Hà Tĩnh
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
 Tỉnh Việt Nam |
|
| Chính trị và hành chính | |
|---|---|
| Bí thư tỉnh ủy | Trần Đình Đàn |
| Chủ tịch HĐND | Nguyễn Thanh Bình |
| Chủ tịch UBND | Lê Văn Chất |
| Địa lý | |
| Tỉnh lỵ | Thị xã Hà Tĩnh |
| Miền | Bắc Trung Bộ |
| Diện tích | 6.055,6 km² |
| Các thị xã / huyện | 1 thị xã và 9 huyện |
| Nhân khẩu | |
| Số dân • Mật độ |
1.286.700 người 212 người/km² |
| Dân tộc | Việt, Thái, Chứt, Mường |
| Mã điện thoại | 39 |
| ISO 3166-2 | VN-23 |
| Địa chỉ Web | [1] |
Hà Tĩnh là một tỉnh ven biển thuộc vùng Bắc Trung Bộ Việt Nam.
Mục lục |
[sửa] Địa lý tự nhiên
Hà Tĩnh trải dài từ 17°54’ đến 18°50’ vĩ Bắc và từ 103°48’ đến 108°00’ kinh Đông. Phía bắc giáp tỉnh Nghệ An, phía nam giáp tỉnh Quảng Bình, phía tây giáp nước Lào, phía đông giáp biển Đông.
Nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, ngoài ra Hà Tĩnh còn chịu ảnh hưởng của khí hậu chuyển tiếp của miền Bắc và miền Nam, với đặc trưng khí hậu nhiệt đới điển hình của miền Nam và có một mùa đông giá lạnh của miền Bắc, nên thời tiết, khí hậu rất khắc nghiệt. Hàng năm, Hà Tĩnh có hai mùa rõ rệt:
- Mùa mưa: Mưa trung bình hằng năm từ 2500 ly đến 2650 ly. Hạ tuần tháng 8, tháng 9 và trung tuần tháng 11 lượng mưa chiếm 54% tổng lượng mưa cả năm.
- Mùa khô: Từ tháng 12 đến tháng 7 năm sau. Đây là mùa nắng gắt, có gió Tây Nam (thổi từ Lào) khô, nóng, lượng bốc hơi lớn.
Hà Tĩnh cách Hà Nội 340 km, ở phía đông dãy Trường Sơn với địa hình hẹp, dốc và nghiêng từ tây sang đông. Phía tây tỉnh là những dãy núi cao trên dưới 1.500 m, cao nhất là đỉnh Rào Cọ 2.235 m, tiếp đến là vùng đồi bát úp; tiếp nữa là những dải đồng bằng nhỏ hẹp chạy ra biển; sau cùng là những bãi cát ven biển cùng với nhiều vũng, vịnh và bãi tắm đẹp, tiêu biểu là cảng biển nước sâu Vũng Áng và bãi biển Thiên Cầm.
Trên địa bàn Hà Tĩnh có nhiều sông chảy qua, con sông lớn nhất là sông La, ngoài ra có con sông Ngàn Phố, Ngàn Sâu, Ngàn Tươi, Rào Cái... với tổng chiều dài đường sông là 400 km.
[sửa] Lịch sử
- Thời các vua Hùng dựng nước Văn Lang liên bộ lạc, theo Đại Việt sử ký toàn thư, Hà Tĩnh là bộ Cửu Đức.
- Thời nhà Tần, thuộc Tượng Quận.
- Thời nhà Hán, là huyện Hàm Hoan thuộc quận Cửu Chân.
- Thời nhà Ngô, tách ra khỏi quận Cửu Chân đặt làm quận Cửu Đức.
- Thời nhà Đinh, nhà Tiền Lê: gọi là Hoan Châu.
- Năm 1030, bắt đầu gọi là châu Nghệ An.
- Từ năm 1490 gọi là xứ Nghệ An.
- Thời Tây Sơn, gọi là Nghĩa An trấn.
- Bản triều năm Gia Long nguyên niên lại đặt làm Nghệ An trấn
- Năm 1831, vua Minh Mệnh chia trấn Nghệ An thành 2 tỉnh: Nghệ An (phía Bắc sông Lam); Hà Tĩnh (phía nam sông Lam)
- Từ năm 1976-1991, Nghệ An và Hà Tĩnh là một tỉnh và được gọi là tỉnh Nghệ Tĩnh .
- Năm 1991, tỉnh Nghệ Tĩnh lại tách ra Nghệ An và Hà Tĩnh như ngày nay.
