2006

Wikipedia(e)tik

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

---

Eduki-taula 1 Gertaerak 1.1 Euskal Herrian 1.2 Espainiar Estatuan 1.3 Munduan 2 Ekonomia 3 Arte eta kultura 4 Zientzia eta teknologia 5 Kirolak 6 Jaiotzak 7 Heriotzak 8 Nobel saridunak:

[aldatu] Gertaerak

[aldatu] Euskal Herrian

• Urtarrilaren 1a - Tabakoaren aurkako legea indarrean jarri zen Espainia eta Hego Euskal Herrian.
• Urtarrilaren 3a - Lau eta zazpi urteko bi haur hilik Bilboko Basurtu auzoan, kotxe batek harrapatu eta gero.
• Urtarrilaren 4a - Bere senarrak jipoituta emakume bat hil zen Donostian.
• Urtarrilaren 18a - Umeen pornografia erabili eta banatzeagatik, hiru atxilotu Euskal Herrian, Espainia mailan poliziak eginiko operazioan.
• Urtarrilaren 20a - Emakumeek lehen aldiz, Donostiako Tanborradan parte hartu zuten.
• Otsailaren 3a - Gizon bat hilik aurkitu zuten Muskizeko Garbigunetik hurbil.
• Otsailaren 10a - Fernando Grande Marlaska epaileak Usurbilgo herriko tabernaren itxiera agindu zuen.
• Otsailaren 14a - ETAk bonba bat jarri zuen Urdazubiko diskoteka batean.
• Otsailaren 19a - Iruñeako laku baten aurkitutako hegazti hilak, Hegaztien Gripearen beldurra ekarri zuen Euskal Herrira. Geroago gaixotasun honekin zerikusirik ez zuela frogatu zen.
• Otsailaren 22a - ETAk bonba bat jarri zuen Boluetako lantegi batean.
• Otsailaren 26a - Hiru gazte hilik, Larrabetzun gertaturiko auto istripuan.
• Otsailaren 27a - Cuencako kartzela batean Igor Angulo ETA kidearen gorpua hilik aurkitu zuten, ustez bere buruaz beste egin ondoren.

• Martxoaren 4a - Lau hildako Bilboko San Frantzisko auzoko pentsio baten egondako sutean.
• Martxoaren 7a - Noaingo aireportura zihoan abioi bat Iruñeatik gertu erori zen, bi hildako eraginez.
• Martxoaren 9a - Preso bilbotar batek bere buruaz beste egin zuen Langraitzeko kartzelan, 15 hilabeteetan zazpigarren kasua.
• Martxoaren 22a - ETAk su-eten iraunkorra abiatzeko asmoa azaldu zuen, martxoak 24ean indarrean jarriko zena.
• Martxoaren 29a - Euskal Herriko Unibertsitateko irakasleek deituriko greba izan zen.
• Apirilaren 5a - Espainiako ejerzitoaren hegazkin baten hegaldi oker batek, elektrizitate gabe utzi zituen Nafarroa hegoaldeko 4.500 pertsona.
• Apirilaren 22a - Ustezko Kale Borroka erasoaldia Barañainen UPN alderdiko zinegotzi baten negozioaren aurka. ETAren su-etenetik lehen kale borroka erasoa izan zen.
• Apirilaren 24a - Euskal Y eraikitzeko akordioa sinatu zuten Euskal Autonomia Erkidegoko eta Espainiako administrazioek.
• Maiatzaren 5a - Zamudioko Herriko Taberna itxi egin zen, epaile baten aginduaren ondoren.

• Maiatzaren 15a - Euskal Herriko Unibertsitateko irakasleek deituriko greba izan zen.
• Maiatzaren 28a - Bikote bat hilik agertu zen tiroz hilda Barakaldoko Basatxu gunean. Senarrak emaztea hil eta gero bere buruaz beste egin zuen.
• Ekainaren 3a - Legionella kasuak Iruñean. Ustez zabalguneko hiru enpresatako aire girotu aparailuetan agerturiko bakteriek, 130 pertsonaren ospitalaratzea eragin zuten.
• Ekainaren 7a - Polizia Nazionalak Batasunaren ekitaldi bat bertan behera utzi zuen Iruñean.
• Ekainaren 9a - Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegiak, Ermuako Foroak Juan Jose Ibarretxeren aurka aurkezturiko elegitea onartu zuen.
• Ekainaren 23a - Fernando Grande Marlaska epaileak bi enpresari nafarren atxiloketa agindu zuen, ustez ETAri ordainketak egin izanagatik.
• Ekainaren 28a - Fernando Grande Marlaska epaileak Gorka Agirre EAJko kideari galdeketa egin zion, ustez ETAri ordainketak egiteagatik.
• Uztailaren 1a - Puntukako kotxe karneta indarrean jarri zen.
• Uztailaren 3a - Emakumeen aurkako indarkeria Basaurin, 21 urteko neska errumaniar bat erahil zuen bere mutil lagun ohiak.
• Uztailaren 6a - Patxi Lopez eta Arnaldo Otegi, Donostian bildu ziren.
• Uztailaren 7a - Gasteizeko Salburuan aurkituriko hegazti bati eginiko analisiek, Hegaztien gripea zuela erakutsi zuten.
• Uztailaren 11 - Pablo Muñoz, Diario de Noticiaseko zuzendaria atxilotu zuten, ustez ETAko finantziazio sarearekin harremana izateagatik.

