Parti Socialiste (Frankrijk)
De Parti Socialiste (PS, Nederlands: Socialistische Partij) is de grootste Franse oppositiepartij. Hoewel gekwalificeerd als democratisch socialistische partij, kan men vandaag de dag zeggen dat het een sociaal-democratische partij is geworden.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Sinds de jaren '80 van de negentiende eeuw is er een socialistische partij in Frankrijk, zij dat zij steeds onder een andere naam heeft bestaan.
In 1880 werd de Parti Ouvrier Français (Franse Arbeiderspartij) opgericht door Jules Guesde en Paul Lafague (schoonzoon van Karl Marx). In 1882 viel de partij uiteen in een marxistische partij onder Guesde en een gematigde onder Paul Brousse. De twee partijen probeerden beide controle te krijgen over de arbeidersklasse en stonden links van de burgerlijke Radicaal-Socialistische Partij (ondanks dat de naam doet vermoeden, geen socialistische partij) en rechts van de revolutionaire syndicalisten, die de vakbeweging controleerden. Erg succesvol waren de partijen van Guesde en Brousse niet.
In 1899 kreeg het socialisme in Frankrijk een nieuwe impuls door de oprichting van de linkse Parti Socialiste de France (Socialistische Partij van Frankrijk) en de reformistische Parti Socialiste Français (Franse Socialistische Partij). Deze laatste partij stond onderleiding van Alexandre Millerand, die later president van Frankrijk zou worden (hij was toen inmiddels conservatief geworden). In 1905 werden beide partij dankzij de inspanningen Jean Jaurès verenigd in de Parti Socialiste Unifié (Verenigde Socialistische Partij). De nieuwe partij stelde zich niet alleen socialistisch op, maar ook pacifistisch. Jaurès, een pacifist en één van de leiders van de PSU stelde zich aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog antimilitaristisch op, wat uiteindelijk leidde tot een moordaanslag op zijn leven (31 juli 1914). De nationalistische stemming in Frankrijk had uiteindelijk ook invloed op PSU en met name de reformisten in de partij stelden zich patriottistisch op (vergelijkbare situaties deden zich voor in andere Europese landen).
Bij de verkiezingen van 1919 leden de anti-oorlogssocialisten een nederlaag en wonnen de patriottische socialisten zetels. De linkervleugel van de partij scheidde zich daarna als Parti Communiste Français (PCF) af en het restant der partij werd door Léon Blum omgevormd tot de Section Française l'International Ouvrière (SFIO). Net als de communistische partij was de SFIO dogmatisch marxistisch, maar wel democratisch en wees zij de retoriek van de communisten af.
In 1924 en in 1932 maakte de SFIO deel uit van de centrum-linkse regeringen met de Radicaal-Socialistische Partij (Cartels des Gauches). Samenwerking met de radicalen bleek moeilijk, speciaal op economisch vlak, maar ook door de onwil van PCF om de centrum-linkse regeringen te steunen of zelfs te gedogen. De PCF volgde nauwgezet de Comintern-politiek om niet samen te werken met sociaaldemocraten en burgerlijke partijen. In de jaren '30 met de opkomst van het fascisme in Duitsland wijzigde de Comintern haar politiek radicaal en riep zij de communistische leiders in Europa op om deel te gaan nemen in centrum-linkse coalitieregeringen. In 1934 sloten de SFIO, de PCF en de radicalen (RRRS) een akkoord waaruit het Volksfront voortkwam, dat de verkiezingen van 1936 won en er een Volksfrontregering werd gevormd. Binnen een jaar stortte de regering onder SFIO-voorzitter Léon Blum in omdat de drie partijen onderling het niet eens konden worden over de economische politiek en het beleid ten aanzien van de Spaanse Burgeroorlog.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de SFIO door de Duitse bezetter verboden. Léon Blum, een Jood, werd opgesloten in een concentratiekamp, maar overleefde de oorlog wel. Hij was zelfs nog even premier na de Tweede Wereldoorlog.
Na de bevrijding (1944) herleefde de SFIO met Guy Mollet als voorzitter. In 1957 was Mollet premier van een minderheidsregering. De partij takelde langzaam maar zeker af. In de jaren '60, onder het leiderschap van voorzitter Gaston Defferre, bereikte de partij haar dieptepunt en in 1969 werd de SFIO opgeheven.