[sửa] Tài nguyên
Hà Tĩnh có diện tích tự nhiên 6.055,7 km². Trong đó tổng diện tích đất là 605.574 ha gồm:
- Đất ở: 6.799 ha
- Đất nông nghiệp: 98.171 ha
- Đất lâm nghiệp: 240.529 ha
- Đất chuyên dùng: 45.672 ha
- Đất chưa sử dụng: 214.403 ha
Trên lãnh thổ tỉnh Hà Tĩnh có các con sông lớn, nhỏ chảy qua với tổng chiều dài khoảng 400 km, tổng sức chứa 13 tỷ m³ (trong đó lượng nước thuộc ao hồ của tỉnh: hồ Kẻ Gỗ, hồ Sông Rác, hồ Cửa Thờ Trại Tiểu... là 600 triệu m³), chưa kể trên 1 vạn ha ruộng trũng là những bể chứa nước quan trọng cho nhu cầu sản xuất và sinh hoạt của nhân dân. Ngoài ra, nước ngầm hầu như nơi nào cũng có, tuỳ theo địa hình từng khu vực và độ nông sâu khác nhau.
Hà Tĩnh có tài nguyên biển tương đối phong phú. Biển Hà Tĩnh có trữ lượng 85,8 nghìn tấn cá, 3,5 nghìn tấn mực và 600 tấn tôm. Ngư trường có nhiều hải sản quý với trữ lượng khá cao như: tôm hùm, sò huyết,... chỉ mới khai thác từ 10-15%.
Tỉnh Hà Tĩnh có trên 300.000 ha rừng và đất rừng, trong đó diện tích rừng chiếm 66%, còn lại chưa có rừng, gồm trên 100.000 ha đất trống đồi núi trọc, đất bụi và bãi cát. Rừng tự nhiên (164.978 ha) hiện chủ yếu phân bố ở vùng núi cao, xa các trục giao thông, trong đó rừng sản xuất kinh doanh 100.000 ha, rừng phòng hộ 63.000 ha, độ che phủ 38% so với diện tích đất tự nhiên. Rừng giàu chỉ chiếm 10%, rừng trung bình 40%, còn lại 50% là rừng nghèo kiệt. Đất không có rừng 151.000 ha, chiếm 24,4% diện tích tự nhiên của tỉnh, trong đó một số diện tích ở sườn đồi đang bị xói mòn. Trữ lượng gỗ 20 triệu m³, hàng năm khai thác chừng 2-3 vạn m³; những năm gần đây thực hiện chính sách đóng cửa rừng nên lượng gỗ khai thác hàng năm đã giảm nhiều.Thực vật của rừng đa dạng và phong phú, có trên 86 họ và trên 500 loại cây dạng thân gỗ, trong đó có nhiều loại gỗ quý như: lim, sến, táu, mật, đinh, gõ, pơ-mu và các loại động vật quý hiếm như: voi, hổ, báo, vượn đen, sao la.
Hà Tĩnh có khu vườn quốc gia Vũ Quang rộng 56 nghìn ha với 307 loài thực vật bậc cao thuộc 236 chi và 99 họ, 60 loài thú, 187 loài chim, 38 loài bò sát, 26 loài lưỡng cư và 56 loài cá. Đặc biệt, ở rừng Vũ Quang đã phát hiện ra sao la và mang lớn là hai loại thú quý hiếm chưa có tên trong danh mục thú của thế giới.
[sửa] Hành chính
Hà Tĩnh có 11 đơn vị hành chính cấp huyện gồm 2 thị xã và 9 huyện với 259 xã, phường và thị trấn:
[sửa] Dân cư
Trên địa bàn Hà Tĩnh có trên 20 dân tộc cùng sinh sống, nhưng chủ yếu là người Kinh; các dân tộc khác, mỗi dân tộc chỉ có vài trăm hoặc vài chục người.
[sửa] Truyền thống văn hóa
Hà Tĩnh là một vùng đất nằm trên dải đất miền Trung thiên nhiên không mấy ưu đãi, nhưng lại được coi là nơi Địa linh nhân kiệt. Trong khó khăn gian khổ, con người đã vươn lên tạo dựng được một đời sống tinh thần phong phú, để lại cho muôn đời sau những giá trị văn hoá to lớn và tên tuổi của các bậc danh nhân tiêu biểu. Nhiều làng quê ở Hà Tĩnh nổi tiếng văn chương, khoa bảng và cũng rất đỗi anh hùng. Tất cả những truyền thống văn hoá đó sẽ mãi là di sản quý báu cần được lưu giữ và phát huy.
Núi Hồng Lĩnh với 99 ngọn cùng sông Ngàn Phố, sông Ngàn Sâu và sông La, sông Lam là nguồn cảm hứng cho các thế hệ thi nhân, nhạc sĩ và cũng là cái nền làm nên giai điệu dân ca sâu lắng.
