Richard M. Stallman
Richard Matthew Stallman (geboren in New York City op 16 maart 1953), door hemzelf afgekort tot RMS[1], is een Amerikaanse programmeur die een grote invloed heeft gehad op technische, juridische en sociale aspecten van vrije software.
Hij is de hoofdauteur van de teksteditor Emacs en samensteller van de collectie van de GCC-compiler. Hij is ook de oprichter van de Free Software Foundation en is het besturingssysteem GNU begonnen. GNU is een vrij besturingssysteem, vaak gebruikt in combinatie met de Linuxkernel, en daarom ook wel GNU/Linux genoemd.
Richard Stallman is ook de grondlegger van het principe van vrije software en copyleft en heeft de daarop gebaseerde licenties GPL en LGPL mede ontworpen.
In zekere zin heeft Richard Stallman daarmee ook aan de basis gestaan van het Wikipedia project, omdat Wikipedia niet in de huidige vorm zou kunnen bestaan zonder iets als de GNU Free Documentation License, de GPL-variant voor softwaredocumentatie. Hij heeft ook het idee geopperd om een encyclopedie te beginnen die onder de GFDL valt.
Inhoud |
[bewerk] Aanleiding tot de carrière van Richard Stallman
In juni 1971 werd Stallman, als eerstejaars student van de Universiteit in Harvard, aangenomen als programmeur van het beroemde laboratorium voor kunstmatige intelligentie, kortweg AI-lab, van het technologisch instituut van Masachusetts (MIT), waar hij een veel geziene gast werd van de hackergemeenschap. Tijdens deze jaren was hij wellicht beter bekend door zijn initialen, "RMS". Veel van de software die daar gemaakt en gebruikt werd mocht vrij gekopieerd worden, inclusief de broncode. Toen grote bedrijven mensen van dat AI-lab gingen inhuren, zag Stallman dat mensen die voorheen vrij kennis konden delen nu geheimen gingen schrijven, waarover ze niet vrij met anderen van gedachten konden wisselen.
Hier moest een eind aan komen, vond Stallman. Hij startte in 1984 het GNU-project, met als doel een volledig vrij computersysteem te maken. Hij verliet het AI-lab van het MIT, zodat het MIT geen recht had op het copyright van software die door hem geschreven zou worden.
[bewerk] Waarom vrije software?
Het gaat Stallman in eerste instantie om de vrijheid die de gebruiker krijgt; techniek komt op de tweede plaats. Hij ziet het als zijn missie ervoor te zorgen dat elke gebruiker kan kiezen alleen vrije software te gebruiken. Richard Stallman heeft geen huis, auto of tv, geen vrouw en geen kinderen. Op deze manier kan hij al zijn aandacht schenken aan het vrij maken van software.
Richard Stallman gebruikt voor bijna alle software van het GNU-project de GNU General Public License (kort: GPL). Deze licentie is bijzonder effectief in het voorkomen dat eenmaal vrije software als gesloten software wordt verkocht: het is een 'levensachtige' ofwel virale licentie, omdat het de bijbehorende vrijheden van programmageneratie op programmageneratie overdraagt.
Als er aanpassingen gedaan worden aan software die onder de GPL valt, vallen de aanpassingen ook onder de GPL. Dat wil zeggen, als de software op de markt gebracht wordt, is de maker verplicht aan de gebruikers van de software bepaalde rechten te verlenen. Dit in tegenstelling tot sommige andere vrije licenties (zoals de BSD-licentie), die toestaan dat de software als onderdeel van een gesloten programma gebruikt wordt.
De GPL is een veelgebruikte licentie voor vrije software, ook voor software die niet bij het GNU-project hoort. Het is meermalen voorgekomen dat een bedrijf GPL-software in gesloten software wilde omzetten, en dat de Free Software Foundation dat voorkomen heeft door met een rechtszaak te dreigen.
[bewerk] Copyright, patenten, en handelsmerken
Stallman heeft als stellingname dat de term "intellectueel eigendom" ontworpen is om mensen te verwarren en gebruikt wordt om intelligente discussies te voorkomen betreffende de specifieke wetten ervan door gebieden van de wet aan elkaar te lappen die weinig of niets met elkaar te maken hebben. Alhoewel hij geen jurist was, heeft hij beargumenteerd dat door naar deze wetten te refereren als "eigendoms"-wetten men een bepaalde voorveronderstelling aanneemt hoe deze wetten toe te passen.
"Deze wetten zijn verschillend ontstaan, hebben een verschillende ontwikkeling doorlopen, bedekken verschillende activiteiten, hebben verschillende regels en laten verschillende geschillen aangaande publiek beleid ten berge rijzen. Wetten met betrekking tot het kopiëerrecht, die ontworpen zijn om het schrijverschap en de kunsten te bevorderen, behandelen details van het werk van dat schrijverschap en die kunsten. Patentrecht was bedoeld om het publiceren van ideëen te bevorderen ten koste van 'beperkt houdbare'-monopoliën betreffende deze ideëen - een prijs die op ene bepaalde vlak juist wel maar op het andere juist niet waard was om te betalen. De wet op het handelsmerk was nimmer bedoeld om ook maar enigerlei bedrijfsvoering te bevorderen, maar enkel slechts om kopers op de hoogte te laten zijn van wat zij kochten."
