Solec Kujawski
Z Wikipedii
Współrzędne: 53°05' N 018°14' E
Solec Kujawski | |||||
|
|||||
Województwo | kujawsko-pomorskie | ||||
Powiat | bydgoski | ||||
Gmina - rodzaj |
Solec Kujawski miejsko-wiejska |
||||
Prawa miejskie | 1325 | ||||
Burmistrz | Antoni Stanisław Nawrocki | ||||
Powierzchnia | 18,35 km² | ||||
Położenie | 53° 05' N 18° 14' E |
||||
Liczba mieszkańców (2005) - liczba ludności - gęstość |
15 034 791,2 os./km² |
||||
Strefa numeracyjna (do 2005) |
52 | ||||
Kod pocztowy | 86-050 | ||||
Tablice rejestracyjne | CBY | ||||
TERC10 (TERYT) |
6040503084 | ||||
Położenie na mapie Polski |
|||||
Urząd miejski3
ul. 23 Stycznia 786-050 Solec Kujawski tel. 52 387-12-25; faks 52 387-12-53 (e-mail) |
|||||
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons | |||||
Strona internetowa miasta |
Solec Kujawski to miasto w centralnej części woj. kujawsko-pomorskiego, w powiecie bydgoskim, siedziba miejsko-wiejskiej gminy Solec Kujawski. Leży na lewym brzegu Wisły w odległości 20 km od Bydgoszczy i 35 km od Torunia. Tereny położone na południe od miasta porasta jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce - Puszcza Bydgoska.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego.
Według danych z 31 grudnia 20051, miasto zamieszkiwało 15 034 mieszkańców.
Patronem miasta jest Święty Stanisław Biskup i Męczennik.
W pobliżu miasta znajduje się uruchomione 4 września 1999 r. Radiowe Centrum Nadawcze (mapa) z nadajnikiem o mocy 1000 KW i dwoma masztami radiowymi o wysokości 330 i 289 m., które emitują 1 Program Polskiego Radia.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Kalendarium
- 1244 - pierwsza wzmianka o mieście (określenie, w odniesieniu do Solca, położenia innej miejscowości na Kujawach)
- 1325 - nadanie praw miejskich (prawo magdeburskie) przez księcia inowrocławskiego - Przemysła
- 1332-1343 - miasto w rękach Krzyżaków
- 1382 - pierwsza pisemna wzmianka o pierwszym kościele parafialnym na terenie miasta
- 1520 - Św. Stanisław zostaje patronem miasta
- 1633 - wyrzeźbienie ołtarza, który od 1650 r. znajduje się w Kościele św. Stanisława
- 1635 - ogromny pożar zamienia w popiół całe miasto
- od 5 sierpnia 1772 - miasto pod zaborem Pruskim
- 1807-1815 - miasto w Księstwie Warszawskim (po jego rozwiązaniu przez kongres wiedeński miasto powróciło do Prus)
- 1847 - wybudowano Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
- 1891-1903 - budowa zabytkowej kamienicy przy ulicy 23 Stycznia 13, w której obecnie mieści się Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Solcu Kujawskim
- 18 października 1898 - herb miasta zostaje przyjęty przez zgromadzenie Rady Miasta
- 25 listopada 1909 - rozebranie grożącego zawaleniem, dotychczas drewnianego kościoła parafialnego, na miejscu którego stoi do dziś Kościół św. Stanisława
- 2 sierpnia 1910 - 1 listopada 1912 - budowa murowanego Kościoła św. Stanisława oraz jego poświęcenie
- 19 stycznia 1920 - po okresie 148-letniej niewoli miasto powróciło do Polski
- 2 grudnia 1924 - nadanie obecnej nazwy miasta
- 23 stycznia 1945 - wyzwolenie miasta spod okupacji hitlerowskiej
- 4 września 1999 - uruchomienie Radiowego Centrum Nadawczego
- 2005 - powstanie Parku Przemysłowego
- 22 września 2006 - uroczyste otwarcie jedynego w regionie parku wodnego "Wisła"
[edytuj] Nazwa miasta
Nazwa miasta pochodzi od soli (niem. Saltz) - w średniowieczu bardzo ważnego towaru handlowego. Możliwe jest również pochodzenie od staropolskich wyrazów sół, sołek, które oznaczały spichrz - magazyn zbożowy, gdzie składowano daniny dla księcia (w szczególności zboże). W przeszłości, przed nadaniem obecnej polskiej nazwy, funkcjonowały również inne wersje nazewnictwa: Solecz, Solyecz (Soliecz), Solitz, Sulec, Szolec, Szulice.
