Herodotus

Herodotus van Halicarnassus (Grieks: Herodotos (῾Ηρόδοτος)) (Halicarnassus, ca. 485 v. Chr. - tussen 425/420 v. Chr.), was een Grieks geschiedschrijver. Hij stamt waarschijnlijk uit een intellectueel milieu: hij blijkt te beschikken over een brede en diepgaande kennis van alle bestaande literatuur tot dan toe.

Herodotus week - wegens persoonlijke politieke problemen - op jonge leeftijd uit naar het Griekse eiland Samos. In de jaren die daarop volgden maakte hij een reeks studiereizen door de dan bekende wereld (o.a. Griekenland zelf, Klein-Azië, Opper-Egypte, Noord-Afrika, delen van het Midden-Oosten, het huidige Oekraïne en de Krim, delen van West-Europa, ...?). Op die manier vergaarde hij een in zijn tijd zeldzaam brede kennis van de wereld.

Rond zijn veertigste levensjaar vestigde hij zich te Athene (omstreeks 445 v.C.) waar hij openbare lezingen hield uit zijn reisverslagen. Zo werd hij opgenomen in de kring van vooraanstaande intellectuelen rond de staatsman Pericles. Daartoe behoorde o.a. ook zijn vriend, de tragedieschrijver Sophocles.

Na enkele jaren vertrok hij mee naar de Pan-Helleense kolonie Thurii in Zuid-Italië, waar hij zich definitief vestigde. Hij maakte af en toe nog reizen door Sicilië en Italië en voltooide zijn levenswerk, de Historiën (῾Ιστοριης απόδεξις).

Hij overleed in Thurii en werd er ook begraven, in de jaren rond 425 v.C.

Hij wordt de 'vader van de geschiedschrijving' genoemd, omwille van zijn werk Historiën, een omvangrijke bundeling van boeken, die het midden houdt tussen de memoires van een reiziger en de duidelijke poging van een geschiedkundige avant-la-lettre om objectief aan geschiedschrijving te doen. Hij beschrijft hierin de Perzische Oorlogen, maar maakt ook vele zijsprongen naar andere (geschiedkundige en geografische) onderwerpen. Vóór Herodotus waren er al wel de logografen, met als een van de belangrijkste Hecataeus, maar zij spitsten zich vooral toe op beperktere zaken als geografie en antropologie. Herodotus heeft veel geput uit de werken van deze schrijvers.

De Historiën zijn het oudste omvangrijke werk in Grieks proza dat bewaard is gebleven (en dus ook van de gehele Westerse literatuur). Het vertoont dan ook nog epische kenmerken: anekdoten en novellen. Zijn eigenlijke onderwerp is de geschiedenis van de gewelddadige confrontatie tussen Oost en West, tussen "barbaroi" en Grieken, die zijn voorlopig hoogtepunt beleefde in de Perzische Oorlogen. Als beginpunt van dit conflict beschouwde Herodotus de Lydische koning Croesus, de eerste die volgens hem begonnen is met onrechtmatige daden tegenover de Grieken.