Vrije software
Vrije software is de verzamelnaam van software die verspreid wordt onder een licentie die de gebruikers van de software de volgende vrijheden geeft:
- De software mag door iedereen uitgevoerd (gerund) worden, voor welk doel dan ook.
- De software mag door iedereen bestudeerd en aangepast worden.
- Om deze vrijheid in de praktijk mogelijk te maken moet iedereen toegang hebben tot de broncode van het programma.
- De software mag door iedereen verder verspreid worden, zowel gratis als tegen vergoeding. Ook gewijzigde versies mogen verspreid worden, zodat de gemeenschap baat heeft bij de verbeteringen.
Deze vier vrijheden worden in de talloze vrije software licenties in min of meer grote variaties en nuances beschreven. De essentie van al deze licenties, en de reden waarom ze tot de groep van de vrije software behoren, is dat de makers van de software hun gebruikers stimuleren om de software te helpen verbeteren en uit te breiden.
Het gebruik van de benaming vrije software kwam in de jaren tachtig op als reactie op veranderingen in de manier waarop de Westerse wereld auteursrechten is gaan gebruiken. Voor het ontstaan van propriëtaire software was zo ongeveer alle software vrij; programmeurs wisselden zonder problemen broncode uit. Om te waarborgen dat oude vrijheden bleven bestaan, kwam Richard Stallman (RMS) in 1984 met een licentie, de GNU General Public Licence (GPL), die erg belangrijk is gebleken voor het succes van het vrije software fenomeen op het ogenblik dat de democratisering van het Internet zorgde voor een explosie in het aantal gebruikers en makers van vrije software.
Inhoud |
[bewerk] Misvattingen
Er bestaat een aantal misvattingen over vrije software:
- Vrije software is niet hetzelfde als freeware: bij freeware krijg je meestal de broncode niet mee, zodat je niet over al de hoger vermelde vrijheden kan beschikken.
- Vrije software mag wel verkocht worden. Er bestaat dus, in principe althans, wel degelijke commerciële vrije software. Al is dat wel heel moeilijk vol te houden: elke koper van zulke vrije software mag immers zelf de software beginnen te kopiëren en verder te verhandelen, wat natuurlijk tot een neerwaartse druk op de prijs leidt.
Deze misvatting over de prijs van vrije software is ontstaan doordat het Engelse woord voor gratis en vrij hetzelfde is, namelijk free. Om in het Engels dit misverstand te voorkomen, wordt vaak het citaat van Richard Stallmann gebruikt, dat de software 'free as in speech, not free as in beer' is (de software is vrij als de vrijheid van meningsuiting, niet gratis zoals bij gratis bier).
De bekendste vrije-softwarelicentie is de GNU General Public License (GPL), de licentie die door de Free Software Foundation is ontworpen en die aan de basis ligt van haar GNU-project. De licentie heeft bekendheid gekregen door het besturingssysteem GNU/Linux en programma's als de beeldbewerker de GIMP.
De GPL is een copyleft licentie. De licentie maakt gebruik van copyright om vrijheden voor gebruikers te garanderen. Informatie die onder een copyleft licentie valt mag worden aangepast, maar moet dan weer onder dezelfde licentie vallen. De GNU Free Documentation License is een copyleft licentie van GNU die speciaal voor documentatie van software is ontworpen, en die ook door de Wikipedia wordt gebruikt.
[bewerk] Open source
Open source is een term die later is bedacht vanwege het probleem dat sommige bedrijven leken te hebben met de term free. Door open-sourcevolgelingen wordt er vooral nadruk gelegd op de praktische voordelen van het in kunnen zien van de broncode. De verschillen tussen de vrijesoftwaregemeenschap en de open-sourcegemeenschap zijn vooral politiek of filosofisch van aard. En de meeste – maar niet alle – open-sourcesoftware is dan ook vrije software, en vice versa.
[bewerk] Aanverwante onderwerpen
[bewerk] Externe links
- NedDocWiki: Wiki om Nederlandse documentatie te ontwikkelen voor vrije software
- freecontentdefinition.org
- Website van de Free Software Foundation
- http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.nl.html
- het Open Source Initiative (OSI) met de Open Source Definition
- Lawrence Lessig: Free Culture
- het programma OSOSS van ICTU ter stimulering van OSOSS bij de overheid [1]
