Dode Zeerollen
De Dode Zeerollen omvatten een collectie handschriften van circa 850 documenten, inclusief verschillende handschriften van de Tenach. Deze handschriften zijn ontdekt tussen 1947 en 1956 in een elftal grotten in de buurt van Qumran, een plaats ten noorden van de Dode Zee en ongeveer 12 kilometer ten zuid-westen van Jericho. De handschriften zijn geschreven in de Hebreeuwse, Aramese en Griekse taal. De handschriften dateren uit de periode van 200 voor Christus tot ongeveer 100 na Christus. De handschriften zijn erg belangrijk omdat ze een van de weinige geschreven bronnen zijn over de joodse wereld uit die tijd. Ook laten de handschriften licht vallen op de politieke en religieuze context van die dagen. De handschriften zijn vooral van groot belang voor het onderzoek naar de oorspronkelijke tekst van het Oude Testament. Ook bieden zij een beeld, van het tot dan toe vrijwel onbekende, zogenoemde intertestamentaire tijdvak. Het blijkt dat de beschikbare handschriften uit de 9e eeuw (de Masoretentekst) vrij nauwkeurig aansluiten bij de handschriften die in Qumran zijn gevonden.
Inhoud |
[bewerk] Ontdekking van de Dode Zeerollen
De ontdekking van de Dode Zeerollen vond onverwacht plaats. Volgens de overlevering zou Mohammed Ahmed el-Hamed (een bedoeïen bijgenaamd, "de wolf") begin 1947 bij Qumran, een plaats ongeveer 12 kilometer ten zuiden van Jericho, op zoek zijn geweest naar een schaap dat van de kudde verdwaald zou zijn. Daarbij doorzocht hij ook de grotten in de heuvels en worp een steen in één van de grotten in de hoop dat hij zijn schaap eruit zou jagen. Hij vond het schaap niet, maar wel hoorde hij iets wat leek op het breken van aardewerk. Hij betrad de grot en vond oude potten met daarin de omwikkelde Dode Zeerollen. Deze bracht hij naar een antiquair in Bethlehem genaamd Ibrahim 'Ijha.
Dit is de meest gebruikelijke versie, gebaseerd op interviews van John C. Trever. Er zou ook sprake geweest zijn van een geit en niet slechts één, maar meerdere bedoeïnen.
Via de antiquair kwamen de rollen met handschriften van de Hebreeuwse Bijbel in handen van A.Y. Samuel, aartsbisschop van de Syrisch-orthodoxe kerk, en Eleazar Sukenik, het toenmalige hoofd van de archeologische faculteit van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Vooral door toedoen van Sukenik werd bekend dat er in Qumran belangrijke handschriften waren van de Tenach, het Oude Testament. In 1949 werd het gebied rond Qumran nauwkeurig onderzocht door de Franse dominicaan Roland de Vaux van de Ecole Biblique te Jeruzalem en het hoofd van het Departement van Oudheden in Jordanië, G. Lankaster Harding. Zij ontdekten in de grot nog meer rollen en fragmenten van bijbelhandschriften. In de jaren daarna is het hele gebied nauwkeurig doorzocht.
[bewerk] Qumran I
Het duurde tot in 1949, bijna twee jaar na de ontdekking, dat de eerst ontdekte grot werd gelokaliseerd. In februari van dat jaar ving men aan met onderzoekingen in de grot, geleid door G. L. Harding, Roland de Vaux, en Ibrahim El-Assouli van het Palestine Archaeological Museum (het latere Rockefellermuseum). Men verzamelde niet minder dan 600 fragmenten, alsmede houten fragmenten, textiel en potscherven.
[bewerk] Qumran II
In 1952, drie jaar later, ontdekten bedoeïnen niet ver daar vandaan een tweede grot. De grot was minder monumentaal, maar niettemin werden vele fragmenten ontdekt en verkocht aan het Palestijns Archeologisch Museum en de Ecole Biblique in Jerusalem.
[bewerk] Qumran III
Op 14 maart 1952 werd een derde grot ontdekt, waarin zich de zogenaamde koperen rol bevond.
Er werden in totaal elf grotten ontdekt die alle belangrijke handschriften bevatten van de bijbel. De handschriften zijn tot stand gekomen tussen 160 voor Chr. tot 230 na Chr. Vooral in de eerst ontdekte grot (Qumran I) en de vierde grot (Qumran IV) zijn belangrijke handschriften ontdekt. In de eerste grot vond men zelfs een complete rol met het handschrift van Jesaja die ontstaan is in de eerste eeuw voor Christus. Het oudste op dat moment beschikbare handschrift stamde uit de 9e eeuw na Christus.
[bewerk] Betekenis
De Dode Zeerollen zijn vooral van betekenis omdat ze de betrouwbaarheid hebben aangetoond van latere handschriften van de Tenach. Tot voor deze vondst dateerden de oudste bekende handschriften uit de 9de eeuw. Deze blijken nu woordelijk overeen te stemmen met die van de bijna duizend jaar oudere Dode Zeerollen. Omdat de teksten van de Dode Zeerollen pas decennia na de vondst werden gepubliceerd, ontstonden er aanvankelijk allerlei theorieën, bijvoorbeeld over vermeende doofpotsamenzweringen van de Rooms-Katholieke Kerk. De teruggevonden teksten zouden het traditionele christendom ondermijnen en daarom zou Rome de publicatie willen verhinderen. Helderzienden, occultisten en TV-makers stortten zich op dit sensationele onderwerp in een vloed van boeken en programma's. Na de uiteindelijke publicatie van de teksten bleef daarvan niets over. Anders dan de geschriften die gevonden werden bij Nag Hammadi, bieden de Dode Zeerollen betrekkelijk weinig nieuws. De belangstelling ervoor beperkt zich nu voornamelijk tot academische kringen. De geringe nieuwswaarde van de rollen kan men zoeken in het taalgebruik, in andere culturele kenmerken van toentertijd, maar vooral in de grote nauwkeurigheid bij het overschrijven van teksten door de generaties heen, als een bevestiging van de tekstgetrouwheid die kenmerkend is voor de omgang met oude teksten in de joodse traditie.
[bewerk] Bestudering van de Dode Zeerollen in Nederland
In Nederland richtte A.S. van der Woude het Qumran Instituut aan de Rijksuniversiteit Groningen op. Dit instituut heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de studie van de Dode Zeerollen.
In 1961/62 verwierf de KNAW de exclusieve publicatierechten van het grootste deel van de in 1956 door Bedoeïenen gevonden rollen en fragmenten uit grot 11 van Qumrân. De KNAW droeg de reconstructie en vertaling op aan J.P.M. van der Ploeg O.P. en A.S. van der Woude.
Na het emeritaat van Van der Woude werd F. García Martínez directeur van het Qumran Instituut.
[bewerk] Literatuur
- Vermes, G. The dead sea scrolls in English, (uitgave 1962) ISBN 0140205519
- García Martínez, F., en Van der Woude, A. S. De rollen van de Dode Zee, ingeleid en in het Nederlands vertaald. 2 delen, 1994-1995. ISBN 9024263034 (dl 1). ISBN 9024263131 (dl 2).
