Evangelie
Evangelie komt van het Griekse woord euangelion (εὐαγγέλιον) dat 'goede (blijde) boodschap' betekent. De term evangelie wordt vooral gebruikt in het christendom. Het Evangelie betreft daar het geheel aan beschrijvingen en een evangelie één van de beschrijvingen van het leven van Jezus Christus alsook in de verwante betekenis 'de heilbrengende boodschap van de Bijbel'. Bij dit laatste gaat het om de inhoud van de boodschap van Jezus en de theologische implicaties van zijn leven, sterven en opstanding voor de mensen.
De term 'evangelie' wordt in overdrachtelijke zin ook wel gebruikt voor een boodschap waaraan een zekere onfeilbaarheid wordt toegedicht, bijvoorbeeld het gedachtegoed van een zekere filosoof.
In een kerk is de evangeliezijde de linkerkant van het koor.
Inhoud |
[bewerk] Nieuwe Testament
Het Nieuwe Testament van de Bijbel bevat vier evangeliën:
In sommige christelijke kerken wordt elke dag van het jaar een lezing uit een van de evangeliën uitgevoerd. Kortweg wordt zo'n evangelielezing ook wel evangelie genoemd, hoewel het steeds slechts een klein stukje betreft uit een van de vier Bijbelse varianten. Afhankelijk van het jaar komen de evangelielezingen voornamelijk uit de beschrijvingen van Matteüs, Marcus of Lucas; men spreekt zodoende over het Matteüsjaar, Marcusjaar of Lucasjaar. Uit het evangelie volgens Johannes worden elk jaar enkele karakteristieke verhalen gelezen. Johannes' schrijfstijl is moeilijker te begrijpen doordat hij veel meer beeldspraak gebruikt dan de drie andere, eerder geschreven evangeliën.
[bewerk] Datering
| Evangelie | Adolf von Harnack (1851-1930) | Encyclopaedia Britannica (1899-1903) | John A. T. Robinson (1919-1983) | Werner Georg Kümmel (1905-1995) | Jean Carmignac (1984) |
|---|---|---|---|---|---|
| Matteüs | 70 - 75 n. Chr. | 100 - 133 n. Chr. | 40 - 60+ n. Chr. | 80 - 100 n. Chr. | ca. 50 n. Chr. |
| Marcus | 65 - 70 n. Chr. | 70+ n. Chr. | 45 - 60 n. Chr. | ca. 70 n. Chr. | ca. 42 n. Chr. |
| Lucas | 79 - 93 n. Chr. | ca. 100 n. Chr. | 57 - 60+ n. Chr. | 70 - 90 n. Chr. | iets na 50 n. Chr. |
| Johannes | 80 - 110 n. Chr. | ca 100 n. Chr. | 40 - 65+ n. Chr. | 90 - 100 n. Chr. |
[bewerk] Verschillende evangeliën versus harmonisering
Vanaf het begin was men zich bewust van de verschillen tussen de evangeliën. Er waren bovendien talrijke versies in omloop. De vraag rees daardoor in welke mate men tot harmonisering van deze teksten moest komen. Op deze vraag werden twee antwoorden gegeven:
- De kerk besloot ondanks de overeenkomsten tussen de verschillende evangeliën niet tot een harmonisering van de verschillende teksten over te gaan. De vroege kerk heeft daarmee zich weersprekende teksten bewaard, waarmee men zich openstelde voor een pluralistisch begrip van de bijbel. Men kwam tot een canon, waarin alle gezaghebbende versies werden opgenomen: Canonvorming van het Nieuwe Testament.
- Andere stromingen, met name de gnostiek, tendeerden naar harmonisering van evangeliën om deze tot een lopend verhaal te maken. Tatianus harmoniseert de evangeliën tot een boek, de Diatessaron, om zich van al dan niet vermeende incoherenties te ontdoen. Ammonius van Alexandrië slaat aan het harmoniseren, terwijl Marcion het evangelie "zuivert". Omdat de God van het Oude Testament in de gnostiek een demiurg is, zuiverde Marcion het Lukas-evangelie van alle verwijzingen naar dat Oude Testament. Verder werd door hem het gehele Oude Testament geschrapt, net als de evangeliën van Marcus, Mattheus en Johannes.
- De rivaliserende evangelies op een rijtje:
Behalve de canonieke evangeliën zijn er enkele minder bekende apocriefe teksten bekend, die ook evangeliën genoemd worden:
[bewerk] Indjîl
De islam erkent de evangeliën gezamenlijk als een heilig geschrift. Het wordt in het Arabisch Indjîl genoemd en is een van de vier boeken die God, heeft laten neerdalen: de Thora (Tawrat) aan Musa, enkele, nu verdwenen, rollen aan Ibrahim, de evangeliën aan Isa en de Koran aan Mohammed. Volgens de islamitische leer zijn de Thora en evangeliën in de loop der eeuwen door mensenhanden veranderd, en zou niet meer duidelijk zijn wat oorspronkelijk Gods woord was. Alleen de Koran wordt als het zuivere woord van God gezien.
[bewerk] Evangelie en Bijbel
Evangelie en Bijbel zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In het Nieuwe Testament is het woord in gebruik voor: 1. Gods belofte aan de mens (Lukas 3 : 18); 2. de vervulling van Gods belofte aan de mens (Matthëus 4 : 23); 3. de blijde boodschap: Jezus Christus is gestorven voor onze zonden, is begraven, en is opgewekt op de derde dag (Opstanding) (1 Korinthiërs 15 : 3 - 4); 4. een beschrijving van het leven van Jezus Christus (Matthëus, Markus, Lukas, Johannes; deze evangeliën zijn geschreven vanuit verschillende invalshoeken voor verschillende doelgroepen om het Evangelie te verkondigen).
