Brezilya

Vikipedi, özgür ansiklopedi

República Federativa do Brasil
Brezilya Federal Cumhuriyeti

Bayrak Devlet Arması
Slogan: Ordem e Progresso (Portekizce'de: Düzen ve İlerlemek)
Ulusal Marş: Hino Nacional Brasileiro (Brezilya Ulusal Marşı)
Resmi dil	Portekizce
Başkent	Brasília
En Büyük Kent	São Paulo
Devlet Şekli -Başkan	Federal Cumhuriyet Luiz Inacio Lula da Silva
Bağımsızlık -İlan Edilen -Kabul Edilen -Cumhuriyet	Portekiz'den ayrılma 7 Eylül 1822 29 Ağustos 1825 15 Kasım 1889
Yüzölçümü -Toplam -Su %'si	8,514,877 km² (Dünyada 5'inci) 0,65
Nüfus -2005 tahmini -2000 sayımı -Yoğunluk	186,405,000 (Dünyada 5'inci) 169,799,170 22/km² (182'inci)
Para birimi	Real (BRL)
Saat dilimi	(UTC-2 den UTC-5 e kadar (Resmî: -3))
İnternet alan adı	.br
Uluslararası telefon kodu	+55

Brezilya (República Federativa do Brasil), Güney Amerika'da yer alan, kıtanın en büyük ve en kalabalık ülkesidir. Uzun bir Atlas Okyanusu kıyısı vardır; komşuları (güneyden kuzeye) Uruguay, Arjantin, Paraguay, Bolivya, Peru, Kolombiya, Venezuella, Guyana, Surinam, Fransız Guyanası'dır. (Ekvador ve Şili hariç tüm Güney Amerika ülkeleriyle komşudur) Brezilya bayrağında sarı, topraklarından bol miktarda çıkartılan altını, mavi denizi ve yesil, ormanları temsil eder. 1500 yılında Portekizli denizci Pedro Alvares Cabral tarafından keşfedilen Brezilya, önce bir Portekiz kolonisi iken 1822 yılında bağımsızlık ilanından sonra Brezilya İmparatorluğu ve 1889 yılında başkanlık sistemiyle yönetilen Brezilya Federe Cumhuriyeti şekline dönüştü. Resmi dili Portekizce olan Brezilya’da başkan, milletvekilleri, senatörler, valiler, belediye başkanları, eyalet ve şehir meclisleri üyeleri dört senede bir yapılan seçimlerle belirlenir. 110 milyon seçmenin katıldığı 2002 yılı seçimlerinde tüm bölgelerde elektronik seçim sandıkları kullanılmıştır.

1 milyonun üzerinde nüfusu on üç şehri olan Brezilya’nın en büyük şehirleri São Paulo (10 milyon) ve Rio de Janeiro’dur (5,6 milyon).

Kişi başına gelirin 3,060 dolar olduğu nüfusunun %81’i Katolik, %18’i Protestan, %1’i ise Müslüman ve Musevidir. Katoliklerden 20 milyon kadarı aynı zamanda Afrika kökenli dinlerin ayinlerine de gitmektedirler.

Brezilya’da 8 senelik zorunlu eğitim devlet okulları tarafından ve ücretsiz sağlanmaktadır. Bunun yanında, yüksek öğretim de dahil olmak üzere, devlet okullarının yanı sıra özel okullar da etkinlik göstermektedirler.

Beş kez dünya şampiyonu olduğu futbolun yanı sıra voleybol, basketbol, tenis, yüzme, plaj voleybolu, sörf, otomobil yarışları ve yelkencilik Brezilya’nın dünya çapında başarılar elde ettiği spor dallarıdır. Ayrıca Capoeira ve Samba, özellikle ülkenin Afrika kökenli kültürünün, bütün dünyada dikkat çektiği folk etkinlikleridir.

Yüzölçümü: 8.514.876,599 km2

Nüfus: 172.600.000

GSMH: 528,5 Milyar US$

Kisi başına milli gelir: 3.060 US$

Dış borç: 223,86 Milyar US$

İhracat: 70,8 Milyar US$

İthalat: 76,1 Milyar US$

Yaşam süresi: 66,6 (E) - 74,0 (K)

