Metro (vervoermiddel)
| Metro (vervoermiddel) | |
 |
|
| Aandrijving | elektromotor |
| Periode | vanaf tweede helft 19de eeuw |
| Snelheid | 25-80 km/u |
| Beschikbaarheid | openbaar vervoer |
| Infrastructuur | rails |
| Doelgroep | stedelijk en regionaal vervoer |
De metro is een vorm van openbaar spoorwegvervoer in grote steden of agglomeraties dat gebruikmaakt van een conflictvrije baan (ongelijkvloerse kruisingen). Dat betekent dat de lijn meestal is aangelegd in een tunnel of op een viaduct. De metro kenmerkt zich door een hoge rijfrequentie en een grote reizigerscapaciteit en houdt zowel wat betreft snelheid als stationsafstand en zwaarte van het materieel ongeveer het midden tussen trein en tram.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De eerste metro ter wereld reed in Londen en werd op 10 januari 1863 geopend. De eerste metro, in het Verenigd Koninkrijk 'Underground' genoemd, werd getrokken door een stoomlocomotief. De overstap naar elektriciteit werd al snel gemaakt omdat de stoom en het roet de stations en de reizigers daarop bevuilden. De eerste metro op het vasteland ging rijden in 1896 in Boedapest, de hoofdstad van Hongarije. De Parijse métropolitain volgde in 1900. In New York wordt de metro Subway genoemd. In de Duitstalige landen spreekt men van U-Bahn (Untergrundbahn). In Nederland werd aanvankelijk ook wel van stadsspoorweg gesproken. Tegenwoordig is het Franse woord 'metro' algemeen ingeburgerd.
[bewerk] De benaming 'metro'
De eerste ondergrondse spoorlijn in Londen kreeg de naam Metropolitan Railway ("grootstedelijke spoorweg"), naar de maatschappij die de lijn bouwde. Ook de andere lijnen, alle gebouwd door particuliere bedrijven, kregen hun eigen naam.
Naar het voorbeeld van de Londense Metropolitan werd de ondergrondse in Parijs Chemin de Fer Métropolitain genoemd, kortweg métro. Hierdoor ontwikkelde de term zich van eigennaam tot de benaming van het vervoermiddel. Ook het Nederlandse woord metro, zonder accent op de e en met de klemtoon op de eerste lettergreep, is afgeleid van het Parijse métro(politain). Hoewel het woord metro dus oorspronkelijk uit Londen komt, zullen de Londenaren dat woord zelf nooit gebruiken; men spreekt doorgaans van the tube.
[bewerk] Kenmerken
 |
[bewerk] Wielen
Er zijn twee soorten metro's: metro's op spoorrails en metro's op luchtbanden. De metro op gewone rails is de bekendste en oudste vorm. De bandenmetro's zijn echter in opkomst, vooral in steden in Frankrijk zoals Parijs, Rijsel, Lyon en Marseille.
[bewerk] Voeding
De eerste Londense metro reed met een stoomlocomotief. Tegenwoordig rijden alle metro's op elektriciteit, veelal 750V gelijkspanning. In Italië, Spanje en Azië worden metro's veelal gevoed door een bovenleiding. Om bouwkosten bij tunnelbouw te besparen wordt meestal in plaats van bovenleiding gebruikgemaakt van een derde rail. Meestal wordt het systeem toegepast waar een sleepstuk aan de onderkant langs gaat. Bij oudere systemen wordt de stroom ook wel eens afgenomen aan de zijkant of bovenkant van de derde rail. Bij de Londense metro is er ook een speciale vierde rail voor de retourstroom die normaliter door de rails gaat.
[bewerk] Snelheid
De maximum snelheid die een metrotrein kan halen varieert tussen de 60 en de 100 km/h. 70 à 80 km/h als maximum snelheid is de modus.
[bewerk] Gehandicapten
Of een metro te gebruiken is door gehandicapten, hangt vaak geheel af van de aanwezigheid van een lift op het metrostation. Een metro heeft in principe wel altijd een gelijkvloerse instap.
[bewerk] Speciale metro's
De Wuppertaler Schwebebahn, een monorail in Wuppertal, staat niet op de rails maar hangt aan de rails boven de weg of rivier. Hierdoor kent de Schwebebahn geen gelijkvloerse kruisingen en mag het systeem een metro genoemd worden. Ook de Dorfbahn Serfaus, hoewel eigenlijk geen metro, is in Europa uniek doordat de treinen zweven op luchtkussens.
[bewerk] Regelgeving
In Nederland dient de exploitant van een metro zich te houden aan het Metroreglement uit 1981.
[bewerk] Metrosystemen
[bewerk] Nederland en België
In Nederland rijden metro's in:
- Amsterdam → Amsterdamse metro
- Rotterdam → Rotterdamse metro
- In Den Haag is een kort semimetro-traject, dat momenteel wordt verlengd en aangesloten op de Zoetermeerlijn in het kader van RandstadRail.
In België rijden metro's in:
Verdere plannen voor andere steden werden opgeborgen vanwege de enorme kosten en overlast voor omwonenden die de bouw met zich meebrengen.
[bewerk] Buitenland
Een selectie van buitenlandse metro's:
[bewerk] Gerelateerde onderwerpen
[bewerk] Externe links
- Urbanrail.net, informatie over metro's over de hele wereld
- Metro Bits
- Metroreglement uit www.wetten.nl
 |
Portaal Openbaar vervoer |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Metro op Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Vervoermiddelen |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
auto · vrachtauto · motorfiets · fiets · bromfiets · snorfiets · scooter · tractor · bus · trolleybus · tram · metro · trein · boot · vliegtuig · helikopter |
|||