• Uztailaren 15a - Pablo Muñoz, libre utzi zuten kargurik gabe, 4.000 euroko fidantza ordaindu eta gero.
• Uztailaren 27a - Pertsona bat hilik Deban hegazkin arin batek lur jo ondoren.
• Uztailaren 30a - Istiluak Algortako jaietan, bi koadrillen arteko liskarrean, kalte material handiak izan ziren Algortako metro geltokian.
• Abuztuaren 10a - Behin Baionako jaiak amaituta Emakumeen Elkarteek bost emakume bortxatu zituztela argitara eman zuen, aurreko urtean baino gehiago.
• Abuztuaren 13a - Ezker abertzaleak manifestazioa antolatu zuen Donostian, epaitegiek manifestazioa legezkoa zela esan eta gero.
• Abuztuaren 16a - Laredoko gas leherketaren ostean larri zaurituriko emakume Getxotarra ospitalean hil zen.
• Abuztuaren 20a - Kongora umeak adoptatzera joandako bi familiek, handik atera ezinean aurkitu ziren, burokrazia eta bertako gerra egoeragatik.
• Abuztuaren 23a - Lau polizoi ailegatu ziren Bilboko portura, Rotterdamera zihoan itsasontzi batean.
• Abuztuaren 26a - Iruñea gartzelan 21 urteko preso bat hilik aurkitu zuten, ustez bere buruaz beste egin eta gero.
• Abuztuaren 27a - Zornotzako txatartegi batean egondako suak, ke hodei handia sortu zuen, AP-8 autobidea ixteko zorian egon zen.
• Abuztuaren 31 - Eusko Alkartasunak EAJrekin koalizioan ez joatea erabaki zuen, barne bozketa baten ondoren.
• Irailaren 2a - Gasteizeko 13 urteko gazte bat hil zen Gorbeia mendian, harri batek jo eta gero.
• Irailaren 5a - Gerra Zibilean Euskal Herritik ihes egin behar izan zuten haurrei omenaldia egin zitzaien Gasteizen.

• Irailaren 10a - Uda Euskal Herrian igaro eta gero euren herrira itzultzera zihoazen 238 haur Saharauiar Loiu eta Getxoko polikiroldegietan pasa behar izan zuten gaua, Argeliara eraman behar zien hegazkina ailegatu ez zelako.
• Irailaren 15a - Iruñako San Kristobalen fusilaturiko 203 pertsonen gorpuak identifikatu zituzten.
• Irailaren 17a - Espainiako gobernuak Garoñako zentral nuklearraren itxiera 2009. urtean egingo zela adierazi zuen.
• Irailaren 21a - Gordon Hurakana izandakoaren arrastoek uholdeak eragin zituzten Kaparroson eta haize bolada bortitzak Euskal Herrian.
• Irailaren 27a - Espainiar estatuko ejerzitoak maniobrak egin zituen Euskal Herrian, besteak beste, Muxika, Getxo, Durango eta Elorrioko herrietan, jende askoren haserrea sorraraziz.
• Irailaren 28a - Europar Parlamentuak babesa eskaini zion Euskal Herrian zabalduriko bake-prozesuari. Parlamentuko talde politiko guztiek aldeko botua eman zuten PPk izan ezik.
• Irailaren 29a - Iruzurra egitearen susmoagatik, hamazortzi pertsona atxilotu zituzten Bilboko portuan.
• Urriaren 4a -
  • Miguel Sanz, Nafarroako lehendakariak Nafarroako Unibertsitatean elebitasun osoa ezartzearen aurka agertu zen.
  • Emakumeen prostituzio sare bateko kideak atxilotu zituen Ertzaintzak Bilboko Maria Diaz de Haro kalean.
• Urriaren 5a - Plazida Insausti, Euskal Herriko emakumerik nagusienak, 110 urte bete zituen.
• Urriaren 8a - 18/98 sumarioan inputaturiko pertsonei laguntza emateko Altsasun "Bat egin eguna" antolatu zen.
• Urriaren 9a - Norbegiako gobernuak, ETA eta Espainiako gobernua, Oslon bildu zirela argitara eman zuen.
• Urriaren 12a - Istiluak Iruñean eskuin muturreko manifestaldi falangista bati erantzuteko aurkako pertsonek eragindako kalte materialengatik.
• Urriaren 17a - Hiru alemaniar hilik euren hegazkin txikia Lagranen erori eta gero.
• Urriaren 22a - Baltasar Garzon epaileak Euskal Herriko hainbat Herriko Tabernen miaketa agindu zuen.
• Urriaren 25a -
  • AP-1 autobidearen mantenuan zebiltzan bi langile hil ziren, kotxe batek harrapatu ondoren.
  • ETAk ustez hirurehun pistolatik gora lapurtu zituen Frantzian.
• Urriaren 30a - 70 eta 74 urteko bi anai-arreba hilik agertu ziren euren etxean, Nafarroako Uterga herrian.
• Azaroaren 8a - Iñaki de Juana Chaos etakideak gose greba hasi zuen.
• Azaroaren 10a -
  • Nafarroako familia medikuek greba egin zuten.
  • Ezker abertzaleko manifestazio baten ostean egondako istilu larrietan zabor kontainerrak eta kutxazainak erre zituzten. Horrez gain, polizia munizipal bati gasolina bota zioten Bilbon.

• Azaroaren 14a - Eusko Jaurlaritzak Babes Ofizialeko 8 etxebizitza desjabetu zituela jakitera eman zuen, okerreko erabilpenagatik.
• Azaroaren 15a - Fiskaltzak Segi erakundea 18/98 auzian sartzea eskatu zuen, ustez ETArekin zerikusia izateagatik.
• Azaroaren 16a -
  • Eustat erakunde estatistikoak 20 urte bete zituen.
  • Haize indartsuak suteak piztu zituen Zalduondo eta Azpeitiako herrietan. Zalduondoko udaletxea eta Azpeitiako baserri bat erre zirelarik.
• Azaroaren 18a -
  • Euromillones lehiaketak 9,6 milioi utzi zituen Zumaiako herrian.
  • Hiru mila bat pertsonek Euskal Yaren aurka manifestazioa egin zuten Gasteizen.
• Azaroaren 29a -
  • Euskal Autonomi Erkidegoko lehen hezkuntzako irakasleek greba egin zuten.
  • Azaroaren 30a - Ustezko hiru etakide atxilotu zituzten Frantzian.
• Abenduaren 6a - Osakidetzak inoiz antolaturiko lan-eskaintzarik handienerako probak hasiko dira. Guztira 2.700 lanpostu berrietarako plazak eskainiko direlarik.
• Abenduaren 7a - 86 urteko emakume bat hil zen Artziniegan, bere etxeak su hartu eta gero.

