Kaliningrad

Dit artikel gaat over Kaliningrad in de oblast Kaliningrad. De stad Koroljov in de oblast Moskou heette tot 1996 ook zo.

Kaliningrad



Kerngegevens
Deelgebied	oblast Kaliningrad
Rayon
Inwoners	430.003 (volkstelling 2002)
Coördinaten	54°44′NB 20°29′OL
OKATO-nummer	27401
Netnummer	(+7) 0112
Tijdzone	UTC+2 (USZ1)
Officiële website	www.klgd.ru/

Oude kathedraal in de stad

Het Huis van de Sovjets werd gebouwd op de plaats van de opgeblazen burcht. Het moest het bestuurlijk centrum worden van de regering van stad en oblast Kaliningrad, maar werd niet afgebouwd in verband met een economische crisis in de jaren '80. Er zijn plannen om het om te vormen tot een handelscentrum

De Poolse Corridor (1923)

Kaliningrad (Калининград; tot 1946 Koningsbergen; Duits: Königsberg; Russisch: Кёнигсберг/Kjonigsberg) is een stad in Rusland en de hoofdstad van de oblast (provincie) Kaliningrad. Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is dit gebied een exclave van Rusland, ingeklemd tussen Polen en Litouwen en daarmee is het sinds het toetreden van deze beide landen tot de Europese Unie een enclave binnen de EU.

De stad is gelegen aan de kust van de Oostzee, aan de monding van de rivier de Pregolja (Pregel) en is een belangrijk verkeersknooppunt met een zeehaven en belangrijke spoor- en wegverbindingen. De luchthaven heet Chabrovo. Er is ook veel industrie: machinebouw, metallurgische en lichtere industrie.

De stad heeft een universiteit, musea, theaters, opera, ballet en een dierentuin.

Op 3 juli 2005 werd het 750-jarig bestaan gevierd.

[bewerk] Geschiedenis

Koningsbergen werd gesticht als een burcht van de Ridders van de Duitse Orde op de plek van het Oud-Pruisische dorpje Twangste in januari 1255. Het eerste fort was van hout, maar werd al in 1257 vervangen door een stenen burcht. De burcht werd vernoemd naar de Boheemse koning Ottokar II, die een bondgenoot in de onderneming was.

In de jaren die volgden vestigden zich Duitse kolonisten in het gebied die zich vermengden met de oorspronkelijke Pruisische bevolking. De laatsten assimileerden en namen eerst de Nederduitse en later na de reformatie de Hoogduitse taal over. Het Oud-Pruisisch, net als Lets en Litouws een Baltische taal, stierf daardoor langzaam uit.

In 1286 kreeg de stad stadsrechten en hoewel de groei van de stad al snel beperkt werd door zijn eigen stadsmuren, verrezen er in het ommeland al snel andere nederzettingen. In 1300 kreeg ook het nabijgelegen Löbenicht stadsrechten. Hoewel beide steden in principe onafhankelijk waren, vormden zij in praktijk één nederzetting en de naam Koningsbergen werd al gauw voor beide steden gezamenlijk gebruikt. In 1327 kreeg een derde nederzetting (Kneiphof) ook stadsrechten, zodat het nu een soort drielingstad was geworden, met drie raadhuizen en drie burgemeesters. Deze merkwaardige toestand zou tot 1724 in stand blijven. In dat jaar werden de drie steden en vele eromheen gegroeide dorpen uiteindelijk verenigd tot één bestuurlijk geheel. Deze verenigde stad is de stad die Immanuel Kant (1724-1804) zijn thuis zou noemen. Deze invloedrijke filosoof zou de stad zijn hele leven maar zelden verlaten. In de tussentijd was Pruisen een belangrijke macht in Europa geworden die allengs vrijwel de gehele Noord-Duitse laagvlakte tot aan de Nederlandse grens zou beheersen.

In de 19e eeuw werd de stad aanzienlijk vergroot. Het werd een belangrijk oostelijk bastion van het Duitse Keizerrijk. Na de Eerste Wereldoorlog bleef de streek rond Koningsbergen Duits, maar Oost-Pruisen was door de Poolse Corridor gescheiden van de rest van Duitsland. In augustus 1944 werd de stad grotendeels verwoest door Brits-Amerikaanse bombardementen en op 6 april 1945 werd de stad stormenderhand door het Rode Leger ingenomen. Van de 370.000 Duitse inwoners namen de meesten de vlucht naar Duitsland. Onder vuur liggend door de Russen en door de strenge winter van 1944/1945 kwamen vele van de vluchtelingen om. Na de oorlog waren er in de stad nog 20.000 over, maar in 1947 werd door de Sovjets besloten ook die naar Duitsland te sturen. Hiermee kwam een einde aan de lange Duitse tijd van de stad. De geallieerden besloten Pruisen voorgoed van de kaart te vegen. Het noordelijke deel met Koningsbergen kwam bij de Sovjet-Unie.

In 1946 werd besloten de stad om te dopen in Kaliningrad, naar Michail Ivanovitsj Kalinin, een trawant van Stalin, hoewel deze met de stad nooit iets van doen had gehad en er al twee steden naar hem vernoemd waren (Kalinin, nu weer Tver, en Kaliningrad bij Moskou, nu Koroljov).

Na de oorlog volgde een snelle wederopbouw. De stad werd van groot belang als steunpunt voor de Sovjetmacht, vooral voor de marine. Kaliningrad was vele jaren een zogenaamde gesloten stad, waar behoudens een paar 'vriendschapsbezoeken' uit het naburige Polen zelden een buitenlander werd toegelaten. De oude stad werd niet hersteld en ondanks protest van historici werd in 1968 de burcht opgeblazen.

Pas in 1991 ging de stad weer open en konden ook de Duitsers er weer eens een kijkje nemen. In 2005 werd het 750-jarig bestaan van de stad gevierd. Ter gelegenheid hiervan werd een van de stadspoorten, de Königstor, gerestaureerd. In de afgelopen jaren is er veel aan het stadsbeeld veranderd door een groot aantal nieuwbouwprojecten, waarvan de bouw van de Russisch-orthodoxe Verlosserkathedraal het belangrijkste voorbeeld is. Ten zuiden van de oude kathedraal verrijst Fischdorf, een naar oude Duitse voorbeelden gebouwde nieuwe wijk. Op 13 september 2006 gaf de Russische president Poetin het groene licht voor de wederopbouw van de burcht.