Kaynaklar: Brezilya İstatistik Enstitüsü ve Dünya Bankası - 2001 yılı verileri

Coğrafi Verileri

Konum: Güney Amerika'nın doğusunda, Atlas Okyanusunun kıyısında yer almaktadır. Coğrafi konumu: 10^o 00^o Güney enlemi, 55^o 00^o Batı boylamı Haritadaki konumu: Güney Amerika Yüzölçümü: toplam: 8,511,965 km² Kara: 8,456,510 km² Su: 55,455 km² Sınırları: toplam: 14,691 km Sınır komşuları: Arjantin 1,224 km, Bolivya 3,400 km, Kolombiya 1,643 km, Fransız Guyana 673 km, Guyana 1,119 km, Paraguay 1,290 km, Peru 1,560 km, Surinam 597 km, Uruguay 985 km, Venezuela 2,200 km Sahil şeridi: 7,491 km İklimi: Çoğunlukla tropikal, ama güney kısımları ılımandır. Arazi yapısı: Güneyde çoğunlukla yatık ovalar yer almaktadır; ovalar, tepelikler, dağlar ve dar sahil şeridi vardır. Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Atlas Okyanusu 0 m en yüksek noktası: Pico da Neblina 3,014 m Doğal kaynakları: boksit, altın, demir yatakları, manganez, nikel, fosfat, platin, kalay, uranyum, petrol, hidro enerji, kereste Arazi kullanımı: Tarıma elverişli topraklar: %5 sürekli ekinler: %1 otlaklar: %22 ormanlık arazi: %58 diğer: %14 (1993 verileri) Sulanan arazi: 28,000 km² (1993 verileri) Doğal afetler: Kuzeydoğuda kuraklıklar; güneyde su baskınları ve arada sırada buzlanmalar.

Nüfus Bilgileri

Nüfus: 174,468,575 Yaş yapısı: 0-14 yaş: %28.57 (erkek 25,390,039; kadın 24,449,902) 15-64 yaş: %65.98 (erkek 56,603,895; kadın 58,507,289) 65 yaş ve üzeri: %5.45 (erkek 3,857,564; kadın 5,659,886) (2001 verileri) Nüfus artış oranı: %0.91 (2001 verileri) Mülteci oranı: -0.03 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini) Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.05 erkek/kadın 15 yaş altı: 1.04 erkek/kadın 15-64 yaşlarında: 0.97 erkek/kadın 65 yaş ve üzeri: 0.68 erkek/kadın toplam nüfusta: 0.97 erkek/kadın (2001 verileri) Bebek ölüm oranı: 36.96 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini) Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 63.24 yıl erkek: 58.96 yıl kadın: 67.73 yıl (2001 verileri) Ortalama çocuk sayısı: 2.09 çocuk/1 kadın (2001 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.57 (1999 verileri) HIV/AIDS - taşıyan insan sayısı: 540,000 (1999 verileri) HIV/AIDS - hastalıklarından ölenler: 18,000 (1999 verileri) Ulus: Brezilyalı Nüfusun etnik dağılımı: Beyaz ırk (Portekiz, Almanya, İtalya, İspanya, Polonya) %55, melezler %38, siyah ırk %6, diğer (Japon, Arap, Kızılderili) %1 Din: Roma Katolikleri (nominal) %80 Diller: Portekizce (resmi), İspanyolca, İngilizce, Fransızca Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler toplam nüfus: %83.3 erkek: %83.3 kadın: %83.2 (1995 verileri)

Yönetimi

Ülke adı: Resmi adı: Brezilya Federal Cumhuriyeti resmi kısa adı: Brezilya yerel uzun adı: Republica Federativa do Brasil yerel kısa adı: Brasil ingilizce: Brazil Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet Başkent: Brasilia İdari bölmeler: 26 eyalet ve bir federal bölge; Acre, Alagoas, Amapa, Amazonas, Bahia, Ceara, Distrito Federal, Espirito Santo, Goias, Maranhao, Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, Minas Gerais, Para, Paraiba, Parana, Pernambuco, Piaui, Rio de Janeiro, Rio Grande do Norte, Rio Grande do Sul, Rondonia, Roraima, Santa Catarina, Sao Paulo, Sergipe, Tocantins Bağımsızlık: 7 Aralık 1822 (Portekiz'den ayrıldı) Milli bayram: Bağımsızlık günü, 7 Eylül (1822) Anayasa: 5 Ekim 1988 Hukuk sistemi: Roma hukuk kuralları temel alınmıştır. Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), BIS (Uluslararası İmar Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECLAC (Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-11, G-15, G-19, G-24, G-77, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), LAES, LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği), Mercosur (Güney Amerika Ülkeleri Ortak Pazarı), NAM , NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OPANAL, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), RG, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Ekonomik Göstergeler

