Lipid
Z Wikipedii
Lipidy to termin, który na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat zmieniał znaczenie. Obecnie w biochemii przyjmuje się, że jest to ogólna nazwa wszystkich związków zawierających kwasy tłuszczowe, łącznie z nimi samymi. Niegdyś terminem tym określano tylko te związki zawierające kwasy tłuszczowe, które wykazywały własności amfifilowe.
Lipidy występują powszechnie w organizmach zwierzęcych i roślinnych i pełnią tam najrozmaitsze funkcje. Współcześnie dzieli się je na:
- kwasy tłuszczowe – które w stanie wolnym nie występują w organizmach żywych, ale można je otrzymać w wyniku rozkładu lipidów naturalnych
- prostaglandyny – obecne we krwi i będące podstawowym związkiem odpowiedzialnym za jej krzepnięcie
- mydła – czyli sztucznie otrzymywane estry kwasów tłuszczowych i metali alkalicznych
- glicerydy – czyli estry kwasów tłuszczowych i gliceryny. Glicerydy dzieli się jeszcze na:
- glicerydy neutralne – mono-, di- i triglicerydy. Te ostatnie mają też ogólną nazwę tłuszczów – glicerydy neutralne pełnią w organizmie funkcję transporterów i zasobników energii.
- fosfoglicerydy – które posiadają silne własności amfifilowe i odgrywają istotną rolę w budowie błon komórkowych
- Proste lipidy nieglicerynowe, które dalej dzielą się na:
- sfingolipidy – będące estrami glikolowymi i zawierającymi jeden kwas tłuszczowy i jedną resztę fosforylową – pełnią one ważną funkcję w komórkach nerwowych i stanowią aż 25% masy wszystkich lipidów występujących w organizmach zwierzęcych
- Steroidy – będące połączeniem cholesterolu i kwasów tłuszczowych. Są one także wbudowane w błony komórkowe i pełnią tam funkcję kontrolerów przepuszczalności tych błon. Niektóre sztucznie syntezowane steroidy mają też działanie silnie bakteriobójcze i pobudzające (np. kortyzon)
- lipoproteiny – nazwą tą objęte są związki będące kombinacją protein (białek), węglowodanów (cukrów) oraz kwasów tłuszczowych. Dzielą się one na:
- lipoproteiny bardzo małej gęstości (VLDL), które transportują tłuszcze i inne glicerydy z wątroby do tkanek tłuszczowych
- lipoproteiny małej gęstości (LDL), które rozprowadzają po organizmie cholesterol i inne steroidy – LDL zwany jest także czasem "złym cholesterolem".
- lipoproteiny wysokiej gęstości (HDL), które usuwają nadmiar cholesterolu i innych steroidów ze wszystkich tkanek do wątroby – HDL zwany jest także czasem "dobrym cholesterolem".
Przykłady struktur lipidów:
|
|
|
Fosfogliceryd o własnościach amfifilowych, |
|
|
|
Przykład estru kw. tłuszczowego i cholesterolu |