Później powstała i ukształtowała się niemiecka nazwa Schulitz, następnie przekształcona przez ludność wiejską z okolic miasta w gwarze dolnoniemieckiej (Plattendeutsch) na Sülz.
Do dziś nie udowodniono, iż w okolicach miasta znajdowały się pokłady soli (podobnie jak w Inowrocławiu), z czym mogło się wiązać powstanie nazwy. Najbardziej prawdopodobne jest przypuszczenie, że miasto w przeszłości było ważnym osrodkiem handlu solą z samych Kujaw bądź z Wieliczki i Bochni (transport Wisłą w dół rzeki - intensywna wymiana towarowa między regionami nadwiślańskimi a Pomorzem).
Po powrocie miasta do Polski w 1920 roku, wynikły trudności w dostarczaniu poczty związane z istnieniem większej liczby miast położonych nad Wisłą o tej samej nazwie. W związku z tym początkowo miasto określano jako Solec nad Wisłą. Jednak zmiana ta nie rozwiązała problemów z dostarczaniem poczty i w celu bliższego określenia położenia miasta dodano do nazwy Solec człon koło Torunia. W roku 1924 wojewoda poznański Adolf Bniński zaproponował nazwę funkcjonującą do dziś. Innymi propozycjami niektórych radnych były nazwy: Solec Pomorski, Solec Wielkopolski, Solec Drzewny, Solec Spław, Solec Las.
2 grudnia 1924 r. oficjalnie zatwierdzono obecną nazwę miasta.
[edytuj] Rys historyczny (do początków XVII w.)
[edytuj] Przed rokiem 1325
Historia miasta sięga zamierzchłych początków polskiej historii. Przypuszcza się, iż jako wieś istniała już w XIII wieku, gdyż pierwsze wzmianki w dokumentach pochodzą z roku 1244 – w jednym z dokumentów określono wtedy położenie pewnej kujawskiej, bliżej nieokreślonej miejscowości względem właśnie Solca Kujawskiego (zaś pierwsze wzmianki dotyczące wsi Łęgnowo i Otorowo pochodzą z roku 1280). Korzystne położenie nad Wisłą pozwala domniemać, że Solec istniał jeszcze przed pojawieniem się pierwszych pisemnych wzmianek.
Od ok. 1230 roku tereny dzisiejszego Solca były pod władaniem syna Konrada I Mazowieckiego - Kazimierza I Kujawskiego.
[edytuj] Rok 1325
[edytuj] Nadanie dokumentu lokacyjnego
W roku 1325 Solcu nadano prawa miejskie. Prawnuk Konrada I Mazowieckiego – książę Przemysł Inowrocławski udzielił wtedy swemu poddanemu Tomaszowi z Jaksic przywileju na założenie miasta. Oryginalny dokument lokacyjny już nie istnieje – nie wiadomo co się z nim stało (przypuszczalnie zaginął w czasie walk między Krzyżakami a Władysławem Łokietkiem, lecz, jak wynika z potwierdzenia przywileju przez króla Zygmunta I Starego z 1538 r. mieszkańcy przedłożyli mu dokument z podpisem i pieczęcią księcia). Przywilej był wielokrotnie potwierdzany przez królów polskich. Kolejno wydawali potwierdzenia:
- Zygmunt I Stary w 1538 r.
- Stefan Batory w 1577 r.
- Zygmunt III Waza w 1589 r.
- Władysław IV Waza w 1635 r.
- Michał Korybut Wiśniowiecki w 1670 r. (zachowane do dziś)
- Jan III Sobieski w 1679 r. (zachowane do dziś)
- August II Mocny w 1702 r. (zachowane do dziś)
[edytuj] Treść dokumentu lokacyjnego
W inwokacji dokumentu stwierdza się, że Przemysł z łaski i własnej woli, jak również za radą naszej szlachty, miasto nasze na zasadach prawa magdeburskiego przekazuje mądremu i szlachetnemu człowiekowi, wiernemu Tomaszowi z Jaksic”. Tomasz i jego następcy otrzymali nieograniczone dziedziczenie oraz wójtostwo w nowo założonym mieście, z czym wiązało się otrzymanie wielu przywilejów jak i obowiązków dla niego i jego następców.
