Korea
Korea (한국) is een voormalige staat in Oost-Azië, bestaande uit een schiereiland, dat aan China en Rusland grenst, en van Japan gescheiden is door de Japanse Zee (in Korea Oostzee genoemd). De oppervlakte bedraagt 221.487 km². Het schiereiland is al 12 tot 18 duizend jaar bewoond. Eens was Korea een groot, verenigd land dat zich tot Mantsjoerije en Siberië uitstrekte. Korea was het centrum van de zijdehandel, en in de 7e en 8e eeuw gold het land als het centrum voor de beste goudsmeden. Lang voor Johannes Gutenberg gebruikte men hier de drukpers al. Korea is ook bekend om zijn traditionele gerecht Kimchi, een manier om groenten houdbaar te houden gedurende de winter door fermentatie.
In de 20e eeuw was Korea gedurende 35 jaar geannexeerd door Japan. Na de nederlaag van Japan in 1945 werd het bewind over Korea verdeeld tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten.
Als gevolg hiervan werd Korea in 1948 opgedeeld in twee onafhankelijke staten:
- de Democratische Volksrepubliek Korea, Noord-Korea, (북한)
- de Republiek Korea, Zuid-Korea, (대한 민국)
Merk op dat de toevoegingen 'Noord' en 'Zuid' niet officieel zijn. Dat is in overeenstemming met het feit dat beide landen streven naar hereniging. Dezelfde situatie bestond tot de hereniging in Duitsland.
Ondanks een oorlog in de jaren vijftig, en latere toenaderingspogingen zijn de twee staten nog steeds gescheiden. Zuid-Korea ontwikkelde zich tot een moderne kapitalistische industriestaat met een snel groeiende economie; Noord-Korea is anno 2004 een van de laatste communistische staten ter wereld. Beide landen vormden 1 team op de XXe olympische winterspelen in Turijn.
Inhoud |
[bewerk] Geografie & klimaat
De oppervlakte bestaat voor circa 80% uit bergland. De hoogste berg is de Paektu-san (2774 m). De rivieren de Jaloe (Amnok-kang in het Koreaans), lengte 790 km en de Toemen (Tuman-gang in het Koreaans) ontspringen hier. De belangrijkste bergketen is de 600 kilometer lange T'aebaek-keten, die langs de oostkust loopt. In het zuiden liggen enkele grote bekkenlandschappen. De Toemen en de Jaloe vormen een natuurlijke grens met China (Mantsjoerije) en de Sovjet-Unie. Andere rivieren zijn de naar de Gele Zee stromende Han (514 km) en Taedong (die langs Pyongyang stroomt; 439 km) en de Naktong (521 km), die uitmondt in de Straat van Korea. Korea telt meer dan 3000 eilanden, waarvan Jeju het belangrijkste is. Tussen dit eiland en de zuidpunt van het schiereiland ligt de eilandenzwerm van de Koreaanse archipel.
Korea heeft een gematigd landklimaat. De winters zijn koud, met gemiddelden onder nul; zomers stijgt de temperatuur boven de 25°C. De verschillen tussen de regio's zijn groot. In het zuiden is het klimaat milder en valt er meer regen. De winter kenmerkt zich door landwinden (droge tijd) en de zomer door zeewinden (regentijd). De maand juli is een regenmaand. De plantengroei en dierenwereld sluiten aan bij die van Noord-China.
[bewerk] Geschiedenis
Zie Geschiedenis van Korea voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Archeologische vondsten laten zien dat het schiereiland al 18 tot 12 duizend jaar geleden bewoond was. Een legende vertelt dat de eerste grote beschaving (Choson) 2333 voor Christus door de Godmens Dangun in het leven werd geroepen.
Van 57 v. Chr. tot 668 bestonden de Drie Koninkrijken van Korea. Dit waren Silla, Goguryeo en Baekje. Alle drie werden beïnvloed door China. Het boeddhisme werd in het jaar 372 via China ingevoerd. In 660 verbond het Koninkrijk van Silla zich met de Tang-dynastie van China, en verenigde de drie koninkrijken. Tot het einde van de Sillaperiode in 668 bloeide het boeddhisme.