[bewerk] Periode Mitterrand
François Mitterrand, een onafhankelijk links kamerlid, en Alain Savary namen het voortouw bij de vorming van de Parti Socialiste in 1969. In juli 1969 fuseerden de SFIO en de Parti Radical Socialiste tot de Parti Socialiste en werd dit door een partijcongres bekrachtigd. Uiteindelijk wist Mitterrand samenwerking vooral elkaar te krijgen met de PCF (1972), die langzaam in Eurocommunistische richting opschoof.
In 1974 behaalde Mitterrand tijdens de tweede ronde van de presidentsverkiezingen 49,19% van de stemmen tegen 50,80% voor Valéry Giscard d'Estaing. Mitterrand had de socialisten weer op de kaart gezet.
In 1981 sloot Mitterrand een verkiezingsovereenkomst met de PCF en de Parti Radical de Gauche en werd haar gezamenlijke presidentskandidaat. In datzelfde jaar behaalde Mitterrand in de tweede rond van de presidentsverkiezingen 51,75% van de stemmen tegen 48,24% van de stemmen voor Giscard d'Estaing. In 1988 werd Mitterrand herkozen. Tijdens zijn bewind waren er, met uitzondering van 1986-1988 en 1993-1995, socialistische premiers. De premiers waren respectievelijk: Pierre Mauroy (1981-1984), Laurent Fabius (1984-1986), Michel Rocard (1988-1991), (de eerste vrouwelijke premier) Edith Cresson (1991-1992) en Pierre Bérégovoy (1992-1993).
Mitterrand voerde een strikt socialistisch bewind en nationaliseerde de banken, het verzekeringswezen en de militaire industrie. De lonen van de arbeiders gingen omhoog en hun werkuren omlaag. De rijke Fransen zetten als gevolg hiervan hun geld en kapitaal op buitenlandse rekeningen en dit leidde mede tot een economische crisis.
[bewerk] Na Mitterrand
In 1984 besloten Mitterrand en zijn premier Laurent Fabius om het socialistisch experiment een halt toe te roepen. Sindsdien omhelsde de PS de markteconomie en de sociaaldemocratie. De partij werd hierna wel fel bekritiseerd door extreem-links, de Lutte Ouvrière (Klassestrijd der Arbeiders) en de Ligue Communiste Révolutionnaire (Revolutionair-Communistische Liga), die de PS sindsdien niet meer zien als een "ware" socialistische partij.
In 1995 stopte Mitterrand als president en bij de nieuwe presidentsverkiezingen versloeg de Gaullistische Jacques Chirac de socialist Lionel Jospin. In 1997 won de PS echter de verkiezingen voor de Assemblée Nationale en werd Jospin premier. Jospin's beleid was progressief, maar was weinig traditioneel socialistisch. Chirac versloeg Jospin in 2002 opnieuw bij de presidentsverkiezingen waarna hij aftrad en de liberaal Jean-Pierre Raffarin premier werd. Bij de parlementsverkiezingen leed de PS eveneens een nederlaag. Bij de regionale verkiezingen won de 20 van de 22 stedelijke gebieden (met uitzondering van Corsica en Alsace).
De huidige PS-secretaris-generaal is François Hollande.
Op 1 december 2004 stemden 59% van de PS-leden vóór de Europese Grondwet. Desondanks raadden een aantal prominenten zoals Laurent Fabius, Henri Emmanuelli en Jean-Luc Mélenchon de kiezer aan om bij het referendum tegen de grondwet te stemmen. Op 29 mei 2005 stemden de meeste Fransen tegen de grondwet.
Sinds de verkiezingsnederlaag van Jospin bij de presidentsverkiezingen van 2002 is er onrust binnen de PS. Een aantal PS'ers bepleit een rechtsere koers, terwijl anderen een linksere koers bepleiten. Hun kandidaat bij de presidentsverkiezingen van 2007 is Ségolène Royal, oud-minister van onderwijs en arbeid.
[bewerk] Zie ook:
[bewerk] Externe link:
Parti Socialiste - Officiële website
[bewerk] Bronnen:
| Franse politieke partijen
Union pour un Mouvement Populaire | Parti Socialiste | Union pour la Démocratie Française | Parti Communiste Français | Parti Radical de Gauche | Les Verts |