- Przywileje wójta - niektóre przywileje wójta i jego następców:
- prawo wybudowania w dowolnie wybranym miejscu swojego domu, który był wolny od wszelkich opłat oraz dożywotnio zapewniony dla niego i jego następców
- sześć łanów pola wolnych od wszelkich opłat oraz prawo wypasu
- otrzymywanie części należnych podatków oraz części należnych opłat sądowych
- prawo wybudowania kuźnicy, młyna i łaźni
- Obowiązki wójta - do obowiązków wójta nałożonych na niego w dokumencie należało m.in.:
- dopilnowanie by miasto ze wszelką starannością rozbudować i gdyby w przyszłości miasto przez ogień, od czego nas Bóg zachowaj, lub w inny sposób ucierpieć miało, co uszkodzone znowu odtworzyć
- sprawowanie sądów wg prawa magdeburskiego – podlegało mu sądownictwo (Jeśli (...) mieszczanin rani drugiego, zabije, bądź mu jakąś krzywdę wyrządzi, to nie ma nikt inny poza Tomaszem, naszym wójtem, być sędzią w tej sprawie; zastrzeżono jednak, iż w przypadku gdy jedną z wyżej wymienionych osób jest rycerz, lub gdy zdarzenie ma miejsce w pobliżu ratusza, to sądzenie przypada sędziemu bądź staroście)
- Inne części dokumentu:
- Częścią dokumentu jest poza tym przywilej leśny, który zapewnił, że las w promieniu jednej mili (najprawdopodobniej staropolskiej, która liczyła ok. 6 000 - 7 000 m) jest we wieczystym posiadaniu wójta i miasta.
- Mieszczanie mieli obowiązek, po upływie 10-letniego zwolnienia od podatków, corocznego ich uiszczania na św. Marcina (11 listopada).
- Określono poza ty granice miasta (między wsiami Łęgnowo i Przyłybie).
- W całym dokumencie nazwa "Solec" nie została wymieniona. Dopiero w potwierdzeniu Zygmunta I Starego z 1538 r., król stwierdził, że w dokumencie chodzi (...) wyraźnie o nazwę miasta Solec.
[edytuj] XIV-XVI w.
[edytuj] Czasy Władysława Łokietka
Pierwsze lata istnienia Solca jako miasta nie były niestety spokojne. Spory pomiędzy zakonem krzyżackim a Polską (w 1309 r. Krzyżacy przejmują Pomorze Wschodnie z Gdańskiem) doprowadziły do działań wojennych, które wybuchły w roku 1329. W walkach tych, podczas gdy Krzyżacy plądrowali Kujawy i Wielkopolskę, szczególnie mocno ucierpiał m.in. Solec (ziemie te zdobyte zostały w okolicach roku 1332).
[edytuj] Czasy Kazimierza Wielkiego
Za panowania następcy Łokietka – Kazimierza Wielkiego, w roku 1336 król zgodził się w układzie z Wyszehradu na to, by zakon zatrzymał Pomorze, ziemię chełmińską i michałowską, a ziemię dobrzyńską i Kujawy zwrócił Polsce – lecz szlachta i duchowieństwo odmówili potwierdzenia porozumienia i doprowadzili do procesu kanonicznego, który zakończył się dla zakonu niekorzystnie. Pomimo to Krzyżacy zatrzymali Kujawy, wraz z Bydgoszczą i Solcem. Tragedią dla mieszkańców młodego miasta była straszliwa powódź, która nawiedziła Solec wiosną 1339 r. Miasto pozostawało pod kontrolą zakonu aż do 8 lipca 1343 r., gdy zatwierdzono układ z Wyszehradu pokojem kaliskim i Krzyżacy zwrócili ziemię kujawską oraz dobrzyńską. Po zakończeniu sporu polsko-krzyżackiego król zajął się odbudową silnie zniszczonych miast na Kujawach, w tym odbudową Solca.
[edytuj] Czasy Ludwika Węgierskiego
Następca ostatniego Piasta - Ludwik Węgierski oddał m.in. ziemie w okolicach Bydgoszczy (w tym Solec) jako lenno dla księcia Kazimierza Szczecińskiego. Następnie Solec Kujawski, Bydgoszcz i kilka innych okolicznych miast należało do księcia Władysława Opolczyka (od 1378). W późniejszym czasie właściciel zmieniał się wielokrotnie.