[aldatu] Espainiar Estatuan

• Martxoaren 27a - La Sexta telebista kate berriaren emisioak hasi ziren.
• Apirilaren 5a - Greba, RTVEn, gobernuak aurrera eraman nahi izan zuen gastu murrizketengatik, 2.000 lanpostutik gora murrizteko asmoarekin.
• Maiatzaren 9a - Kataluniako gobernuaren hirukoaren apurketa, PSCk, ERC gobernutik kanporatzerakoan.
• Maiatzaren 14a - Inmigranteen etorrera masiboa Kanariar Uharteetara, Afrikatik txalupetan ehundaka kilometro egin eta gero. Egun bakarren 900 afrikar iritsi ziren.
• Ekainaren 10a - Terrorismoaren Biktimen Elkarteak polemika ugari sortu zuen manifestaldia egin zuen Madrilen, Espainiako gobernuak ETArekin hitzegitearen aurka.
• Ekainaren 18a - Kataluniako estatutu proposamen berria onartzea erabakiko zen erreferendum bidez.
• Uztailaren 3a - Metro istripua Valentzian, tren bat errailetatik atera eta beste tren batek jo zuen. 42 hildako.
• Uztailaren 27a - Gas leherketa Kantabriako Laredo herrian. Bost hildako, euretatik lau Bizkaitarrak.
• Abuztuaren 8a - Galizia osoan zehar suteak, ezezagunek pizturiko suek 80.000 hektarea erre zituzten bi astetan, lau hildako eraginez. Poliziak 41 pertsona atxilotu zituen, ustez suteak eragiteagatik.
• Abuztuaren 13a - Mediterranio itsasoaren ez-ohiko tenperatura igoerak, Marmoka izurria eragin zuen Katalunia, Valentzia eta Murtziako hondartza askoren itxiera eraginez.
• Abuztuaren 20a - Etorkinen etorrera masiboa Kanariar uharteetan. Guztira 2.000 etorkinetik gora ailegatu zen Kanarietako hondartzetara egun gutxitan.
• Abuztuaren 21a - Tren istripua Palentziako Villada herrian. Sei hildako egon ziren, TALGO tren batek, gehiegizko abiaduragatik bere bidetik irten eta gero. Hildakoen artean Pasaiako bikote bat egon zen.
• Abuztuaren 27a - Gizon batek bere emaztea eta haurdun zegoen bere alaba erail zituen Sevillako Osuna herrian. Emazteak askotan denuntziatu zuen jipoitu eta tratu txarrak emateagatik.
• Irailaren 1a - Espainiako gobernuak Libanora 1.100 soldatu bidaltzea erabaki zuen, Nazio Batuen misioaren barnean.
• Irailaren 3a - 2.000 etorkinetik gora ailegatu ziren Kanariar Uharteetara asteburu bakar batean, inoizko kopururik handiena.
• Irailaren 8a - Joan Clos Bartzelonako alkate ohiak, Jose Montilla ordezkatu zuen, Industria Ministrari moduan.
• Irailaren 11 - 736 etorkin ailegatu ziren Kanariar Uharteetara Mauritaniatik itsasoz etorriak.
• Irailaren 13a - Marbellako alkatesa ohia fidantzapean libre utzi zuten.
• Irailaren 20a - Murtziara patera bat ailegatu zen, Gibraltarreko itsasarteko polizi kontrolak saiestu nahian.
• Irailaren 29a - Baltasar Garzon epaileak 2004ko maiatzaren 11ean gertaturiko atentatuaren ikerketan azido borikoa ETArekin erlazionatu zuten bi ikerlari deklaratzera deitu zituen. Ustez euren txostenean iruzurra egiteagatik, ETA aipatuz Al Qaedaren ordez.
• Urriaren 17a - Bi hildako San Fernando de Henareseko plastiko lantegi batean egondako leherketan.
• Urriaren 22a - Eurite indartsuek haziarazitako ibai baten urek bi emakume zihoazen autoa eraman eta hil egin zituen Huelvan.
• Urriaren 29a - Edanda zegoen gidari batek, hiru pertsona harrapatu zituen Tenerife, hirurak hil zirelarik.
• Azaroaren 1a - Parlamenturako hauteskundeak Katalunian. CIUk hauteskundeak irabazi zituen 48 parlamentari lortuz.
• Azaroaren 8a - Eurite indartsuek emakume bat hil zuten Valentziako Alzira herrian, hazitako ibaia batek bere kotxea eraman eta gero.
• Azaroaren 14a - Ustelkeri urbanistikoaren aurkako operazioa Marbellan, hamaika pertsona gehiago atxilotu zituzten, horien artean Mayte Zaldivar, Marbellako alkate ohiaren emazte izandakoa.
• Azaroaren 16a - 300 bat etorkin ailegatu ziren pateretan Kanariar uharteetara.
• Azaroaren 17a - 50 pertsona atxilotu zituzten, ustez etorkinei iruzur egiten zien sare bateko kideak izateagatik, paper eta lan-eskaintza faltsuak eskaintzen zizkieten.
• Azaroaren 24a - Jose Montilla Kataluniako presidente bihurtu zen, PSC, ERC eta ICVren aldeko botua eman ostean.
• Azaroaren 25a - AVTak ETArekin negoziatzearen aurkako manifestaldia egin zuen Madrilen.
• Azaroaren 27a - PSOEk 1998an ETAk egindako su-etenean PPk negoziatzearen alde izandako jarrera biltzen zuen bideo bat kaleratu zuen.

