapen gehouden voor hun melk. Schapenvlees wordt bovendien gegeten, waarbij vooral het lamsvlees wordt gewaardeerd. De schapenmaag wordt gebruikt in de gerechten tripes en haggis.
Schapendarmen werden (en worden, indien gewenst, nog steeds) gebruikt om de snaren van een viool en andere strijkinstrumenten te maken.
Een mannetjesschaap wordt ram genoemd, een vrouwtjesschaap ooi en het jong lam.
Vroeger was Nederland een schapenland. Nu is Australië zo'n land. De wol wordt voornamelijk geëxporteerd naar andere landen.
Er bestaan 970 rassen die alle zijn beschreven in een boek (zie externe link). Zie lijst van schapenrassen voor een (onvolledig) overzicht.
Het schaap verschilt van de geit door het ontbreken van een sik. Ook hebben schapen niet de sterke geurklieren die geiten wel hebben. Ook is het verschil te zien door de vorm van de hoorns van het mannetje: een volwassen mannetjesschaap, ram, heeft hoorns die omlaag achter de oren langs krullen, een volwassen mannetjesgeit, bok, heeft rechte of licht gebogen hoorns.
Inhoud |
[bewerk] Historie
Het gedomesticeerde schaap stamt af van wilde schapen uit het geslacht Ovis. Er bestaan verschillende soorten wilde schapen, waaronder de oerial en het dikhoornschaap. De meest waarschijnlijke voorouders van het gedomesticeerde schaap zijn de moeflon (Ovis gmelini) uit Zuidwest-Azië en waarschijnlijk ook de argali (Ovis ammon) uit Centraal-Azië. Het schaap werd, net als de geit, voor 7500 v. Chr. gedomesticeerd, en behoren tot de vroegst gedomesticeerde dieren. Vanuit het Midden-Oosten, waar het schaap waarschijnlijk is gedomesticeerd, verspreidde het schaap zich over de rest van de wereld.
In Nederland en België zal men vanaf ongeveer 5000 voor Christus schapen zijn gaan houden. Door natuurlijke selectie (verschillende leefomstandigheden) en door gericht fokken zijn in de loop der eeuwen veel verschillende rassen ontstaan. Bij de Nederlandse rassen kan onderscheid worden gemaakt tussen heideschapen en weideschapen.
De Europese moeflon, die voorkomt op Sardinië en Corsica en is uitgezet in grote delen van Europa, stamt waarschijnlijk af van verwilderde tamme schapen. Ook leeft er een verwilderde populatie schapen, zogenaamde Soaigh-schapen, op de Saint Kilda-archipel, ten noorden van Schotland.
[bewerk] Heideschapen
Heideschapen zijn ontstaan op voedselarme gronden. Men liet de beesten overdag op uitgestrekte, ruige gronden grazen en dreef ze 's avonds bijeen in de stal. Zo kon de mest worden verzameld en weer gebruikt worden voor de armetierige akkers. Mede door de ontwikkeling van kunstmest zijn de dieren overbodig geworden en deels zelfs met uitsterven bedreigd.
Bij de heideschapen wordt onderscheid gemaakt tussen grote heideschapen (het Veluwse en Kempense heideschaap en de Schoonebeeker) en kleine heideschapen, met als enige vertegenwoordiger het Drentse heideschaap.
[bewerk] Weideschapen
Weideschapen zijn ontstaan op voedselrijke gronden, zoals op de zware klei langs de rivieren en langs de kust of in het mergelland, met zijn eigen specifieke, maar rijke vegetatie. Weideschapen zijn op te splitsen in rassen die voor het vlees worden gehouden zoals de Texelaar en rassen die voor de melk worden gehouden zoals het Fries en Zeeuws melkschaap. Andere bekende weideschapen zijn het Mergellandschaap en de Zwartbles.
[bewerk] Schapen op dijken
"Vier gouden pootjes en een gouden bekkie", dat is waarom schapen op dijken geweid worden. Met hun pootjes trappen ze de grond vast en met hun bek voorkomen ze dat er struiken en bomen op de dijk groeien. De wortels hiervan zouden de dijk kunnen beschadigen.
[bewerk] Gekleurde schapen
Aan het eind van de herfst hebben de ooien in Nederland groene, blauwe of rode vlekken op de vacht. Dit komt doordat in de herfst de rammen tussen de ooien worden losgelaten. De rammen krijgen een stempelkussen (een dekblok genaamd) op hun buik gebonden met rode, groene of blauwe kleurkrijt. Als de ram bovenop de ooi springt om haar te dekken, wordt tegelijkertijd de ooi gekleurd. Zo kan de boer controleren welke ooien gedekt zijn en door welke ram. Bovendien kan de boer zo ook in de gaten houden wanneer welk schaap moet lammeren, om tijdig maatregelen te kunnen nemen.
[bewerk] Schapenrassen
Er zijn diverse schapenrassen, waaronder:
- Drents heideschaap
- Clun Forest
- Schoonebeker schaap
- Veluws heideschaap
- Kempens schaap
- Texelaar
- Ouessant-schaap
Zie ook:
[bewerk] Trivia
- Een inwoner van Dordrecht wordt ook wel een "Schapenkop" genoemd
- Een belhamel is een gesneden ram die een kudde met de bel leidt.
- Een een kruising tussen een schaap en een geit noemt men een gaap (of scheit).
[bewerk] Zie ook
- Zwoegerziekte (schapenziekte)
- Scrapie (schapenziekte)
[bewerk] Externe links
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Ovis aries op Wikimedia Commons. |
[bewerk] Literatuur
- Het boek: Complete Sheep Breeds of the World door George Enzlin, uitgeverij Ram Press.
Categorieën: Schaap | Vee