Z roku 1382 pochodzi pierwsza pisemna wzmianka o kościele parafialnym w Solcu Kujawskim - o dzisiejszym Kościele pw. Św. Stanisława (parafia ta aż do czasów rozbiorowych należała do dekanatu bydgoskiego).
[edytuj] Czasy Władysława Jagiełły
W roku 1392, po zjednoczeniu Kujaw i przyłączeniu ich do Korony Królestwa Polskiego, miasto zostało własnością samego króla Władysława Jagiełły (administracyjnie leżało w powiecie bydgoskim i w województwie inowrocławskim; zobacz: Podział terytorialny Rzeczypospolitej Obojga Narodów). Było ono wielokrotnie miejscem rozmów i pertraktacji z zakonem krzyżackim. Rozmowy różnego typu i wagi odbywały się najczęściej na pisakowych wyspach na Wiśle, których wtedy było bardzo dużo, gdyż tędy przebiegała wówczas granica pomiędzy Polską a zakonem. Przykładem może być rozmowa z 1389 r., w czasie której zakon skarżył się, że pruscy kupcy są w Polsce obrabowywani. Rozmowa ta nie przyniosła jednak rezultatu.
W czasie wielkiej wojny z zakonem w latach 1409-1411 Solec został spalony. Również po jej zakończeniu miasto było wielokrotnie plądrowane przez Krzyżaków. Wskutek wojen i napadów miasto poważnie podupadło i znacznie zubożało. Ponownie Solec był miejscem rokowań polsko-krzyżackich w roku 1417, lecz dopiero 27 września 1422 w miejscowości Mełno (dzisiejszy powiat grudziądzki) zawarto pokój między obydwoma stronami (zobacz: pokój melneński).
[edytuj] Czasy Władysława Warneńczyka i ostatnich Jagiellonów
W roku 1441 wdowa po Władysławie Jagielle Zofia Holszańska przekazała w zastaw za 5736 guldenów węgierskich Bydgoszcz wraz z zamkiem, Solec Kujawski, Gniewkowo i Fordon staroście inowrocławskiemu Mikołajowi Szarlejskiemu. Skutkowało to tym, że Solec z miasta królewskiego spadł do rangi miasta zależnego. Szesnaście lat później, w roku 1457 właścicielem m.in. Solca został Jan Kościelecki, herbu Ogończyk (aż do roku 1600 miasto należało do rodziny Kościeleckich). W następnych latach Solec, pomimo osiągniętego spokoju po II pokoju toruńskim z 1466 r., nie mógł się rozwijać w pełni, ponieważ jego gospodarkę tłumiły większe miasta sąsiednie – Bydgoszcz i Toruń.
Z roku 1540 pochodziły dawne nadwiślańskie spichrze zbożowe, które znajdowały się na terenie Solca i znacznie ułatwiły handel zbożem z Gdańskiem. Według nielicznych zachowanych odpisów z ksiąg miejskich wynika, że w roku 1571 wszyscy mieszkańcy miasta byli Polakami (ludność niemiecka, która prawdopodobnie na początku istnienia Solca przebywała na tych terenach, już dawno wyginęła).
[edytuj] XVII-XVIII w.
[edytuj] Początki osadnictwa olęderskiego
Większość dzisiejszego obszaru miasta tworzyły dawniej dwie samodzielne gminy wiejskie – Olędry Miejskie i Olędry Zamkowe. Należały one, jak same nazwy wskazują do dawnych osad olęderkich, czyli do holenderskich osadników, którzy osiedlali się m.in. na terenach dzisiejszego Solca i okolic. Osadnictwo holenderskie zapoczątkowane zostało w Polsce już w XVII w. Było one wywołane przede wszystkim nietolerancją religijną w Holandii za czasów cesarzy Karola V i Filipa II. Z biegiem czasu Olędrami (Holendrami) nazywano wszystkich osadników na terenach zalewowych, także Polaków.
[edytuj] Demografia
Dane z 31 grudnia 20051:
Opis |
|
|
|
|||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka |
|
|
|
|
|
|
populacja | 15 034 | 100 | 7 840 | 52,2 | 7 194 | 47,8 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
|
|
|
[edytuj] Zabytki i miejsca warte zobaczenia
- Kościół św. Stanisława
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
- budynek ratusza
- kamienica przy ulicy 23 Stycznia 13 - obecnie Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Solcu Kujawskim
- Pomnik pamięci walczących o wolność
- Pomnik Jana Pawła II
- XIX-wieczne budynki stacji kolejowej
- pozostałości osadnictwa Olęderskiego na terenach wsi Otorowo i Przyłubie.