[aldatu] Munduan

• Urtarrilaren 2a - Bost hildako Alemanian, izotz pista bat behera etorri eta gero.
• Urtarrilaren 4a -
  • Hamabi meatzari hilik Amerikako Estatu Batuetako Virginiako meategi batean.
  • Ariel Sharon, Israelgo lehen ministroa, boterea uztera beharturik egon zen osasun arazoengatik.
• Urtarrilaren 5a -
  • Hegaztien Gripeak hiru hildako eragin zituen Turkian.
  • Bi eraso bortitzek 110 hildako eragin zituzten Iraken.
• Urtarrilaren 12a - Saudi Arabiako Meka hirian 362 hildako, jende pilaketa baten ondorioz.
• Urtarrilaren 15a - Michelle Bachelet, Txileko presidente aukeratu zuten.
• Apirilaren 6a - Alerta egoera Alemania iparrean, Elba ibaiak eragindako uholdeak direla eta.
• Apirilaren 9a - Peruko hauteskundeen lehen itzulian Ollanta Humala hautagai populistak garaipena lortu zuen.
• Apirilaren 10a - Romano Prodik Italiako hauteskundeak irabazi zituen.
• Apirilaren 17a - Atentatua Tel Aviven, hamar hildako.
• Apirilaren 24a - Egiptoko Dahab herrian egondako hiru leherketak 30 hildako eragin zituzten.
• Maiatzaren 1a - Boliviako petrolio eta gasa nazionalizatu zituen Evo Morales presidenteak.
• Maiatzaren 4a - 2001eko Irailaren 11ko atentatuen ondorioz auzipetutako Zacarias Moussaoui Al Qaedako ustezko partaidea, bizi osorako kartzela zigorrera kondenatu zuten.
• Maiatzaren 20a - Txinako Hiru Eztarrien Urtegia inauguratu zuten.
• Maiatzaren 21a - Montenegrok Serbiatik banatzea bozkatu zuen erreferendum baten bitartez, baiezko botuak %55,4 izan zirelarik.
• Maiatzaren 26a - Europako tren geltokirik handiena inauguratu zuten Berlinen, Berlin Hauptbahnhof delakoa.
• Maiatzaren 27a - 6,2 graduko lurrikara Javako uhartean, 5.000 hildakotik gora.
• Maiatzaren 28a - Alvaro Uribe Kolonbiako presidente aukeratu zuten bigarren aldiz jarraian, botuen %62arekin.
• Ekainaren 4a - Alan Garciak Peruko hauteskundeen bigarren itzulia irabazi zuen.
• Ekainaren 10a - Israelgo ejerzitoak zazpi pertsona hil zituen Gazako hondartza baten.
• Ekainaren 15a - 65 hildako Sri Lankan egondako atentatu odoltsu baten ondoren.
• Ekainaren 25a - Israelgo soldatu bat Gazan bahitu ondoren, Israelek Gazaren aurkako eraso militarra hasi zuen.
• Uztailaren 2a - Felipe Calderon, Mexikoko presidente aukeratu zuten botuen %35,88 eskuratu ostean.
• Uztailaren 5a - Ipar Koreak bost misil jaurtiki zituen Japoniako itsasoan, nazioartean iskanbila handia sortuz.
• Uztailaren 8a - Benedikto XVI.a aita santuak, Valentziako hiria bisitatu zuen.
• Uztailaren 9a - Hegazkin istripua Siberian, 122 hildako, Airbus hegazkin bat Irkutsken lurrera erori eta gero.
• Uztailaren 11 - Atentatu odoltsua Mumbaiko hiri indiarrean, 190 hildako eta 600 zauritu baino gehiago.
• Uztailaren 12a - Hezbollah taldeak Israelgo bi soldatu bahitu zituen.
• Uztailaren 13a - Soldaduen bahiketari erantzunez, Israelek Beiruteko aireportua bonbardatu zuen 47 hildako eraginez. Blokeoa ezarri zuten Libanoren aurka, airez eta itsasoz.
• Uztailaren 15a - 18 hildako Libanon Israelen bonbardaketen ostean, euren artean 9 ume.
• Uztailaren 16a - Hezbollah talde terroristak jaurtitako misilek zortzi hildako eragin zituzten Haifako hiri Israeldarrean.
• Uztailaren 17a - 7,2 graduko lurrikara Javako uhartean. Lurrikarak 2-3 metro bitarteko tsunamia sortu eta 350 pertsona hil zituen.
• Uztailaren 18a - 40 hildako Libanon Israelen bonbardaketen indiskriminatuen ostean. Milaka atzerritarrek euren enbaxaden bitartez Beirutetik ihes egin zuten.
• Uztailaren 19a - 50 hildako Libanon Israelen bonbardaketa indiskriminatuen ostean.
• Uztailaren 26a - Israelen bonbardaketek Nazio Batuen Erakundearen lau ikuskatzaile erail zituzten.
• Uztailaren 30a - Israelgo ejerzitoak Libanoko etxebizitza bloke bat bonbardatu zuen, 55 hildako, euren artean 21 haur.
• Abuztuaren 1a - Fidel Castrok gaixotasunagatik boterea bere anaia Raul Castrori laga zion.
• Abuztuaren 10a - Londresko poliziak atentatuak egiteko zorian zeuden 21 pertsona atxilotu zituen. Ustez Ingalaterra eta EEBBen artean hegaldia egitera zihoazen hamar hegazkin leherarazi nahi izan zuten.
• Abuztuaren 14a - Nazio Batuen Erakundeak Libanorako harturiko su eten akordioa indarrean jarri zen, 1.200 hildako Libandar eta 150 hildako Israeldarren ostean.
• Abuztuaren 18a - HIESaren aurkako nazioarteko konferentzia ospatu zen Torontoko hiri Kanadiarrean.
• Abuztuaren 22a - Hegazkin Errusiar bat erori zen Ukraina eta Errusiako mugan. 171 hildako, horien artean 45 haur.
• Abuztuaren 24a - Natasha Kampusch, zortzi urteetan zehar bahiturik egondako neska Austriarra, bere bahitzailearengandik ihes egitea lortu zuen. Ordu batzuk lehenago, bahitzaileak bere buruaz beste egin zuen.
• Abuztuaren 26a - Asteetako eurite gogorrek 1.000 hildakotik gora eragin zituzten Etiopian.
• Abuztuaren 27a - Kanariar uharteetara zihoazen hamabost etorkinen gorpuak aurkitu zituzten Mauritaniako hondartzetan.
• Irailaren 6a - Bahiturik egondako Natasha Kampusch neska Austriarrari eginiko elkarrizketa bat eman zuen herri horretako telebista batek.
• Irailaren 12a - Benedikto XVI.a aita santuak Islamari buruz egindako hitzaldi batek haserrea eta indarkeria sorrarazi zuten herrialde musulmanetan.
• Irailaren 19a - Estatu kolpea Tailandian, militarrek Thaksin Shinawatra lehen ministroa kargutik kendu eta salbuespen egoera ezarri zuten.
