Aleksandr Litvinenko

In dit artikel wordt een actuele gebeurtenis beschreven.
De informatie op deze pagina kan daarom snel veranderen.

Alexander Valterovitsj Litvinenko

Aleksandr Valterovitsj Litvinenko (Russisch: Александр Вальтерович Литвиненко) (Voronezj, 4 december 1962 - Londen, 23 november 2006) was een Russische voormalig veiligheidsdienstmedewerker en dissident.

Litvinenko was een ex-KGB kolonel en ex-FSB luitenant-kolonel die op 43-jarige leeftijd in Londen overleed. Hoewel hij van origine Russisch was, werd hij in oktober 2006 genaturaliseerd tot Brits staatsburger. Hij werd op 1 november 2006 met vergiftigingsverschijnselen in een Londens universitair ziekenhuis opgenomen. Aanvankelijk vermoedde men dat het een thalliumvergiftiging betrof. Na zijn overlijden bleek uit een rapport van het ziekenhuis dat het om polonium 210 ging. Op 17 december maakte de Britse politie bekend dat Litvinenko een 10 maal dodelijke dosis polonium was toegediend. Politiewoordvoerders gaven aan niet te weten of dat wijst op amateurisme van de daders, of dat dit onderdeel van het signaal was dat de moordenaars wilden afgeven. De gebruikte hoeveelheid polonium kostte naar schatting 7,6 miljoen euro^[1].

Zijn dood is omstreden omdat Litvinenko fel tegen de regering-Poetin was. Zo beweerde hij in 1998 dat er door de Russische overheid een moord complot tegen de naar het Verenigd Koninkrijk gevluchte Russische zakenman Boris Berezovski op touw was gezet. Verder zou volgens hem de FSB achter aanslagen in 1999 op appartementen in Moskou hebben gezeten, aanslagen waarvan de Tsjetsjenen de schuld kregen waardoor een nieuwe Tsjetsjeense oorlog begonnen kon worden. Ook beweerde hij dat de FSB Al Qaida-leiders in Dagestan zou hebben getraind. De periode voor zijn opname in het ziekenhuis die zou uitlopen op zijn dood was Litvinenko op zoek naar de daders van de moord op de Russische journaliste, publiciste en mensenrechtenactiviste Anna Politkovskaja die op 7 oktober 2006 het leven liet. Om deze reden(en) zou Litvinenko volgens zichzelf en anderen zijn vergiftigd door de Russische overheid.

In een brief die Litvinenko op zijn sterfbed schreef meldde hij:

U kunt een man het zwijgen opleggen. Maar een jammerklacht van protest vanuit de hele wereld zal de rest van uw leven, heer Poetin, in uw oren weerklinken.

Poetin, zelf een voormalig inlichtingen officier, ontkent alle betrokkenheid. Op 1 december verklaarde de Britse inlichtingendienst dat zij de betrokkenheid van Poetin bij de vergifitiging uitsluit. Ze zoeken de schuldige bij "criminele elementen binnen de Russische staat".^[2]

Enige tijd voor zijn dood had Litvinenko gevlucht Yukos-leider Leonid Nevzlin (hoogste functionaris na Chodorkovski) een dossier overhandigd in zijn vluchtoord Tel Aviv. Volgens Nevzlin bevatte dit dossier informatie over wat er gebeurde met mensen die tegen de opsplitsing van Yukos waren, inclusief verdwenen, gedode en gevangen gezette personen en de relaties van de Russische overheid hierbij.^[3]

Bij een van de mensen waar Litvinenko contact mee had op de dag van zijn vermoedelijke vergiftiging (de Italiaanse geleerde Mario Scaramella) is ook besmetting met een significante hoeveelheid polonium geconstateerd. Ondertussen is de Ierse regering ook een onderzoek gestart naar de ziekte van de voormalige Russische premier Jegor Gajdar. Het aantal radioactief besmette locaties in Londen is sinds de gebeurtenis vastgesteld op 24. Een gevangengezette ex-FSB-functionaris, Trepasjkin verklaarde dat hij Litvinenko al in 2002 had gewaarschuwd dat de FSB een doodseskader had ingesteld om hem te vermoorden.^[4]

Ahmed Zakajev de minister van Buitenlandse zaken van de onafhankelijkheidsregering van Tsjetsjenië heeft aangegeven dat Litvinenko kort voor zijn vergiftiging zich zou hebben bekeerd tot de Islam. Litvinenko zou ook volgens de Islamitische tradities zijn begraven.