Maltezer Orde
De Souvereine Militaire Hospitaal Orde van Sint Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta (kortweg SMHOM), ook wel kortweg Maltezer Orde of Orde van Malta genoemd is een Rooms-Katholieke ridderorde. De orde neemt een bijzondere plaats in in de politieke en sociale geschiedenis van Europa.
De ridders dragen als kenmerkend symbool een achtpuntig wit kruis. In de vlag en het wapen van de orde staat dit kruis, dat de acht zaligsprekingen symboliseert, een rode achtergrond. De uniformen van de ridders zijn rood, de linten van de onderscheidingen zijn zwart.
Deze ridderorde, die geen eigen grondgebied meer heeft, wordt door vele landen (94 waaronder Nederland en België), erkend als een soevereine orgaan volgens internationaal recht. De SMHOM geeft dan ook paspoorten uit en beschikt over diplomatieke vertegenwoordigers.
Inhoud |
[bewerk] Filatelie
De SMHOM geeft postzegels uit die slechts beperkt geldig zijn. Aangezien zij geen lid is van de Wereldpostunie, gelden ze enkel in het "binnenlandse" postverkeer en in het postverkeer met landen waarmee de SMOM een bilaterale postconventie heeft gesloten (overigens niet met Italië waar de SMHOM haar zetel heeft).
[bewerk] Geschiedenis
De orde vond haar oorsprong in een hospitaal in Jeruzalem, dat was gebouwd in 1023 voor de vele pelgrims die naar Jeruzalem trokken. In 1099 werd de instelling omgevormd tot een ridderorde door de zaliggesproken Gérard, die onder de bescherming stond van de kruisvaarder Godfried van Bouillon. Paus Paschalis II erkende de Orde in 1113.
De Maltezer Orde is opgericht als Kruisvaardersorde en is genoemd naar hun beschermheilige Johannes de Doper. De ridders, die geloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid moesten afleggen, richtten zich vooral op de verzorging van zieken in hun hospitaal, en werden daarom ook wel Hospitaalridders genoemd. Toch had de orde ook een militaire taak, zoals het beschermen van de pelgrims en ziekenhuizen.
De ridders waren vooral actief in het graafschap van Tripoli. Ze hadden ook een machtig bolwerk, de krak der ridders (Krak des Chevaliers), dat nu nog intact is. Omstreeks de 12e eeuw werd het fort door Sid Yoessef, die de orde trachtte te verraden, na een korte maar hevige strijd in genomen.
Door de oprukkende Turken en de val van de door de Kruisvaarders gestichte landen zag de orde zich enkele keren genoodzaakt te verhuizen, achtereenvolgens naar Akko, Cyprus en Rhodos. Uiteindelijk ging ook Rhodos verloren. In 1530 beleende keizer Karel V de Ridderorde met het graafschap Mergentheim en het eiland Malta. Hiervan stamt ook de naam Maltezer Ridders.
De Orde verdedigde Malta tegen verschillende Turkse invasies en leverde honderden galeien die bijdroegen aan het afslaan van de Turkse poging om de Middellandse Zee, en daarmee Europa, te veroveren. Ten tijde van de Napoleontische oorlogen gingen deze bezittingen verloren, mede omdat Napoleon een intense afkeer van geestelijke Ridderorden had. Engeland veroverde Malta in 1800, en sindsdien is de orde enkel formeel nog soeverein. In 1806 ging ook het Graafschap Mergentheim bij de Reichsdeputationshauptschluss, de grote hervorming en herverdeling van het Heilige Roomse Rijk van de Duitse Natie, verloren. De overgebleven Ridders zochten tsaar Paul I aan als beschermer. Uit dankbaarheid voor diens bescherming heeft de Orde vastgelegd dat de nakomelingen van deze tsaar, ook wanneer zij geen katholieken zijn, in de orde kunnen worden opgenomen. Na de restauratie werd de Orde onder de bescherming van het Vaticaan gesteld. De zetel van de orde is nu in Rome en de twee gebouwen die de orde daar bezit (een paleis aan de Via Condotti, vlak bij de Spaanse trappen, en Villa Malta op de Aventijn) worden als extraterritoriaal beschouwd, net als andere diplomatieke vertegenwoordigingen.
De orde verbindt duizenden katholieke leden, Europese edelen, priesters en niet adellijke leden, in het streven om goede daden te verrichten.Daarnaast kent de orde ook veel pracht en praal die in schitterende ordetekens, uniformen en plechtigheden tot uitdrukking komen. Dat het kruis van de orde door een koningskroon wordt gedekt is niet onomstreden. Alleen een orde de onder bescherming of bestuur van een koning staat kan een kroon dragen. Men ziet de kroon ook wel als een verwijzing naar de souvereine status van de orde.
De Reformatie zorgde voor grote veranderingen binnen de Orde. In enige landen zijn afgescheiden of later opgerichte protestantse afdelingen van de Orde actief. Dit zijn de Johannieterorden Men vindt ze in Zweden, Pruisen, Groot-Brittannië en Nederland.
[bewerk] Zetels
De Orde zetelde achtereenvolgens:
- 1023/1099: Jeruzalem
- 1187: Margat
- 1191: Akko
- 1291: Lemisso, Cyprus
- 1309: Rhodos
- 1522: Kreta
- ????: Sicilië
- 1530: Malta
- 1798: Sint-Petersburg
- 1803/1821: Catania
- 1825: Ferrara
- 1834: Rome
[bewerk] Grootmeester
De grootmeester heeft de rang en status van een staatshoofd. De Prins en Grootmeester is sinds 1988 Zijne Eminentie, De Prins Grootmeester Frà Andrew Willoughby Ninian Bertie (1929). De aanduiding Frà duidt aan dat hij een gelofte heeft afgelegd.
[bewerk] Toelating en doelen
De Soevereine Militaire Orde van Sint Jan van Jeruzalem en Malta laat alleen katholieke leden toe. Tot voor enige jaren moesten deze voor benoeming in een aantal graden in de Orde "16 kwartieren" dat wil zeggen; 16 adellijke overgrootouders bewijzen.Deze vereisten zijn nu sterk afgezwakt. De Amerikaanse afdeling van de Orde vraagt niet naar bewijzen van adeldom.
De Orde beheert ziekenhuizen en ambulances. Zij werkt nauw samen met het Internationale Rode Kruis. Ook noodhulp bij rampen en oorlogen behoort tot de taken van de Orde. Omdat nederigheid bij de Orde hoog aangeschreven staat noemen de Ridders de mensen die zij helpen wel "Onze Heren de armen en zieken".
[bewerk] De orde van Johanniters in Nederland en België
Op initiatief van prins Hendrik werd in 1909 in Nederland een Commanderij van de Johanniterorde opgericht, als protestantse tegenhanger van de Rooms-Katholieke Maltezer Orde. Ook van de Rooms-Katholieke Maltezer Orde bestaat sinds 1911 in Nederland een afdeling, en sinds 1932 in België.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- Website van de Nederlandse afdeling van de Souvereine Militaire Hospitaal Orde van Malta (SMHOM), met veel informatie over de geschiedenis.
- Johanniter Orde in Nederland
| Bron(nen): |
|
