ბრაზილია

ვიკიპედიიდან

ბრაზილია ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა Republica Federativa do Brasil
ბრაზილიის დროშა	ბრაზილიის გერბი
ფართობი: 8 514 876 კმ² მოსახლეობა: 184 101 000 (2004) დედაქალაქი: ბრაზილია (ქალაქი) სახელმწიფო ენა: პორტუგალიური პრეზიდენტი: ლუის ინასიო ლულა და სილვა დევიზი: ”წესრიგი და პროგრესი” სახელმწიფო ჰიმნი: ”Hino Nacional Brasileiro” ვალუტა: რეალი დროის ზონა: UTC - 2 (-5) ინტერნეტის დომენი: BR სატელეფონო კოდი: 55

[რედაქტირება] სახელწოდება

ოფიციალური: ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა.
პორტუგალიური: República Federativa do Brasil.
ეტიმოლოგია: - ქვეყნის სახელწოდება Brasil მიღებულია აქ გავრცელებული წითელი ხისაგან, რომელსაც ადგილობრივი ინდიელები უწოდებენ “პაუ ბრაზილს”.
ქვეყნის კოდი: BR.

[რედაქტირება] გეოგრაფია

ქვეყანა მდებარეობს სამხრეთ ამერიკაში, უკავია სამხრეთ ამერიკის კონტინენტის ნახევარი ტერიტორია. სამხრეთ ამერიკის დანარჩენი 12 სახელმწიფოდან ესაზღვრება 10-ს. ესენია: ურუგვაი, არგენტინა, პარაგვაი, ბოლივია, პერუ, კოლუმბია, ვენესუელა, გაიანა, სურინამი და საფრანგეთის გვიანა.

ფართობი: 8.511.965 კვ.კმ.
ბუნება: უმაღლესი მწვერვალი - პიკო და ნებლინა, 3,014 მ; მთავარი მდინარეები (კმ) – ამაზონი 3.500 (სულ 6.280), პურუსი 3.000 (სულ 3.210), რიო სან-ფრანსისკუ 2.900, რიო ტოკანტისი 2.700, არაგუაია 2.600, რიო პარანა 2.400 (სულ 4.700); უდიდესი ტბა (კვ.კმ) - ლაგოა მირიმი 3.000; მთავარი კუნძულები (კვ.კმ) - მარაჟუ 47.573, დიდი გურუპა 4.864; კლიმატი - ეკვატორული, ტროპიკული.
ბუნებრივი რესურსები: ბრაზილიას სასარგებლო წიაღისეულის დიდი მარაგი აქვს, მათ შორის ბოქსიტები, ოქრო, რკინის მადანი, მანგანუმი, ნიკელი, ფოსფატები, პლატინა, კალა, ურანი, ნავთობი, ჰიდროენერგია, საშენი ხე-ტყე (ტროპიკულ ზონაში).

[რედაქტირება] სახელმწიფო

სახელმწიფო სისტემა: განვითარებადი დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკა.
სახელმწიფოს მეთაური: პრეზიდენტი Luiz Inácio LULA DA SILVA (2003).
საკანონმდებლო ორგანო: ორპალატიანი ეროვნული კონგრესი (81+513 წევრი).

[რედაქტირება] ადმინისტრაციული დაყოფა

ქვეყნის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულებია: 26 შტატი (estado) და 1 ფედერალური ოლქი (distrito federal).

ჩრდილოეთ ამაზონეთი: აკრი – ამაპა – ამაზონასი – პარა – რონდონია – რორაიმა – ტოკანტინსი
ჩრდილო-აღმოსავლეთი: ალაგოასი – ბაია – მარანიანი – პარაიბა – პერნამბუკუ – პიაუი – რიუ-გრანდი-დუ-ნორტი – სეარა – სერჟიპი
სამხრეთ-აღმოსავლეთი: ესპირიტუ-სანტუ – მინას-ჟერაისი – რიო-დე-ჟანეირო – სან-პაულუ
სამხრეთი: პარანა – რიუ-გრანდი-დუ-სული – სანტა-კატარინა
ცენტრალური დასავლეთი: ფედერალური ოლქი – გოიასი – მატუ-გროსუ – მატუ-გროსუ-დუ-სული

[რედაქტირება] დემოგრაფია

ძველად ინდიელებით იყო დასახლებული, რომლებიც ახლაც არიან შემორჩენილი ამაზონის ჯუნგლებში. XVI ს-ის დასაწყისში ბრაზილია დაიპყრეს პორტუგალიელმა კონკისტადორებმა, რომლებმაც პრაქტიკულად გაანადგურეს ადგილობრივი ინდიელები. პორტუგალიელებმა დააარსეს მსხვილი პლანტატორული მეურნეობები, რომლებიც აფრიკიდან შემოყვანილი მონების შრომას იყენებდნენ.