Ekonomiye genel bakış: Portekizlilerin ülkeye geldikleri yıllarda ülkenin başlıca ekonomik aktivitesi Sandal ağacı ticaretiydi.(15. yüzyıl) 16. - 17. yüzyıllarda şeker kamışı , 17. - 19. yüzyıllar arasında ise altın madenciliği revaçtaydı. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ise kahve üretimi önem kazandı ve Brezilya dünyanın en önemli kahve üreticilerinden birisi oldu. 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar bir tarım ülkesi ve ucuz hammadde kaynağı olan Brezilya tüm diğer ülkeler gibi 1929 yılında yaşanan Büyük Depresyondan oldukça kötü etkilendi. Bu ekonomik kriz ülke ekonomisinde önemli bir iz bıraktı. Kahve üretimi hızla önem kaybetti ve sanayi onun yerini aldı. Bu gün için ülke sanayi ulusal üretimin %20'sini sağlamakta , bir diğer %20 'lik kısmını ise tarım vermektedir. Kalan %60'lık kısmını ise hizmet sektörü karşılamaktadır. Dünyanın sayılı şeker kamışı üreticilerinden biri olan Brezilyada bu bitkiden şeker üretildiği gibi ülkede yakıt olarak da kullanılan Etanol da üretilir. Ülkenin yetiştirdiği diğer önemli ürünler ; manyok , mısır , pirinç , narenciyedir. Sonuç olarak ülke ekonomisi tüm aksiliklere ve güçlüklere rağmen büyük bir gelişme potansiyeline sahiptir. Ülke 1994 yılından , Real Planın uygulamaya konulmasından sonra , elektronik eşya , dayanıklı tüketim maddeleri, gıda, çimento imalatı gibi alanlara yatırım yapmakta ve gelişmenin alt yapısını hazırlamaya çalışmaktadır. GSYİH: Satınalma gücü paritesi - 1.13 trilyon $ (2000 verileri) GSYİH - reel büyüme: %4.2 (2000 verileri) GSYİH - sektörlere göre: tarım: %9 endüstri: %29 hizmet: %62 (1999 verileri) Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %6 (2000) İş gücü: 79 milyon (1999 verileri) Sektörlere göre işgücü dağılımı: hizmet %53.2, tarım %23.1, endüstri %23.7 İşsizlik oranı: %7.1 (2000 verileri) Bütçe: gelirler: 151 milyar $; giderler: 149 milyar $ (1998) Endüstri: tekstil, ayakkabı, kimyasallar, çimento, ormancılık, demir yatakları, kalay, çelik, uçak, motorlu taşıt ve yedekleri, diğer makine ve ekipmanlar Endüstrinin büyüme oranı: %6.9 (2000 verileri) Elektrik üretimi: 337.44 milyar kWh (1999) Elektrik üretimi için kaynaklar: Fosil yakıtlar: %5.28 hidro: %90.66 nükleer: %1.12 diğer: %2.94 (1999) Elektrik tüketimi: 353.674 milyar kWh (1999) Elektrik ihracatı: 5 milyon kWh (1999) Elektrik ithalatı: 39.86 milyar kWh Tarım ürünleri: kahve, soya fasulyesi, buğday, pirinç, mısır, şeker kamışı, kakao, narenciye; sığır İhracat: 55.1 milyar $ (2000) İhracat ürünleri: imalatlar, demir, soya fasulyesi, ayakkabı, kahve İhracat ortakları: ABD %23, Arjantin %11, Almanya %5, Hollanda %5, Japonya %5 (1999) İthalat: 55.8 milyar $ (2000) İthalat ürünleri: Makine ve araç - gereçler, kimyasal maddeler, petrol, elektrik İthalat ortakları: ABD %24, Arjantin %12, Almanya %10, Japonya %5, İtalya %5 (1999) Dış borç tutarı: 232 milyar $ (2000) Para birimi: Brezilya Reali (BRL) Para birimi kodu: BRL Mali yıl: Takvim yılı

İletişim Bilgileri

Kullanılan telefon hatları: 17.039 milyon (1997) Telefon kodu: 55 Radyo yayın istasyonları: AM 1,365, FM 296, kısa dalga 161 (1999) Radyolar: 71 milyon (1997) Televizyon yayını yapan istasyonlar: 138 (1997) Televizyonlar: 36.5 milyon (1997) Internet kısaltması: .br Internet servis sağlayıcıları: 50 (2000) Internet kullanıcıları: 8.65 milyon (2000)

Ulaşım ve Taşımacılık

Demiryolları: toplam: 30,539 km (1999 verileri) Karayolları: toplam: 1.98 milyon km asfalt: 184,140 km asfalt olmayan: 1,795,860 km (1996) Deniz yolları: 50,000 km Boru hatları: Ham petrol 2,980 km; petrol ürünleri 4,762 km; doğal gaz 4,246 km (1998) Limanlar: Belem, Fortaleza, Ilheus, Imbituba, Manaus, Paranagua, Porto Alegre, Recife, Rio de Janeiro, Rio Grande, Salvador, Santos, Vitoria Hava alanları: 3,264 (2000 verileri)

bayyu_1907@hotm--Yusuf bayram 16:04, 13 Aralık 2006 (UTC)ail.com