Na de Sillaperiode volgde de Goryeo dynastie, die heerste van 918 tot 1392. In deze periode werd een echt staatssysteem opgebouwd. In 1231 werd het schiereiland door de Mongolen veroverd. In de 150 jaren die volgden werd Goryeo door de Mongolen gedomineerd. Het woord Goryeo geldt als oorsprong voor de moderne benaming Korea.
In 1392 werd de Koreaanse generaal Yi Song-gye naar China gezonden om zich tegen de Ming Dynastie te verzetten. In plaats daarvan spande hij met de Chinezen samen. Hij kwam terug om de Goryeo dynastie te bestrijden. Hierdoor kon de Joseon-dynastie zich naar voren schuiven. In 1394 werd Seoul de hoofdstad van Korea. In die periode, het jaar 1443 bedacht koning Sejong de Grote het Koreaanse alfabet Hangul.
Tussen 1592 en 1598 werd Korea verschillende malen door Japan aangevallen. Admiraal Yi Sunsin, de beroemdste Koreaanse legeraanvoerder, was toen belast met de verdediging van het land. Korea is verschillende keren ontdekt maar de ontdekkers werden daar allemaal gevangen genomen en kwamen niet meer terug. Tijdens een schipbreuk van de VOC in 1653 komt Hendrik Hamel vast te zitten en weet na 13 jaar te ontsnappen uit het land en wist als een van de eerste westerlingen informatie te kunnen geven over dit nog onbekende land.
Tijdens de 19e eeuw probeerde Korea zich tegen openheid naar de rest van de wereld te weren. Alle grenzen werden gesloten en alle contacten werden verbroken, met uitzondering van die met China. Als gevolg daarvan werd Korea het Kluizenaars Koninkrijk genoemd. In 1871 raakte Korea verwikkeld in een militaire conflict met de Verenigde Staten, wat in Korea bekend staat als de Shinmiyangyo.
Vanaf 1876 dwong Japan de Koreanen handelsbetrekkingen op. Na de Eerste Chinees-Japanse oorlog (1894-1895), en de Russisch-Japanse Oorlog (1904-1905), werd Japan een dominante macht in Oost-Azië. Dit werd door de moord op de laatste koningin van Korea Min onderstreept. Op 25 juli 1907 werd Korea een protectoraat van Japan en in 1910 werd het officieel geannexeerd.
[bewerk] Japanse overheersing
Zie Bezetting van Korea voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Na de annexatie in 1910 was Korea een Japanse kolonie tot 15 augustus 1945, toen met de capitulatie van Japan een eind kwam aan de Tweede Wereldoorlog.
Tijdens de koloniale tijd werden de Koreanen vele rechten ontnomen; onder andere het recht op vereniging, vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. Het Japanse schoolsysteem werd ingevoerd, en vakken als Koreaanse geschiedenis en Koreaanse taal werden door Japanse varianten vervangen. In het hele land werden transport- en communicatienetwerken opgebouwd om de Japanse handel en koloniale economie te bevorderen. Koreanen werd echter verboden in de handel actief te zijn. Vele boeren verloren hun land, toen ze door Japanners werden onteigend. Dit was vooral het geval wanneer boeren hun grond niet door de machthebbers lieten registreren. Het systeem van gemeenschappelijke grond, dat in Korea heel gebruikelijk was, werd door Japan niet erkend.