• Irailaren 22a - 25 hildako Alemanian egondako Maglev tren istripu batean.
• Irailaren 25a - Autobus istripua Ekuadorren, 47 hildako, euretarik 20 haur.
• Irailaren 26a - Shinzo Abek Junichiro Koizumi ordezkatu zuen Japoniako lehen ministro moduan.
• Irailaren 29a - Xangsane tifoiak, 94 hildako eragin zituen Filipinetan.
• Irailaren 30a - 155 hildako Manausetik Rio de Janeirora zihoan hegazkin batek istripua izan eta gero.
• Urriaren 2a - Amishak bizi ziren herrixka baten Charles Carl Roberts izeneko gizon batek bost emakume gazte erail zituen.
• Urriaren 5a - Errusia eta Georgiarraren arteko gatazka, polizia georgiarrak espioi errusiarrak Georgian atzeman ondoren.
• Urriaren 6a - Evo Moralesek aginduriko nazionalizazioak istiluak eragin zituen Boliviako mehategi batean, mehategiko jabeen eta mehategiaren jabetza bereganatu nahi zuten pertsonen arteko liskarrak, 12 hildako eragin zituen.
• Urriaren 7a - Vladimir Putinekin eta Txetxeniako gerratearekin kritika ugari egindako Anna Politkovskaia kazetaria erail zuten bere etxean.
• Urriaren 8a - Belgikako udal hauteskundeetan, eskuin muturreko Vlaams Belang alderdi politikoak, uste baino botu gutxiago lortu zituen.
• Urriaren 9a - Ipar Koreak proba nuklearra egin zuen.
• Urriaren 11a -
  • Bi trenek elkar jo zuten Luxenburgo eta Frantziako mugan, bost hildako.
  • Hegazkin txiki bat 50 solairuko Belair dorrearen kontra jo zuen, bi hildako eraginez.
• Urriaren 17a - Hildako bat Erromako metroko bi bagoiek elkar jo eta gero.
• Urriaren 22a - Panamako Kanala handitzea erabaki zuten Panamako biztanleek, %78k baiezko botua eman ondoren.
• Urriaren 23a - Hamazortzi hildako Panama Hirian autobus batek arazo mekanikoengatik sute bat izan eta gero.
• Urriaren 25a - Europako parlamentuak, Euskal Herriko bake prozesuari buruzko erresoluzioa bozkatu zuen, baiezkoa irabaziz, 321 botu alde eta 311 botu aurka.
• Urriaren 26a - Hiru hildako Mexikoko Oaxakan, irakasleen grebaren ondorioz egondako liskarretan.
• Urriaren 28a - 100 hildakotik gora Errusian, aizunduriko alkohola edan eta gero.
• Urriaren 29a -
  • 104 hildako Nigerian, hegazkin bat Lagoseko aireportutik hurbil istripua izan eta gero.
  • Lula da Silva Brasilgo presidente beraukeratu zuten, hauteskundeak bigarren itzulian irabazi ondoren.
• Urriaren 31a - Pakistango armadak ustez terroristak hezteko erabiltzen zen eskola koraniko bat bonbardatu zuen Afganistango mugatik gertu, 80 lagun hil zirelarik.
• Azaroaren 1a - Somalian bake negoziazioak eten ziren.
• Azaroaren 4a - Alemaniako zentral elektriko bateko matxurak, argia joatea ekarri zuen Alemania, Frantzia, Italia eta Espainiako gune batzuetan.
• Azaroaren 5a - Sadam Husseinen aurkako lehen epaiketaren epaia argitara eman zuen epaileak, heriotza zigorrera kondenatu zuten, 1980ko hamarkadako sarraskiengatik.
• Azaroaren 6a - Japoniako Hokkaido uhartean egondako tornado batek bederatzi hildako eragin zituen.
• Azaroaren 7a - Kongresurako eta Senaturako hauteskundeak Amerikako Estatu Batuetan. Alderdi Demokratak gehiengoa eskuratu zuen bi kameretan.
• Azaroaren 8a -
  • Donald Rumsfeldek dimisioa aurkeztu zuen Amerikako Estatu Batuetako defentsa idazkari moduan.
  • Israelgo ejerzitoak 24 palestinar hil zituen Gazan eta Zisjordanian.
• Azaroaren 12a - 35 hildako Bagdaden poliziak kontratatzeko postu baten aurkako atentatuan.
• Azaroaren 15a - Al Jazeera telebista kateak, bere ingelesezko kate berria aurkeztu zuen, Al Jazeera English.
• Azaroaren 16a - Joseph Kabila Kongoko Errepublika Demokratikoko hauteskunde presidentzialak irabazi zituen, behin botu kontaketa amaituta.
• Azaroaren 17a - Segolene Royal Frantziako Alderdi Solialistako hautagai aukeratu zuten, alderdiko hauteskunde primarioak irabazi eta gero.
• Azaroaren 18a - Irakeko hainbat puntutan egindako atentatuetan 50 hildako.
• Azaroaren 21a - Libanoko industria ministraria Pierre Amine Gemayel, hil zuten Beiruten.
• Azaroaren 22a - Alexander Litvinenko, Anna Politkovskaiaren erailketa ikertzen zebilen KGBko espioi ohia, gai nuklearrak erabilita hil zuten.
• Azaroaren 23a - Egun odoltsuan 202 hildako egon ziren Iraken egindako atentatu ezberdinetan.
• Azaroaren 25 - Michael Stone atxilotu zuten, Ipar Irlandako parlamentuan sartu eta Sinn Feingo presidentea hiltzen saiatu ondoren.
• Azaroaren 27a - Rafael Correa ezkertiarra Ekuadorreko presidente bilakatu zen hauteskundeetako bigarren itzulian botuen gehiena lortu eta gero.
• Azaroaren 28a - Kanadako parlamentuak Quebec, Kanada barruko nazio bezala onartu zuen.
• Azaroaren 29a - Benedikto XVI.ak Turkiarako bidaia hasi zuen, mehatxu eta kritika askoren artean, hilabete batzuk lehenago islameko buruzagiak irain moduan hartu zuten hitzaldiaren ondoren.
• Abenduaren 1a - Ia 1.400 hildako Filipinetan Durian tifoiaren euriek eragindako uholde eta lubiziengatik.
• Abenduaren 3a - Hugo Chavezek Venezuelako hauteskundeak irabazi zituen, botuen %61 eskuratu ostean.
• Abenduaren 5a - Militarrek estatu kolpea eman zuten Fijin, azken hogei urteetako laugarrena.
• Abenduaren 8a - Amerikako Estatu Batuetako ejerzitoak eginiko bonbardaketak hogei zibil hil zituen Iraken.
• Abenduaren 12a - Atentatu odoltsua Irakeko hiriburuan, kotxe-bonba batek 60 hildako eragin zituen.

