Vis (voeding)

Jan van Kessel: Een stilleven.

Van de bijna 30.000 soorten vissen wordt een betrekkelijk klein aantal gevangen en bereid als voedsel. Ook andere zeedieren als kreeft, mosselen en inktvis worden wel als 'vis' aangeduidt, hoewel deze dieren biologisch geen vissen zijn. Zie voor kreeft als voeding ook kreeft (voedsel).

[bewerk] Gebruik

Vis wordt vaak als (onderdeel) van een maaltijd zoals lunch of avondmaaltijd gegeten. Ook eet men visproducten als tussendoortje zoals Hollande nieuwe, kibbeling of kuit op een toastje. Vis kan worden gebakken, gebraden, gegrilled, gestoomd, in de oven worden bereid of op de barbecue worden gelegd. Vis wordt vrijwel nooit rauw gegeten, soorten die niet worden gebakken of gekookt, worden gedroogd, gepekeld of gerookt, wat een conserverende werking heeft. Ook haring wordt niet rauw gegeten, maar heeft een zeker conserveringsproces ondergaan.

[bewerk] Vangst

Niet alle soorten zijn geschikt voor consumptie; veel soorten zijn moeilijk te vangen of zeldzaam, andere soorten zijn niet lekker of zelfs giftig. Vissen die voor de consumptie worden gevangen zijn grofweg te verdelen in zoetwatervissen en zeevissen. Zeevissen worden vaak op grote schaal gevangen met netten, waarbij hele scholen worden opgespoord en gevangen. Zoetwatervissen worden vaak met een fuik of met de hengel gevangen, voorbeelden zijn baars en paling. De vissen worden soms enige tijd in een bassin gehouden, zodat de gronderigheid vermindert.

Vissen worden niet alleen gebruikt voor de menselijk consumptie, maar ook om vismeel te maken, hier worden onder andere diervoeders van gemaakt.

Vissen zitten vol eiwitten en vetten, zijn hierdoor zeer rottingsgevoelig en bederven snel. Direct na de vangst worden ze in ijs gelegd en tijdens het transport moet de temperatuur goed in de gaten worden gehouden. Soms wordt de vis al op zee al gekaakt, zodat ze direct verpakt kan worden.

[bewerk] Als voedsel in de cultuur

Vis wordt over het algemeen niet als vlees beschouwd maar er zijn uitzonderingen. Sommige vegetariers eten geen visproducten omdat deze net als vleesproducten van dieren afkomstig zijn, maar hierover bestaat veel discussie. In de christelijke traditie wordt op vrijdag vis gegeten. Alle vissen die schubben hebben en door hun vinnen waarmee ze zich voortbewegen op landdieren lijken zijn toegestaan. Ook binnen het Jodendom en de Islam is het eten van vis respectievelijk Kasjroet en Halal. Alleen levend aangetroffen, geschubde vissen mogen worden gegeten.

[bewerk] Graat

Het skelet van vissen wordt graat genoemd, en de 'graatjes' (de ribben van het skelet) worden gezien als een grote ergernis omdat ze uit de mond verwijderd dienen te worden. Als een graat in de keel blijft steken is dit een zeer onprettige ervaring waarbij men een zeer sterke, niet te negeren prikkel krijgt. Hoesten en benauwdheid zijn vaak het gevolg, kloppen op iemands rug is een mogelijke remedie. Er zijn enkele uitdrukkingen over deze ergernis of over de visgraat, zoals;

Het steekt als een graat in de keel; het wekt zeer veel irritatie op (idem: in het verkeerde keelgat schieten)
de vis heeft moet ook de graat hebben; men moet naast de voordelen ook de nadelen accepteren (idem: geen rozen zonder doornen)
Hij spreekt met een graat in zijn keel; hij praat erg bekakt.
Hij is niet zuiver op de graat; hij is niet eerlijk

Blasius is de heilige van de keelaandoeningen, en dankt zijn titel heilige zelfs aan een visgraat. Hij verwijderde door handoplegging een stikkende jongen van een graatje in zijn keel.