Gereformeerd
De benaming gereformeerd wordt in de volksmond vaak gebruikt voor orthodoxe Calvinistische stromingen binnen Nederland. Deze kerken gaan terug op wat wel de Zwitserse reformatie wordt genoemd. De breuk die onstond tussen Huldrych Zwingli en Luther aangaande de avondmaalsleer gaf deze stroming een eigen karakter ten opzichte van het Lutheranisme. De stroming heeft diverse belangrijke vormgevers gehad zoals de al genoemde Zwingli, Martin Bucer, Heinrich Bullinger en Johannes Calvijn. Deze laatste heeft een een sterk stempel weten te drukken zodat men deze stroming doorgaans aanduidt als Calvinisme. De verschillende gereformeerden in Nederland hebben echter een heel divers karakter, en kunnen niet allemaal onder de orthodoxe protestante stroming geplaatst worden. In werkelijkheid wijst de term dan ook op het feit dat een kerkelijke gemeente het stempel van de Reformatie (letterlijk: Her-vorming) draagt. De staatskerk die in de Nederlanden in de 16e eeuw ontstond als gevolg van de reformatie, werd de Nederduits-Gereformeerde Kerk genoemd. Na de Franse tijd, in 1816, wordt bij koninklijk besluit een nieuwe kerkorde ingevoerd, waarbij de naam veranderd werd in Nederlandse Hervormde Kerk.
Hoewel formeel in de Franse tijd de scheiding tussen kerk en staat is doorgevoerd, en in de grondwet vrijheid van godsdienst werd beleden, heeft juist koning Willem I zich erg veel met de godsdienst bemoeid, en heeft de vrijheid van godsdienst uitgelegd als vrijheid van godsdienst voor die groepen die in 1814 al bestonden. De nieuwe kerkorde uit 1816 schept veel onrust, maar christenen die zich afscheiden van de Hervormde Kerk worden daadwerkelijk vervolgd. Pas als in 1840 de koning terugtreedt wordt dit minder, en in 1848 wordt de definitie van vrijheid van godsdienst in de grondwet aangepast, en stopt de vervolging.
De benaming gereformeerd werd weer gebruikt vanaf het moment dat de eerste kerken zich van de Nederlandse Hervormde Kerk begonnen af te scheiden. De twee bekendste afscheidingsbewegingen zijn
- de afscheiding van 1834, waar ds. Hendrik de Cock een voortrekkersrol bij speelde.
- de doleantie in 1886, onder leiding van Abraham Kuyper.
[bewerk] Gereformeerde denominaties in Nederland
Sinds 1816 is er sprake geweest van de volgende gereformeerde denominaties (zie illustratie):
- Van 1816 tot 2004: Nederlandse Hervormde Kerk (NHK)
- Van 1834 tot 1869: Christelijke afgescheiden gemeenten
- Van 1834 tot 1869: Gereformeerde Kerken onder het Kruis (GKohK)
- Van 1840 tot 1907: Ledeboeriaanse gemeenten
- Vanaf 1869: Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK1)
- Van 1886 tot 1892: Nederduits Gereformeerde Kerken (NdGK)
- Van 1892 tot 2004: Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN)
- Vanaf 1907: Gereformeerde Gemeente in Nederland en Noord-Amerika
- Van 1907 tot 1948: Oud-Gereformeerde Gemeenten (OGG)
- Van 1922 tot 1948: Federatie van Oud-Gereformeerde Gemeenten
- Van 1926 tot 1946: Gereformeerde Kerken in Hersteld Verband
- Vanaf 1944: Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV)
- Vanaf 1948: Oud-Gereformeerde Gemeenten in Nederland (OGGiN)
- Van 1952 tot 1968: Christelijke Gereformeerde Gemeente (CGG)
- Vanaf 1953: Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGiN)
- Vanaf 1967: Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK)
- Vanaf 1980: Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband)
- Vanaf 2003: Nieuwe Vrijgemaakte Kerken
- Vanaf 2004: Hersteld Hervormde Kerk (HHK)
- Vanaf 2004: Protestantse Kerk in Nederland (PKN)
- Vanaf 2004: Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland (VGKiN)
Opmerking: De Gereformeerde Bond, opgericht in 1906, is geen gereformeerde denominatie, maar een orthodoxe groepering, thans binnen de PKN.
[bewerk] Gereformeerden buiten Nederland
In Zuid-Afrika, Canada, de Verenigde Staten en Indonesië zijn overigens ook grote groepen gereformeerden. Het aantal gereformeerden in Zuid-Afrika is naar schatting hoger dan in Nederland. De Nederlandse koninklijke familie is zelf ook Nederlands Hervormd.
In België is het protestantisme een minderheidsstroming van het christendom. De grootste stroming is er het Rooms-Katholicisme. Desondanks is er in België een kleine gemeente gereformeerden, die onder invloed van Nederland in België is terechtgekomen toen België nog bij het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden hoorde. Ook zijn er enkele gereformeerde kerken, die later vanuit Nederland zijn gevormd. (Onder meer een Gereformeerde kerk vrijgemaakt in Gent en een Christelijke Gereformeerde kerk in Antwerpen.
[bewerk] Externe link
| {{{afb_links}}} | Protestantisme (Portaal) |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Geloofsrichtingen: Anabaptisme - Anglicanisme - Baptisme - Calvinisme - Doopsgezinden - Episcopalisme - Evangelischen - Gereformeerden - Genootschap der Vrienden (Quakers) - Lutheranisme - Methodisme - Pinksterbeweging - Presbyterianisme - Vergadering der gelovigen - Vrijzinnig protestantisme - Zevendedagsadventisten |
|||