Na de dood van voormalig koning Kojong vonden op 1 mei 1919 in het hele land demonstraties tegen de bezetters plaats. Een onafhankelijkheidsverklaring werd opgesteld in Seoul. Er werd geschat dat 2 miljoen mensen zich op straat begaven. Het vreedzame protest werd door de Japanners wreed de kop in gedrukt. Naar schatting werden 47.000 mensen gearresteerd, 7500 gedood en 16.000 verwond. De demonstraties tegen Japan waren echter niet ten einde. Eind november 1929 protesteerden studenten in het hele land. De ijzeren heerschappij werd in 1931 weer ingevoerd. Na de Tweede Chinees-Japanse oorlog (1937) en tijdens de Tweede Wereldoorlog probeerde de kolonisator om Korea als natie uit te wissen. Het schoolsysteem werd compleet omgevormd, Koreanen moesten Japanse namen aannemen en traditionele feesten werden verboden. Kranten mochten niet meer in het Koreaans verschijnen en Koreaanse geschiedenis werd verboden als vak op scholen en universiteiten. Honderdduizenden Koreanen werden naar Japan gedeporteerd en moesten in de mijnen en fabrieken werken. Vele mannen werden in het Japanse leger gerekruteerd om tegen China te vechten, terwijl vele vrouwen onder dwang in de prostitutie moesten werken om als troostvrouwen de Japanse soldaten te dienen.
Tijdens de Japanse bezetting bestond een regering in ballingschap in China. Op 11 december 1941 verklaarde deze regering in ballingschap Japan de oorlog en streed met haar vrijheidsleger mee met de geallieerden. Na de overgave van Japan trokken Sovjetlegers vanaf het noorden Korea in, die weinig tegenstand ondervonden. Japan capituleerde officieel op 15 augustus 1945 en de 35 jaar koloniale overheersing was voorbij. Korea werd op de 38e breedtegraad provisorisch gedeeld in een Amerikaans deel en een Russisch deel.
[bewerk] De deling van Korea
Na de capitulatie van Japan werd het Koreaanse schiereiland het slachtoffer van een ideologische strijd tussen de VS en de USSR. Het land werd tijdens een spoedzitting van twee Amerikaanse generaals in twee helften gesplitst. Deze deling werd aan de Sovjet-Unie voorgesteld en die accepteerde dit. Na 8 september 1945 viel het zuiden onder de administratie van de Verenigde Staten en het noorden kwam onder Sovjet-bestuur. De deling langs de 38e breedtegraad was oorspronkelijk als tijdelijke oplossing gedacht.
Op 1 december 1945 werd in Caïro door de bezettingsmachten besloten dat Korea snel (in due course) vrij zou zijn. Later probeerden de VS en USSR om het land voor vijf jaar gemeenschappelijk te besturen, maar dit bleek niet haalbaar. In september 1947 bracht de VS het Koreavraagstuk in voor de Verenigde Naties.
Het ontstaan van de Koude Oorlog sloeg de oorspronkelijke hoop op een verenigd Korea de bodem in. Verkiezingen vonden plaats in zowel Noord- als Zuid-Korea. In het zuiden verleenden de Amerikanen de Koreanen zelfstandigheid. De Amerikanen ondersteunden de kandidaat Syngman Rhee, die in ballingschap op Hawaï had geleefd. Rhee werd in augustus 1948 de eerste president, nadat de verkiezingen door vele partijen waren geboycot. In het noorden hielden de Sovjets zich sinds het begin van hun bezetting op de achtergrond. In februari 1946 werd in het noorden een voorlopige regering rondom Kim Il Sung geformeerd, die later met een merkwaardige 100% steunverklaring van de bevolking bevestigd werd.
In juni 1950 brak de Koreaanse oorlog uit en werd de scheiding van Korea definitief. In de drie jaar die volgden zouden tussen de drie en zes miljoen mensen sterven.
[bewerk] Koreaanse keuken
Zie ook Koreaanse keuken.
De Koreaanse keuken, gericht op de eenvoudige mens, is gebaseerd op rijst, groenten, vis, zeewier en tofoe (dubu in het Koreaans). Typische Koreaanse maaltijden staan bekend om het grote aantal bijgerechten (banchan) welke rijst, soep en kimchi (gefermenteerde groenten) vergezellen. Drie, vijf en soms wel twaalf bijgerechten worden geserveerd, afhankelijk van de gelegenheid. Koreaans eten verkrijgt zijn smaak door combinaties van sesamolie, sojapasta, sojasaus, zout, knoflook, gember en, het belangrijkste ingrediënt, chilipepers, die de speciale pittige smaak geven.
[bewerk] Zie ook
 |
Voor woordenboekinformatie, zie de pagina Korea op WikiWoordenboek |
