Handschrift (document)
Een handschrift is een met de hand geschreven document, meestal van voor de uitvinding van de boekdrukkunst. Het wordt ook wel manuscript (Lat. manu "hand", scribere "schrijven") genoemd.
|
|
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Al in het oude Egypte verzamelde men handschriften, meestal op papyrus. De bibliotheek van Alexandrië is daar een goed voorbeeld van. In de Middeleeuwen schreef men handschriften meestal op perkament en vaak werden zij ware kunstwerken door het aanbrengen van illustraties, zogeheten miniaturen. Dergelijke verluchte handschriften hanteerde men met meer zorg dan gewonere gebruikshandschriften waarvan er veel minder bewaard zijn gebleven. Het schrijven en kopiëren was letterlijk monnikenwerk. Er waren dan ook meestal maar enkele of een enkel exemplaar van een bepaald boek in omloop. Van de werken van belangrijke auteurs zijn er soms honderden handschriften bekend.
[bewerk] Bijbelse handschriften
De bijbel is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Koran, door verschillende mensen en in de loop van circa 1500 jaar tot stand gekomen. De oorspronkelijke handschriften van de bijbel, de zogenoemde autografa, zijn alle verloren gegaan. Er bestaat dus geen originele brief meer die nog persoonlijk door bijvoorbeeld de apostel Paulus is geschreven. De oorspronkelijke handschriften zijn verloren gegaan. Wel zijn de oorspronkelijke handschriften steeds gekopieerd. Overschrijven was de gebruikelijke manier van vermenigvuldigen van brieven en documenten in de Oudheid. Van de bijbel zijn in de loop der tijden een grote hoeveelheid handschriften gevonden. De tekstwetenschap van de bijbel tracht uit de verschillende handschriften, op basis van opgestelde regels, zo zorgvuldig mogelijk de oorspronkelijke tekst te achterhalen. Uiteraard blijft dat een werk met vragen en keuzes omgeven. Door de vondst van de Dode Zeerollen zijn weer vele handschriften van het Oude Testament beschikbaar gekomen. Het was opmerkelijk dat deze nieuw gevonden handschriften eigenlijk nauwelijks afweken van de reeds beschikbare handschriften. Over het algemeen ging men in het overschrijven kennelijk zeer nauwkeurig te werk.
Het oudste handschrift van het Nieuwe Testament stamt uit circa 125 na Christus. Het is een gedeelte uit het Evangelie van Johannes (Joh. 18: 31-33 en Joh. 18:37-38). Dit handschrift staat wetenschappelijk bekend onder de code P52. De tekst is geschreven op papyrus. Er zijn momenteel circa 3300 verschillende Griekse handschriften van het Nieuwe Testament beschikbaar. Dit is meer dan van welke klassieke tekst uit de oudheid ook.
[bewerk] Muziekhandschriften
Vanaf het ontstaan van de muzieknotatie in zijn oudste vorm in de 9e eeuw met het neumenschrift verschijnen handschriften met muziek. Zij vormen, naast teksten waarin sprake is van muziek, onze enige bron voor de bestudering van de muziekgeschiedenis tot het verschijnen van de Odhecaton in 1501, het eerste gedrukte muziekboek.
Universitaire bibliotheken hebben veelal een aparte afdeling voor de bestudering van handschriften en oude drukken.