[aldatu] Ekonomia

• Urtarrilaren 15a - BBVA bankuak bere 2005.eko emaitzak aurkeztu zituen, 3806 milioi euroko irabaziekin.
• Otsailaren 17a - Ryanair konpainiaren lehen hegaldia Gasteiz eta Londres artean.
• Otsailaren 21a - E.On konpainiak Endesa erosteko eskaintza egin zuen, aurretiaz Gas Naturalek eginikoan baino %29 gehiago ordainduz.
• Martxoaren 6a - Makina Erremintaren 24. azoka hasi zen Bilbao Exhibition Centrerren.
• Martxoaren 27a - Roman Knörr, Arabako Merkataritza Ganberaren buru aukeratu zuten.
• Apirilaren 25a - Gaztela Mantxako aurrezki kutxak, Gamesa enpresaren dibisio aeronautikoa erosi zuen 45 milioi eurorengatik.
• Maiatzaren 6a - Mercedes-Benz automobilgintza enpresak bere Gasteizeko fabrikan 750 enplegu gutxitzeko asmoa erakutsi zuen.
• Maiatzaren 24a - Urteko lehen hiruhilekoan Euskal ekonomiak %4,3 hazkundea izan zuela argitara eman zen.
• Maiatzaren 25a - Enron enpresa estatubatuarraren bi buruzagi nagusien aurkako epaiketan, errudun jo zituzten eta 15 urteko kartzela zigorra jarri zieten.
• Maiatzaren 26a - Arcelor eta Severstal altzairuegileen arteko fusioa argitara eman zen Mittal Steel enpresak Arcelor erosteko zituen asmoak zapusteko.
• Ekainaren 5a - Portland Valderrivas zementuegile nafarrak Uniland enpresa erosi zuen, 1.091 milioi eurorengatik.
• Ekainaren 8a - Europako Banku Zentralak, interes tasak %2,75era igo zituen.
• Ekainaren 9a - Zamakona Ontziolak, Pasaiako Ontziola erosi zuen.
• Ekainaren 12a - BBVA bankuak, Texas Regional eta State National bankuak erosi zituen Estatu Batuetan.
• Ekainaren 19a - Gasdour gasbidearen lehen fasea zabaldu zuten.
• Ekainaren 25a - Mittal Steel eta Arcelor enpresek akordioa sinatu zuten elkarrekin batzeko, 27.000 milioi euroko operazioan.
• Uztailaren 1a - Europar Batasunak antxoa arrantzatzeko debekua ezarri zuen urte amaierararte.
• Uztailaren 5a - Iberdrola Gamesa enpresaren akziodun nagusia bilakatu zen, akzioen %11 erosi eta gero.
• Uztailaren 10a - Petronor enpresak 2005. urteko irabazien berri eman zuen, guztira 316 milioi euroko irabazia lortuz.
• Uztailaren 13a - 55 urteko langile bat hilik, Ziordian egondako Lan istripu baten ondorioz.
• Uztailaren 18a - Eustatek Euskal Autonomia Erkidegoko langabezi tasa %4,2era jaitsi zela argitara eman zuen.
• Uztailaren 28a - Renfe enpresak CAFi 107 tren eraikitzeko enkargua eman zion, 1.000 milioi eurotik gorako balioarekin.
• Abuztuaren 6a - Euskal Autonomia Erkidegoko aurrezki kutxak Sacyr Vallehermoso enpresarekin batu ziren Europistas erosteko, 825 milioi eurogatik.
• Abuztuaren 17a - BBVA bankua nazioarteko bankuren batek erosteko zorian zegoenaren zurrumurrua zabaldu zen, akzioek azken sei urteetako mailarik altuena eskuratu zuten.
• Irailaren 13a - Reckitt Benckiser enpresak, Gueñes herrian duen fabrika itxiko zuela esan zuen, produkzioa Europa ekialdera eramateko. Guztira, 190 langile, kalean utziz.
• Irailaren 25a - Acciona eraikuntza enpresak Endesa konpainia elektrikoaren %25a erosteko asmoa zeukala adierazi zuen.
• Irailaren 26a - ACS eraikuntza enpresak Iberdrola euskal konpainia elektrikoaren %10a erosteko asmoa zeukala adierazi zuen.
• Irailaren 29a - Espainiako burtsako balorerik handienak biltzen dituen Ibex 35 indizeak inoizko mailarik altuena eskuratu zuen 13.000 puntuko maila gainditu eta gero.
• Irailaren 30a - Volkswagen automobilgintza enpresaren Landabengo lantegiak 40 urte bete zituela eta ospakizuna egin zen, langileak euren lan egoerari buruz kezkaturik, ez zuten parte hartu.
• Urriaren 3a - Dow Jones indizeak inoizko mailarik altuena eskuratu zuen, 11.727,34 puntu, 2000. urtean eskuraturiko maila gaindituz.
• Urriaren 4a - Gamesak inoiz izandako aerosorgailuen eskaerarik handiena jaso zuen Iberdrolaren bitartez. Guztira 3.000 milioi euroko balioarekin.
• Urriaren 6a - BBVA bankuaren akzioek 20 euroko maila eskuratu zuten, nazioarteko bankuren batek erosiko zuela burtsan zabaldu eta gero.
• Urriaren 9a - Googleek Youtube enpresa erosi zuen 1.300 milioi dolarreko prezioagatik.
• Urriaren 16a -
  • Sacyr Vallehermoso eraikuntza enpresak, Repsolen %9,23a erosi zuen 2.855 milioi eurorengatik.
  • Euskal kutxek eta Sacyr Vallehermosok Europistas erosteko enkatea irabazi zuten, akzioko 9,15 euro eskaini eta gero.
• Urriaren 29a - Repsolek akordio bat sinatu zuen Boliviako gobernuarekin, herrialdean petrolia ateratzen jarraitzeko, zerga gehiago ordainduz.
• Azaroaren 1a - Faes Farma enpresa euskaldunak eta Inspire Pharmaceuticals-ek akordio bat sinatu zuten Faesen botika bat Inspireek saltzeko, guztira 89 milioi dolarrengatik.
• Azaroaren 2a - Iruzurraren aurkako operazioa Espainian. Goardia Zibilak, Banco Espirito Santo eta BNP bankuen egoitzak miatu zituen. Banku hauetako kontuak erabilita 1.500 milioi eurotako zerga iruzurra egin zela argitara eman zen.