Núi Hồng Lĩnh là một trong số ít các địa danh được khắc vào Bách khoa thư cửu đỉnh hiện đang đặt tại cố đô Huế. Những tên núi, tên sông Hà Tĩnh không chỉ là cảnh đẹp thiên nhiên kỳ vĩ mà còn là nơi tích tụ nguyên khí, sản sinh ra các bậc hiền tài.
Phía đông Hồng Lĩnh là làng Tiên Điền của đại thi hào dân tộc, Danh nhân văn hoá thế giới Nguyễn Du, tác giả Truyện Kiều. Phía tây nam núi Hồng lĩnh là làng "Bát cảnh Trường Lưu của dòng họ Nguyễn Huy nổi tiếng. Hai làng văn hiến ở hai sườn đông và tây núi Hồng Lĩnh ấy đã tạo nên một Hồng Sơn văn phái với những tác phẩm tiêu biểu như Hoa tiên (của Nguyễn Huy Tự) , Mai Đình mộng ký (của Nguyễn Huy Hổ), Truyện Kiều.
Hà Tĩnh có nhiều làng nổi tiếng về văn hoá, khoa bảng và làng nghề truyền thống. Các làng Tiên Điền, Uy Viễn, Đông Thái, Yên Hội, Gôi Mỹ, Thần Đầu, Trung Lễ, Bùi Xá... nổi danh về truyền thống học hành, khoa bảng và văn chương. Đây là quê hương của các danh nhân như vua Mai Hắc Đế, trạng nguyên Đào Tiêu, nhà sử học Sử Hy Nhan (đời Trần), bảng nhãn Lê Quảng Chí, bảng nhãn Trần Bảo Tín, thầy địa lý Tả Ao nổi tiếng đời Lê; quê ngoại danh y Lê Hữu Trác, quê hương của Nguyễn Biểu, nhà ngoại giao trí dũng song toàn thời Trần và là tác giả bài thơ ăn cỗ đầu người bất hủ viết năm 1413 trong chuyến đi sứ phương bắc; quê hương của La sơn phu tử Nguyễn Thiếp (quân sư tối cao của hoàng đế Quang Trung); quê hương của nhà bác học Phan Huy Chú, danh sĩ Phan Huy Ích; quê hương của đại doanh điền Nguyễn Công Trứ, của hai vị tướng Đặng Tất và Đặng Dung, của nhà sử học Trần Trọng Kim (thủ tướng đầu tiên của chính phủ Việt Nam), của nhà yêu nước Phan Đình Phùng thời kỳ chống Pháp, của nhà cách mạng Trần Phú và Hà Huy Tập, của nhà khoa học Hoàng Xuân Hãn, nhà toán học Lê Văn Thiêm, nhà văn hóa Nguyễn Khắc Viện; nhà thơ Xuân Diệu và Huy Cận, của danh họa Nguyễn Phan Chánh, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Đổng Chi, nhà vật lý hạt nhân Nguyễn Đình Tứ, nhà sử học Phan Huy Lê, Đinh Xuân Lâm, nhà khảo cổ học Hà Văn Tấn v.v.
Hà Tĩnh còn có nhiều làng văn nghệ nổi tiếng trong vùng như: làng hát ca trù Cổ Đạm, chèo Kiều Xuân Liên, hát ví phường vải Trương Lưu, hò ví dặm Đan Du, Phong Phú... Nhiều làng nền nếp, phong lưu có nhiều lễ hội, hương ước, phong tục như: Kim Chuỳ, Hội Thống, Đan Trường, Kim Đôi, Phù Lưu Thượng... Các làng truyền thống với những giọng hò nổi tiếng quanh núi Hồng Lĩnh, ven dòng sông La, sông Ngàn Sâu, sông Ngàn Phố đã để lại cho vùng quê Hà Tĩnh và đất nước những áng thơ văn bất hủ, những trước tác quý giá và những khí phách kiên trung. Đó là những di sản văn hoá tiêu biểu bồi đắp cho tâm hồn người Hà Tĩnh qua nhiều thế hệ và mai sau.
[sửa] Kinh tế
[sửa] Nông, lâm, và ngư nghiệp
[sửa] Công nghiệp
[sửa] Thương mại, dịch vụ và du lịch
[sửa] Liên kết ngoài
- Trang chủ của Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh
- Hà Tĩnh trên VietShare.
- Hà Tĩnh - Đất nước và Con người
- Diễn đàn của tuổi trẻ Hà Tĩnh
| Đơn vị hành chính cấp tỉnh thành nước CHXHCN Việt Nam |  |
||||||
|
|||||||