[bewerk] Propriëtaire software en de LGPL
Stallman's rigide opvattingen over vrije software ondervinden echter ook nadelen als het gaat om zogenaamde "eigendomssofware" ("in het bezit van bedrijven" = propriëtaire software). In bijzondere gevallen kan het noodzakelijk zijn om vrije software te laten gebruiken door of samen te smelten met propriëtaire software. Daarom werd tevens de LGPL ontwikkeld (voorheen de 'Library GPL'; tegenwoordig Lesser GPL genaamd). De LGPL is een afgezwakte vorm van de GPL-licentie voor vrije software met betrekking op software-onderdelen , de zogenaamde 'bibliotheken' (engels:library), waarbij het wél mogelijk is om de software die eronder valt te koppelen aan propriëtaire software - dit in tegenstelling tot de GPL.
[bewerk] GNU/Linux
Terwijl het vaak nauw verwant wordt gesteld aan GNU/Linux, is Stallman's verhouding ermee mettertijd controversiëel. Het meest in het oog springend is zijn vasthoudendheid dat de term "GNU/Linux", dat hij uitspreekt als "GNU Slash Linux" of "GNU Plus Linux", gebruikt moet worden om te refereren aan het besturingssysteem dat in het leven geroepen werd door het combineren van het GNU-systeem en de Linux-kernel. Hij stelt dat de samenhang tussen de filosofie van het GNU project en de software ervan verbroken wordt als mensen refereren naar deze combinatie met enkel "Linux". In een documentaire, Revolution OS, becommentariëert Linus Torvalds dat hij begrip er voor heeft waarom deze conventie van naamgeving door sommigen wordt vereist, maar voegt er echter aan toe dat blindweg te refereren aan ieder op Linux-gebaseerd besturingssysteem met 'GNU/Linux' "gewoon belachelijk" is. Torvalds wordt ook aangehaald gezegd te hebben: "Denk aan Richard Stallman als de grote filosoof en denk aan mij als de ingenieur."
[bewerk] Kritiek
Veel mensen omschrijven Stallman als extreem moeilijk om mee te werken. Rond 1992 kregen ontwikkelaars van Lucid Inc. die hun werk deden aan Emacs een uiteenzetting met Stallman en scheidden zich van ontwikkeling ervan af door een afgeleide, XEmacs, in het leven te roepen; een door Jamie Zawinski gepubliceerd email-archief [2] geeft de kritieken van hen weer en Stallman's antwoord daarop. Ulrich Drepper publiceerde klachten over Stallman in de noten van de uitgave van glibc 2.2.4 [3], waarin hij RMS beschuldigt van een "vijandige overname" van het project, naar hem refererend als een "controlefreak en tekeer gaande maniak". Eric S. Raymond, die soms het woord voert voor delen van de open source-beweging, heeft vele stukken geschreven waarin hij de onenigheid tussen Stallman en de beweging voor vrije software ontvouwt, vaak met kritieke kanttekeningen richting Stallman.
[bewerk] Erkenning
De verdiensten van Richard Stallman worden algemeen herkend en erkend. Alhoewel hij nooit zijn doctoraat heeft afgerond en behaald, heeft hij diverse titels en ere-doctoraten ontvangen, waaronder:
- 1990: "Broederschap van MacArthur"
- 1991: "Grace Murray Hopper" -onderscheiding van de 'Association for Computing Machinery':
- "Voor pioneerswerk in de ontwikkeling van ... EMACS"
- 1996: Ere-doctoraat van het Zweeds koninklijk Technologisch Instituut
- 1998: EFF Pioneer-onderscheiding van de Electronic Frontier-stichting (EFF)
- 1999: "Yuri Rubinsky Herdenking" -onderscheiding
- 2001: Ere-doctoraat in de tweede graad van de Universiteit van Glasgow
- 2001: De techno-ondernemerschapsprijs van Takeda voor sociaal-economisch welzijn
- 2002: Lidmaatschap van Ingenieurs van het 'Nationaal Ingenieursbureau van de Verenigde Staten
- 2003: Ere-doctoraat in de derde graad van de Vrije Universiteit Brussel
- 2004: Ere-doctoraat in de vierde graad van de Universiteit van Salta.
- 2004: Professor met ere-titel van de Peruaanse nationale Universiteit voor Ingenieurs
[bewerk] Toespraken
Sinds de vroege jaren van 1990 heeft Stallman het meeste van zijn tijd gespendeerd als een politiek campagnevoerder en zijn toespraken geven dit weer. De 3 toespraken die hij het meest houdt zijn "Het GNU-project en Samenleving in het tijdperk van computer-netwerken","De gevaren van Software Patenten" en "Copyright en Samenleving in het tijdperk van computernetwerken".
Hij heeft in 2006, tijdens het jarenlange navraag doen bij het publiek voor de opmaak van versie 3 van de GNU General Public License, een vierde toespraak toegevoegd waarin de voorgestelde veranderingen ervan uitgelegd worden. Hij heeft talloze openingstoespraken gehouden van conferenties, waaronder de eerste Wikimania, bijna alle FOSDEM conferenties en LinuxTag.