[aldatu] Arte eta kultura

• Urtarrilaren 21a - Der Fligende Hollander opera antzeztu zen Bilboko Euskalduna Jauregian
• Urtarrilaren 26a - Euskarazko Wikipedia 5.000 artikulura heldu zen
• Otsailaren 18a - Madame Butterfly opera antzeztu zen Bilboko Euskalduna Jauregian
• Martxoaren 5a - Los Angelesen Oscar sariak eman ziren, Crash filmea garaile irten zelarik.
• Apirilaren 5a - Kulturaren Viana Printzea saria Javier Tejada fisikoari eman zitzaion.
• Apirilaren 22a - Spencer Tunick argazkilariak ehundaka pertsona bildu zituen Donostiako Kursaalen, biluzik argazki bat egiteko.
• Apirilaren 26a - Miren Azkarate sailburuak Guernica koadroa Guggenheim Bilbao Museora aldi baterako ekartzeko eskaera egin zuen.
• Apirilaren 26a - Bernardo Atxaga idazleak New Yorkeko nazioarteko literatura festibalean parte hartu zuen.
• Maiatzaren 1a - Bilboko Koralak Japonian zeharreko bira hasi zuen.
• Maiatzaren 6a - Les contes D’Hoffman opera antzeztu zen Bilboko Euskalduna Jauregian
• Maiatzaren 14a - Herri Urratsa ospatu zen Senpereko lakuan.
• Maiatzaren 20a - Eurovision musika lehiaketa ospatu zen Atenaseko hirian.
• Maiatzaren 22a - Indiako Bollywood filme baten grabaketa hasi zen Bilbon.
• Maiatzaren 26a - Euskaltzaindiak 35 euskaltzain urgazle berri izendatu zituen, bere Elantxobeko bileran.
• Maiatzaren 28a -
  • Ibilaldia ospatu zen Elorrioko herrian.
  • Euskarazko Wikipedia 10.000 artikulura heldu zen
• Ekainaren 8a - Aida opera antzeztu zen, Bilbao Exhibition Centrerreko Bizkaia Arenan.
• Ekainaren 10a - AEK Eguna ospatu zen Larrabetzuko herrian.
• Ekainaren 21a - Guernica koadroa Euskal Herrira ekartzearen aldeko eskakizunari ezetza eman zion Reina Sofia Museoak.
• Uztailaren 11 - Bob Dylanek kontzertua eskaini zuen bakearen alde Mikel Laboarekin batera, Donostiako Jazzaldian.
• Uztailaren 13a -
  • Bilbao Live Festivala hasi zen.
  • UNESCOk Bizkaiko Zubia, Gizateriaren Ondare izendatu zuen.
• Uztailaren 14a - Josu Zabala, Inaxio Oliveri ordezkatu zuen Mondragon Unibertsitateko errektore moduan.
• Abuztuaren 1a - MTV musika kateak 25 urte bete zituen.
• Abuztuaren 31 -
  • Hiru egun iraungo dituen Azkena Rock Festivala hasi zen.
  • Edvard Munch margolariaren "Oihua" eta "Madonna" koadro lapurtuak berreskuratu zituen poliziak.
• Urriaren 1a - Kilometroak ospatu zen Oiartzungo herrian.
• Urriaren 15a - Nafarroa Oinez ospatu zen Berako herrian.
• Azaroaren 23a - Ruper Ordorika abeslariak disko berria kaleratuko zuen, "Kantuok jartzen ditut" izeneko diskoa.

[aldatu] Zientzia eta teknologia

• Urtarrilaren 6a - 2005.eko hurakai denboraldia amaitutzat eman zen Zeta ekaitz tropikalak indarra galtzean. 2005.ean inoiz egondako ekaitz eta hurakan kopururik handiena izan eta gero.
• Martxoaren 29a - Eguzki eklipse partzial bat ikusi ahal izan zen, Brasiletik Mongoliara doan tartean.
• Apirilaren 8a - Internetetik musika eta filmeak doan bajatzeko aukera ematen zuten 18 weborri itxi zituen poliziak.
• Maiatzaren 26a - Balear uharteetan munduko izaki bizidunik handiena topatu zuten. Alga Posidoniar bat, zortzi kilometroko zabalera, eta 100.000 urte inguru dituena.
• Uztailaren 4a - Discovery espaziontziaren misioa hasi zen.
• Abuztuaren 24a - Nazioarteko Astronomilarien Batasunak Pragan eginiko bileran Planeta bat zer den zehaztu zuen, urteetako eztabaidaren ostean. Definizio horren arabera, Pluton planeta izateari utzi zion.
• Urriaren 5a - NASAk Martitzera bidalitako Opportunity errobotak, planetako gainazalari eginiko irudiak argitaratu ziren.
• Azaroaren 11a - Sonyk bere Play Station 3 joku kontsola berria jarri zuen Japoniako merkatuan.
• Azaroaren 22a - Euskal Herriko lehen ama zelulen bankua zabaldu zuten Donostian.
• Abenduaren 12a - Biomagune bioteknologia laborategia inauguratu zuten Donostiako Miramongo teknologi parkean.

