Aristocratie
Aristocratie (Grieks: ἀριστοκρατία < ἀριστεύς ("beste") + κρατεῖν ("heersen")) is een regeringsvorm waarbij de heerschappij in handen is van een kleine groep, de zogenaamde aristocraten. De Griekse oorsprong van het woord suggereert de betekenis: geregeerd door de besten.
Aristocratie gaat vaak samen met een monarchie. In de historie hebben de adel en de geestelijkheid meestal de rol van aristocraten op zich genomen. In het begin van de parlementaire democratie in de 19e eeuw, konden alleen mannen die meer dan een bepaald bedrag aan belastingen betaalde hun stem uitbrengen. Hierdoor maakte de invoering van de democratie, geen automatisch einde aan de aristocratie. Ook in de 20e eeuw en het begin van de 21e eeuw, wordt de wereld, ondanks het groeiende aantal democratische landen, geregeerd door rijke mensen, die ondanks een niet-adellijke afkomst, de aristocratische rol van de adel in de voorgaande eeuwen heeft overgenomen.
Niettemin hebben filosofen en politieke denkers ook ideeën aangedragen voor minder oligarchische of economistische vormen van aristocratie, zoals men bij de Grieken, Romeinen en de volkeren in India aantrof. Enkele denkers op dit gebied zijn Friedrich Nietzsche, Alexis de Tocqueville, Julius Evola, Oswald Spengler, José Ortega y Gasset en talloze politici van rondom de tijd dat het parlementarisme en de democratie definitief de Europese regeringsvormen onder invloed van de Franse Revolutie hadden overgenomen.
Bij de oorspronkelijke implementatie van de aristocratische idee denkt men aan een aantal buitengewoon hoog ontwikkelde leiders die door hun verfijndheid, kennis, persoonlijkheid en gezagsuitstraling over het volk regeren, zoals voorgeschreven door de ideeën van de oud-Griekse filosoof Plato. Deze vorm van regeren wordt gezien als een andere uiting dan de hierboven geschetste oligarchieën van 'aristocratieën van rijke mensen' of mensen van adellijke afkomst. Volgens aanhangers van deze theorie komen aristocraten aan de macht vanwege hun persoonlijkheid en genialiteit die vervolgens 'met recht boven de anderen uittorenen en die zich hoe dan ook als vanzelf in een leidersrol zullen werken' (vgl. in extreme mate Nietzsches voorstelling van de Übermensch). Deze voorstelling staat haaks op het thans in zwang zijnde gelijkheidsdenken en het gelijkheidsbeginsel dat de basis vormt van de representatieve democratie. In het verlengde van de aristocratische idee staat het personalisme dat zich inzet voor het scheppen van persoonlijkheden die 'beter' en 'hoger' zijn dan de rest door hun krachtige aard, hun gevoel voor cultuur en spiritualiteit en gevoel voor leiderschap.
Lange tijd hebben filosofen en politici gediscussieerd over de voor- en nadelen van een aristocratie tegenover een democratie. Een aristocratie wordt door conservatieve filosofen soms beschouwd als duurzamer dan een representatieve democratie. Een mogelijk voordeel van een aristocratie kan zijn een doelmatigere besluitvaardigheid, aangezien de heersers niet afhankelijk zijn van de uiting van de volkswil zoals in een vertegenwoordigende democratie. Volgens conservatieve politieke filosofen zou het volk onvoldoende geïnformeerd zijn en is zij 'onnadenkend'. Een aristocratie wordt immers niet verkozen door de bevolking, maar zij komt op vanuit de heersende elite die de macht in handen neemt en houdt, en daarmee kan besluiten wat in het voordeel is van de heersende elite. Aan de andere kant kan een aristrocatie alleen gepaard gaan met heftige repressie van burgers en mondt zij in moderne tijden vaak uit in fascisme, zoals het Franco-regime in Spanje.
Aristocratie en democratie vormen een antithese. Onder intellectuelen en politici van de Weimarrepubliek (1918 - 1933) in Duitsland maakte de aristocratie als staatsbestuursvorm een belangrijke herwaardering door. De geringschattende houding t.o.v. het parlementarisme was er zelfs zo groot dat men over de Republiek sprak als 'democratie zonder democraten'. De overwinning van het parlementarisme en het algemeen kiesrecht mondde uit in de zege van het nationaal-socialisme van Adolf Hitler dat met zijn demagogie juist het tegenovergestelde van de aristocratische idee vormgaf.
[bewerk] Pleitbezorgers van aristocratie
- Julius Caesar
- Johannes Calvijn
- Gilbert Keith Chesterton
- Julius Evola
- Guillaume Groen van Prinsterer
- Heraclitus
- D.H. Lawrence
- Joseph de Maistre
- Charles Maurras
- Arthur Moeller van den Bruck
- Friedrich Nietzsche,
- José Ortega y Gasset
- Plato
- Oswald Spengler
- Alexis de Tocqueville
[bewerk] Externe links
| {{{afb_links}}} | Staatsvorm | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
absolutisme · aristocratie · cesaropapie · constitutionele monarchie · democratie · diarchie · dictatuur · federatie · Islamitische republiek · monarchie · oligarchie · parlementaire democratie · plutocratie · pontificaat · republiek · staat · theocratie · vorstendom |
