Zuid-Ossetië

Kaart van Zuid-Ossetië met plaatsen onder Georgisch en Zuid-Ossetisch bestuur
(ICG, november 2004)

Zuid-Ossetië is een autonome regio van Georgië. De regering van Zuid-Ossetië heeft zich uitgesproken om samen te gaan met Noord-Ossetië en heeft zich daartoe onafhankelijk verklaard van Georgië. Zuid-Ossetië heeft geen erkenning gekregen voor deze onafhankelijkheid. Een groot deel van de bevolking heeft, net als in Abchazië, een Russisch paspoort aangevraagd om mede te kennen te geven niet bij Georgië te willen horen.

[bewerk] Geschiedenis tot 1800

De Osseten stammen af van de Sarmaten, een Iraanstalig nomadenvolk. Ten tijde van de Mongoolse invasies waren ze uit hun thuisland langs de Don verdreven en naar de Kaukasus getrokken alwaar ze zich vermengden met inheemse Kaukazische volkeren en Alanen werden genoemd. Zij kwamen in drie regio's aan weerszijden van het gebergte te wonen: Digor in het westen kwam onder invloed van de Kabardijnen, die de islam introduceerden, Tualläg in het zuiden werd het huidige Zuid-Ossetië, een onderdeel van de Georgische historische regio Samatsjablo en Iron in het noorden werd het huidige Noord-Ossetië, dat in 1767 in de Russische invloedssfeer kwam. De meeste Osseten zijn Russisch Orthodox, de rest is Moslim.

[bewerk] Zuid-Ossetië onder Rusland en de Sovjet-Unie

Noord- en Zuid-Ossetië werden evenals Georgië in 1801 en 1806 veroverd en opgenomen in het Russische Rijk. Na de Russische Revolutie, werd Zuid-Ossetië onderdeel van de Democratische Republiek Georgië. In april 1922 werd na hevige gevechten tussen het Witte Leger en Sovjet-troepen de Zuid Ossetische Autonome Oblast gevormd. Ondanks het feit dat Zuid-Ossetië Ossetisch als eigen taal kent, was en blijft Russisch tot de dag van vandaag de officiële taal. Formeel is Zuid-Ossetië onderdeel van Georgië, maar in feite is het een de facto onafhankelijk gebied.

[bewerk] Zuid-Ossetië na de val van de Sovjet-Unie

In 1989, verontrust door het toenemende nationalisme in Georgië, eiste het regerende Zuid-Ossetische Populaire Front (Ademon Nychas) eenwording met Noord-Ossetië. Op 10 november 1989 keurde de Zuid-Ossetische Opperste Sovjet goed om tot eenwording over te gaan. Een dag later werd door het Georgische parlement deze beslissing teruggedraaid en werd de Zuid-Ossetische autonomie ongedaan gemaakt. Tevens werd een vrije pers en het recht op demonstaties verboden.

Na de onafhankelijkheid van Georgië in 1991, verklaarde het Georgische parlement onder leiding van Zviad Gamsachoerdia het Georgisch de nationale taal voor het hele land. Dit veroorzaakte grote onrust in Zuid-Ossetië, wiens leiders eisten dat het Ossetisch de taal van hun staat zou worden. Tevens eisten de Osseten, die in Zuid-Ossetië een minderheid zijn, grotere autonomie van Georgië. Hierdoor werd het Georgische nationalisme van de meerderheid aangewakkerd. Aan het einde van 1991 braken rellen uit en Ossetische dorpen werden aangevallen en afgebrand. Als gevolg hiervan vluchtten meer dan 100.000 mensen naar Noord-Ossetië. Veel vluchtelingen werden ondergebracht in gebieden vanwaar de Ingoesjeten door Stalin in 1944 verbannen werden, wat weer tot een conflict tussen de Osseten en de Ingush leidde betreffende het recht op terugkeer.

In 1992 werd er een staakt-het-vuren overeengekomen na op initiatief van de Russische president Boris Jeltsin. De regering van Georgië en Zuid-Ossetië kwamen overeen om de vijandigheden te staken. Georgië beloofde geen sancties tegen Zuid-Ossetië te treffen. Een vredesmacht die uit Osseten, Georgiërs en Russen bestaat, ziet toe op het naleven van het bestand.

Slechts 15% van de Ossetische bevolking leeft nu nog in Zuid-Ossetië alwaar ze ongeveer tweederde van de bevolking uitmaken. De rest bestaat uit Georgiërs die vooral in de dorpen rondom de hoofdstad Tschinvali wonen.

Politiek is er echter geen overeenkomst; de Zuid-Ossetische regering is nog steeds effectief onafhankelijk van Tbilisi, behalve dan de Georgische dorpen rondom Tschinvali die wél onder Tbilissi vallen en waar Georgische politie is gestationeerd. Onder leiding van Edoeard Sjevardnadze werd er geen vooruitgang geboekt. De in 2004 gekozen Michail Saakasjvili rekent dit echter tot een van zijn belangrijkste prioriteiten. Hij hoopt net als in Adzjarië tot een vreedzame oplossing te kunnen komen. Wanneer de Georgische regering in staat is om het Zuid-Ossetische conflict tot een goed einde te brengen, biedt dit hoop voor het conflict in Abchazië. Op 15 juli 2004, 4 dagen na de wapenstilstand, werd in Moskou een verdrag ondertekend tussen beide partijen waarin een geleidelijke terugtrekking van de in Zuid-Ossetië gestationeerde Russische militairen werd overeengekomen. Deze begon uiteindelijk vertraagd in november 2004. Het conflict laaide echter weer op toen de Zuid-Ossetische hoofdstad op 20 september 2005 werd beschoten met mortieren. De huidige president, de Russische zakenman Eduard Kokoiti, wil alleen met de Georgische overheid praten als ze eerst de onafhankelijkheid erkend van het gebied, hetgeen echter onbespreekbaar is voor de Georgische regering. De Georgische politica Nino Boerdzjanadze gaf aan het in 1992 gesloten vredesverdrag in Dagomys ongeldig te verklaren als de Russische troepen niet voor 15 juli 2006 hun steun aan de Zuid-Ossetische overheid zouden intrekken.

Op 12 november 2006 stemde in een referendum 99% van de stemgerechtigden voor het 'handhaven' van de onafhankelijkheid. Georgië erkent het referendum en de uitslag niet, evenals alle andere staten.