[aldatu] Kirolak

• Otsailaren 10a - Neguko Joku Olinpikoak hasi ziren Torinoko hiri Italiarrean.
• Otsailaren 26a - Neguko Joku Olinpikoak amaitu ziren.
• Apirilaren 6a - San Mames futbol zelai berria eraikitzeko proiektua aurkeztu zuen Bilboko Athletic Klubak.
• Apirilaren 8a - Jose Angel Gomez Marchantek Euskal Herriko Itzulia irabazi zuen.
• Maiatzaren 3a - F.C. Barcelona Espainiako futbol ligako txapelduna.
• Maiatzaren 13a - Alaves futbol taldea Bigarren Mailara jaitsi zen, naiz eta Deportivo taldeari 1-0 irabazi.
• Maiatzaren 17a - Futboleko Txapeldunen Ligako finala ospatu zen Arsenal F.C. eta F.C. Barcelona taldeen artean. Bigarrenak irabazi zuen.
• Maiatzaren 25a - Manolo Sainz eta Liberty Seguros txirrindulari taldeko kide batzuk atxilotu zituzten, ustez odol aldaketak egiteagatik.
• Ekainaren 9a - Munduko Futbol Txapelketa hasi zen Alemanian.
• Ekainaren 10a -
  • Biarritz Olympique errugbi taldea, Frantziako txapelketako garaile.
  • Iban Mayok Dauphiné Libéré lasterketako etapa bat irabazi zuen.
• Ekainaren 11 -
  • Rafael Nadal tenis jokalariak Roland Garros txapelketa irabazi zuen.
  • Barañaingo Lagunak futbol taldeak Erreginaren Kopako finala galdu zuen.
• Ekainaren 30a - Jan Ullrich, Joseba Beloki eta beste hogei bat txirrindulariri Frantziako Tourrean parte hartzea eragotzi zieten, Espainian agerturiko doping kasuekin zerikusia izatearen susmoagatik.
• Uztailaren 4a - Javier Clemente, Athletic Futbol taldeko entrenatzaile kargutik kendu zuten.
• Uztailaren 9a - Italia, Munduko Futbol Txapelketa irabazi zuen, Frantziari penaltietan irabazi eta gero.
• Uztailaren 11 - Julen Guerrero, Athletic Futbol taldeko jokalariak, futbola utziko zuela argitara eman zuen.
• Uztailaren 13a - Iban Mayo txirrindularia Frantziako Tourretik erretiratu zen.
• Uztailaren 23a - Floyd Landis txirrindulariak, Frantziako Tourra irabazi zuen.
• Uztailaren 27a - Floyd Landis txirrindulariak, Frantziako Tourreko 17. etapan positibo eman zuela argitara eman zuen bere taldeak.
• Abuztuaren 31 - Astean zehar eztabaida handia izan ostean, eta bertan behera geratzeko arriskuan egon eta gero, Kontxako Ikurriñan parte hartzeko aurre estropada ospatu zen. Astillerok parte hartu zuen.
• Irailaren 10a -
  • Castroko arraun elkarteak Kontxako Ikurriña irabazi zuen, lasterketako errekorra hautsiz.
  • Michael Schumacher, Formula 1eko gidariak, denboraldia amaitzerakoan erretiratuko zela esan zuen.
• Irailaren 27a - Fernando Lamikiz, Athletic Klubeko presidenteak, dimisioa aurkeztu zuen, Ana Urquijok kargua eskuratu zuelarik.
• Urriaren 8a -
  • Euskadi eta Kataluniako futbol selekzioek, partidua jokatu zuten Bartzelonan, 2-2 emaitzararekin.
  • Josu Ugarte pilotua, Urrakiko Igoeran parte hartzen zegoela istripua izan eta hil egin zen.
• Urriaren 22a - Velux Five Oceans izeneko belauntzi lasterketa hasi zen Bilbon.
• Urriaren 26a - Jose Mari Bakero Real Sociedadeko entrenatzaile kargutik bota zuten.
• Urriaren 27a - Miguel Angel Lotina Real Sociedadeko entrenatzaile moduan aurkeztu zuten.
• Azaroaren 6a - Athletic Klubeko lehendariak, Ana Urquijok, taldeak Real Sociedad futbol taldearekin harremanak eten zituela argitara eman zuen.
• Azaroaren 27a - Felix Sarriugarte Athletic Klubeko entrenatzaile kargutik bota zuten.
• Azaroaren 28a - Jose Manuel Esnal Mane Athletic Klubeko entrenatzaile moduan aurkeztu zuten.

[aldatu] Jaiotzak

[aldatu] Heriotzak

• Urtarrilaren 14a - Shelley Winters, aktoresa estatubatuarra (j. 1920).
• Urtarrilaren 30a - Coretta Scott King, eskubide zibilen aldeko borrokalaria, Martin Luther Kingen emaztea (j. 1927).
• Otsailaren 23a - Telmo Zarraonaindia euskal futbolaria (j.1921)
• Martxoaren 7a - Ali Farka Touré, abeslari eta gitarra-jole maliarra (j.1939 )
• Martxoaren 11 - Slobodan Milosevic, Jugoslaviako Errepublika Federal Sozialistako presidente ohia (j.1941)
• Martxoaren 24a - Eloy de la Iglesia zine zuzendari zaurautztarra (j.1944)
• Martxoaren 25a - Rocio Durcal abeslari espainiarra (j.1944)
• Apirilaren 29a - John Kenneth Galbraith ekonomilari Kanadiarra (j.1908)
• Ekainaren 1a - Rocio Jurado, abeslari espainiarra.
• Ekainaren 12a - Gyorgy Ligeti, konpositorea.
• Uztailaren 13a - Pirmin Aldabaldetreku dantzaria.
• Uztailaren 20a - Angela Arregi diseinatzaile bilbotarra.
• Abuztuaren 16a - Alfredo Stroessner, Paraguaiko diktadorea (j.1912).
• Abuztuaren 30a -
  • Glenn Ford, aktore estatubatuarra (j.1916)
  • Nagib Mahfuz, idazle egiptoarra (j.1911).
• Irailaren 4a - Giacinto Facchetti, futbolari italiarra. (j.1942).
• Irailaren 15a - Oriana Fallaci, idazle italiarra. (j.1929).
• Urriaren 7a - Anna Politkovskaia, kazetari errusiarra (j.1958).
• Azaroaren 16a
  • Milton Friedman, ekonomialari estatubatuarra (j. 1912).
  • Jordi Sarsanedas, idazle kataluniarra (j.1924).
• Azaroaren 17a - Ferenc Puskás hungariar futbol jokalari ohia (j.1927).
• Azaroaren 20a - Robert Altman zine zuzendari estatubatuarra (j.1925).
• Abenduaren 10a - Augusto Pinochet diktadore ohi txiletarra (j.1915).
• Abenduaren 13a - Loyola de Palacio Europar Komisioko lehendakariorde eta politikari euskalduna (j.1950).

[aldatu] Nobel saridunak:

• Fisika: John C. Mather, George F. Smoot
• Kimika: Roger D. Kornberg
• Literatura: Orhan Pamuk
• Medikuntza: Andrew Z. Fire, Craig C. Mello
• Ekonomia: Edmund Phelps
• Bakea: Muhammad Yunus eta Grameen Bankua.

---

	Denbora unitateak
attosegundo • femtosegundo • pikosegundo • nanosegundo • mikrosegundo • milisegundo • segundo minutu • ordu • egun • aste • hilabete • urte • bosturte • hamarkada • mende • milurteko