Wątroba
Z Wikipedii
Wątroba (grec. hepar, łac. iecur) - wielofunkcyjny gruczoł, część układu pokarmowego położony wewnątrzotrzewnowo. Jej masa u dorosłego mężczyzny wynosi ok. 1500-1700 g, a u kobiety 1300-1500 g. Masa przyżyciowa jest o 500 - 800 g wyższa, ze względu na zawartą w niej krew.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
U ludzi znajduje się pod przeponą (łac. diaphragma). Jej większa część znajduje się w prawym podżebrzu. Zajmuje również górną część nadbrzusza i część górną lewego podżebrza, sięgając aż do linii sutkowej. U osoby dorosłej niepowiększona wątroba jest w całości przykryta prawym łukiem żebrowym, jednak u dzieci może wystawać, a u noworodków zajmuje dużą część jamy brzusznej. Ku górze i przodowi graniczy z przeponą, ku dołowi i tyłowi z jelitami i żołądkiem
[edytuj] Budowa makroskopowa
W budowie anatomicznej wątroby wyróżnia się dwie powierzchnie:
- przeponową (facies diaphragmatica), która dzieli się na:
- część przednią
- część prawą
- część górną
- część tylną (pole nagie, area nuda) - jedyna z części powierzchni przeponowej, o wyraźnych granicach nie pokryta otrzewną
- płaty:
- prawy (lobus hepatis dexter) - ograniczony na powierzchni przeponowej przyczepem więzadła sierpowatego (ligamentum falciforme hepatis), a na powierzchni otrzewnej bruzdą żyły głównej i dołem pęcherzyka żółciowego
- lewy (lobus hepatis sinister) - ograniczony na powierzchni przeponowej przez przyczep więzadła sierpowatego
- czworoboczny (lobus quadratus)
- ogoniasty (lobus caudatus)
[edytuj] Unaczynienie
Krew do wątroby doprowadzana jest na dwa sposoby:
1. Żyłą wrotną (układ wrotny)- płynie nią odtlenowana krew ze śledziony, żołądka i jelit, jest ona bogata w składniki odżywcze i sole mineralne, które wątroba przechwytuje i przetwarza
2. Tętnicą wątrobową doprowadzającą krew bogatą w tlen
Odprowadzana jest natomiast żyłą wątrobową do prawej komory serca.
[edytuj] Unerwienie
Nerwy wątroby pochodzą z układu współczulnego i włókien przywspółczulnych nerwu błędnego; do błony surowiczej wątroby dochodzą gałązki czuciowe prawego nerwu przeponowego.
[edytuj] Regeneracja wątroby
Wątroba ma duże zdolności regeneracyjne. Obecnie przeprowadza się zabiegi polegające na usunięciu jednego z płatów wątroby (jako materiału do przeszczepu bądź z przyczyn leczniczych), który jest następnie regenerowany. Zbyt duże uszkodzenia oraz powtarzające się uszkodzenia (zazwyczaj przyczyną są substancje hepatotoksyczne) prowadzą do zaburzonej regeneracji, podczas której zostaje zniszczona architektura narządu, a co za tym idzie - dochodzi do utraty funkcji.
[edytuj] Funkcje
Głównym zadaniem wątroby jest filtracja krwi:
- neutralizuje toksyny (np. alkohol i inne używki, a także niektóre leki)
- toksyczny amoniak przekształca w mocznik (cykl ornitynowy)
Poza tym:
- węglowodany przekształca w łatwo przyswajalną dla organizmu glukozę, a jej nadmiar w glikogen lub w tłuszcze (które magazynuje)
- aminokwasy zamienia w tłuszcze
- magazynuje żelazo i witaminy: A, D,E, oraz niewielkie ilości B12, oraz C, które uwalnia w razie potrzeby
- wytwarza żółć, która emulguje tłuszcze i powtórnie wykorzystuje zużytą sól żółciową
- produkuje i magazynuje niektóre białka surowicy krwi (np. albuminę)
- wytwarza i magazynuje enzymy (np. heparynę)
- buforuje poziom glukozy we krwi
- produkuje ciepło, bierze udział w termoregulacji (krew wypływa cieplejsza o 1 °C)
- zachowuje w organizmie substancje nadające się do ponownego wykorzystania, zbędne - wydala.
Podsumowując, wątroba spełnia cztery funkcje:
- detoksykacyjną
- metaboliczną
- zapasową
- magazynującą
[edytuj] Choroby
Wątroba ze względu na pełnioną w organizmie rolę jest stale narażona na różnego typu uszkodzenia:
- zatrucia
- pasożyty (np.motylica wątrobowa)
- infekcje wirusowe (np. WZW typu A, B, C lub D, cytomegalia) i bakteryjne
Istnieją też zaburzenia wrodzone (zespół Gilberta, niedrożności wewnątrzwątrobowe, hemochromatoza). Te i inne problemy z wątrobą prowadzą do różnych rodzajów komplikacji: niewydolności wątroby, marskości wątroby, raka, pourazowych ropni i żółtaczki.
