Eròdutu

From Wikipedia

"Poichì, siddu si prupunissi a tutti l'òmini di faciri na scelta ntra li varî tradizzioni e li si mmitassi a scigghìrisi li cchiù beddi, ciascunu, doppu uppurtuna riflissioni, prifiririssi chiddi dû sô paisi: tantu a ciascunu pàrinu di granni longa megghi li propî custumanzi." Eròdutu - Storî, libbru III, 38.

Eròdutu

Eròdutu, 'n grecu Ἡρόδοτος, Herodotos (Alicarnasso 484 AC ca. - 425 AC ca.). Stòricu grecu famusu p'aviri discrivutu paisi e pirsuni d'iddu canusciuti 'n nummurusi viaggi. 'N particulari scrivìu a riguardu dâ mmasioni pirsiana 'n Grecia.

[cancia] Biografìa

Nasciutu di na famigghia aristucràtica d' Alicarnasso, 'n Asia minuri, cu sangu pi mitati grecu e pi mitati asiàticu. La matri, Dryò, era nfatti greca mentri lu patri, Lyxes, asiàticu. Campau accussì ntâ sô citati di nàscita nzinu a quannu, doppu aviri participatu a na suddivazzioni contra lu tirannu Ligdami, fu custrinciutu a l'esiliu supra l'ìsula di Samo. Riturnau 'n patria ntornu ô 455 AC vidennu accussì la cacciata, forsi cullabburànnuvi, di Ligdami. Doppu anticchia tempu partìu pi viaggi ca ci pirmitteru di visitari granni parti dî lòcura tuccati dû Miditirràniu urintali, n particulari modu l'Eggittu. Suggiurnau a longu a Ateni ntornu a l'annu 447 AC, unni canuscìu Pèricli e Sòfucli, p'appoi stabbilìrisi ntâ culonia greca di Turi, ntô Sud Italia, ntô 444 AC. La tradizzioni voli ca murìu nta l'anni succissivi â scattata dâ Guerra dû Pilupunnesu, cumminziunarmenti ntô 425 AC, ntâ citati di Turi. 'N rialtati, locu, data e circustanzi dâ sô morti rimàninu ancora scanusciuti.

Picca àutru si sapi dâ vita privata dû stòricu.

[cancia] L'òpira

E' ritinutu lu "patri dâ storia" 'n quantu, ntâ sô òpira dî "Storî" (Ιστοριαι), ca 'in grecu signìfica nchiesta, cerca di ndividuari li causi ca purtaru â guerra ntra li "poleis" uniti dâ Grecia e lu mperu pirsianu punènnusi nni na pruspittiva stòrica utilizzannu la nchiesta e diffidannu dî ncerti risuconti dî sô pridicissura. Altrisì è cunziddiratu macari lu "patri di l'etnografìa" grazzî ê sô discrizzioni dî pòpuli cussidditti "bàrbari" (Pirsiani, Eggizziani, Medi e Sciti) ca, sippuru cu tanti nisattizzi, ammòstranu nu pinzeru graputu e na granni capacitati d'assirvazzioni. St'apirtura mintali e curiusitati versu culturi nun grechi pò èssiri spiegatu pinzannu a lu locu di nàscita dû stòricu. Alicarnasso era, nfatti, na citati greca dî varî tradizzioni e 'n forti cuntattu cû munnu "bàrbaru".