მოსახლეობა: 182,0 მლნ (2003), მათ შორის 55% თეთრი (წარმოშობით პორტუგალიელები, გერმანელები, იტალიელები, ესპანელები, პოლონელები), 38% შერეული, 6% შავი.
ენები: პორტუგალიური, ესპანური, ინგლისური, ფრანგული.
რელიგია: კათოლიციზმი.
ქალაქები (ათ.) : ბრაზილია (2.160, დედაქალაქი), სან-პაულუ (10,195; აგლომ. 18,847), რიო-დე-ჟანეირო (6,120; აგლომ. 11,437), ბელუ-ორიზონტი (2,347; აგლომ. 4,519), სალვადორი (2,590; აგლომ. 3,253), ფორტალეზა (2,278; აგლომ. 3,044), კურიტიბა (1,670; აგლომ. 2,907), მანაუსი (1,594), რესიფე (1,485; აგლომ. 3,502).

[რედაქტირება] ეკონომიკა

ეროვნული პროდუქტი: მოცულობა - 784 მლრდ $ (მე-8 ადგილი); 1 სულ მოსახლეზე - 4.790 $; სტრუქტურა (%) - სოფლის მეურნეობა 11, მრეწველობა 39, მომსახურება 50.
ექსპორტი: ყავა, შაქარი, ბამბა, საფეიქრო ნაწარმი, ხე-ტყე, რკინა, მარგანეცი, მანქანები, იარაღი.
ბიუჯეტი: 100,600 მლნ $.
ვალუტა: რეალი (BRL).

[რედაქტირება] ისტორია

პორტუგალიისაგან დამოუკიდებლობა მოიპოვა 1822 წელს. 1889 წლიდან ფედერაციული რესპუბლიკაა. ბრაზილიის მოსახლეობის ფორმირებაში უდიდესი როლი შეასრულა იმიგრაციამ - 1808 წლის კანონით უცხოელებს მიწის საკუთრებაში შეძენის მიეცათ უფლება. პოლიტიკური პარტიების საქმიანობა აკრძალული იყო გენერალ კასტელო ბრანკოს მმართველობის წლებში. 1988-92 წლებში პრეზიდენტის პოსტი ეკავა ფერნანდო კოლონს, რომელმაც თავისუფალი საბაზრო პოლიტიკის იდეა წამოაყენა. ბოლოს იგი დაადანაშაულეს კორუფციაში და თანამდებობიდან გადააყენეს. 1992 წელს რიო-დე-ჟანეიროში ჩატარდა მსოფლიო სამიტი. 90-იან წლებში განხორციელებულმა რეფორმებმა ხელი შეუწყო ფინანსური მდგომარეობის სტაბილიზაციას.

[რედაქტირება] მემკვიდრეობა

ბრაზილია სამხრეთ-ამერიკის უდიდესი ქვეყანაა, რომელიც მსოფლიოში ცნობილია ფეხბურთით, ყავით, რიო-დე-ჟანეიროს კარნავალით და სამბასა და ბოსანოვას მუსიკით. ღირშესანიშნაობანი - დედაქალაქი ბრაზილია, სალვადორ დე ბაიას, ოლინდას, გოიას, დიამანტინას და ოურუ პრეტუს ისტორიული ცენტრები, იგუასუს, ჟაუს, სერა და კაპივარას ეროვნული პარკები.

[რედაქტირება] ცნობილი ბრაზილიელები

არქიტექტორი - ოსკარ ნიმეიერი,
მწერლები – ჟორჟ ამადუ, პაულო კოელიო;
პოლიტიკოსები - ჟუსელინუ კუბიჩეკი, ფერნანდო კარდოსო;
სპორტსმენები - პელე, გარინჩა, ზიკო, ბებეტო, რომარიო, რონალდო (ყველა ფეხბურთი), ემერსონ ფიტიპალდი, აირტონ სენა, ნელსონ პიკე (ყველა ავტორბოლა).
მომღერლები - მარისა მონტე, ივეტი სანგალო, სალომე დე ბაია