Esperanto

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.

Esperanto is de naom vaan de succesvolste en meist gesproke internationaal hölptaol. De taol woort in 1887 door dr. L.L. Zamenhof gepubliceerd en heet in korten tied e groete populariteit bereik. Häör groetste bleuj laog tösse d'n Iersten en Twiede Wereldoorlog. Allewijl weurt de taol door zoe twei miljoen minse gesproke, in absolute ciefers mie es oets, meh in de Westerse wereld is de taol dudelik op häör retour.

[bewirk] Intentie

Inkel jaore ieder kaom 'n aander internationaal hölptaol oet, 't Volapük. 't Doel vaan dees taol waor dudelik: häören oetveender, de kattelieke priester Schleyer, zag tot häöm door God waor opgedraoge 'n wereldtaol te sjöppe. Dat veent me ouch good in häör structuur trök: dees taol is bewös oonherkenbaar gemaak, zoetot 't neet veur 't eine volk väöl gemekeliker zouw zien um de taol te liere es veur 't aandert. De taol is op dat punt dös mier ideologisch es praktisch opgebouwd. 't Esperanto evels heet zien vocabulair dudelik vaan de bestoonde taole geleind, namelik ca. 60% vaan de Roemaanse, ca. 30% vaan de Germaanse en zoe 10% vaan de Slavische taole, boemèt de meiste wäörd good te herkenne zien. 't Esperanto is daan ouch mie op praktische touwpassing geriech. Zien grammair is ouch sömpeler es die vaan 't Volapük.

't Esperanto heet nao 1890 't pleit snel gewonne. In de twintegste ieuw höbbe generaties de veurkäör gegeve aon 't meender ideologisch meh väöl gemekeliker Esperanto boven 't hoegdravend hermetisch Volapük.

[bewirk] Grammair en structuur

De taol is es kunstaol hiel regelmaoteg: alle verbe volge de zelfde verveugingsregele. 't Verb kin neet nao persoen of getal, allein nao tied verveug weure: mi laboras "iech wèrk", ni laboris "veer wèrkde", li laboros "heer zal wèrke". De meiste woordsoorte zien good te herkinne: alle substantieve eindege op -o, alle adjectieve op -a, alle daovaan aofgeleide adverbe op -e, alle infinitieve op -i. Aofleijinge kinne good gemaak weure mèt e dertegtal suffices die tot 't vocabulair vaan de taol hure. De wäördvolgorde is hiel vrie, daorum weurt de accusatief mèt 'n -n aongegeve. De spèlling is fonetisch: veur eine klaank weurt ein letter gebroek. De q, w, x en y koume neet veur, daotegeneuver steit tot de taol wel de teikes ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ en ŭ kint.