- Ośrodek Sportu i Rekreacji
- Park Wodny "Wisła"
- Radiowe Centrum Nadawcze
- Obszar chronionego krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej i pomniki przyrody - m.in. okazałe topole oraz inne elementy krajobrazu nadwiślańskiego
[edytuj] Gospodarka
Dawniej miasto było znanym oraz ważnym ośrodkiem przemysłu drzewnego.
W mieście prosperuje wiele firm z najprzeróżniejszych branż. Jest to w sumie prawie 1500 podmiotów zarejestrowanych w ewidencji działalności gospodarczej (z czego ogromna większość, bo ok. 97% to firmy prywatne). Na obszarze miasta i gminy funkcjonuje co najmniej 30 firm mających podstawowe znaczenie dla miejscowego rynku pracy.
[edytuj] Główne firmy
Do najważniejszych przedsiębiorstw zalicza się:
Firma | Krótki opis | Strona internetowa |
---|---|---|
SOLBET | największy producent betonu komórkowego w Polsce; produkcja i sprzedaż materiałów budowlanych (beton komórkowy, stropy Teriva, chemia budowlana (m.in. kleje budowlane), tynki szlachetne, itp.) | http://www.solbet.pl |
Solbus | produkcja, sprzedaż i serwis nowoczesnych autobusów średniej pojemności marki Solbus; produkcja minibusów we współpracy z firmą Busmarket | http://www.solbus.com.pl |
KMW Engineering | produkcja, sprzedaż, montaż i serwis urządzeń i systemów wentylacyjnych oraz klimatyzacyjnych | http://www.kmw.pl |
DROBEX | wytwarzanie mięsa drobiowego i jego przetworów, drobiowych wyrobów wędliniarskich; sprzedaż na rynku krajowym; zakład produkcyjny znajduje się przy skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 397 z drogą krajową nr 10, a także przy Parku Przemysłowym | http://www.drobex.com.pl |
PASACO | produkcja i przetwarzanie papieru (papier powlekany i samokopiujący, rolki kasowe, składanki komputerowe (do drukarek igłowych), papier do drukarek atramentowych oraz etykiety samoprzylepne | http://www.pasaco.com.pl |
KLIMAT SOLEC | kompleksowa obsługa w zakresie projektu, dostaw, montażu i serwisu produkowanych przez tę firmę systemów wentylacyjnych | http://www.klimat.com.pl |
AUTOS | jeden z największych dystrybutorów części zamiennych do pojazdów ciężarowych w Polsce; usługi naprawcze, sprzedaż samochodów ciężarowych; firma zlokalizowana jest w Parku Przemysłowym (główny magazyn i centrala) | http://autos.com.pl |
GRANIT | kamieniarstwo; jedna z największych firm kamieniarskich w Polsce; ul. Toruńska oraz Park Przemysłowy | http://www.marmur.pl |
ALCO | produkcja i montaż schodów drewnianych, usługi stolarskie | http://www.alcoschody.pl |
Łącznie w wyżej wymienionych firmach zatrudnionych jest ponad połowa wszystkich pracujących mieszkańców Solca Kujawskiego. Część z nich posiada własną sieć kooperatorów na terenie całego województwa, a często również poza nim (przykładowo firma AUTOS ma ponad 25 oddziałów poza Solcem Kujawskim na terenie całego kraju).
[edytuj] Infrastruktura
[edytuj] Transport kolejowy
Przez miasto i gminę przebiega linia kolejowa z Bydgoszczy do Warszawy. Gminę obsługują dwie stacje kolejowe: Solec Kujawski oraz Przyłubie.
[edytuj] Transport drogowy
Przez teren miasta i gminy przebiegają następujące drogi:
- Drogi krajowe:
- 10 Szczecin - Stargard Szczeciński - Wałcz - Piła - Nakło nad Notecią - Bydgoszcz - Solec Kujawski - Toruń - Sierpc - Płońsk (18,822 km na terenie gminy; główna droga przebiegająca przez miasto i gminę)
- Drogi wojewódzkie (17,129 km):
- 204
- 249
- 394
- 397
- Drogi powiatowe (29,387 km):
- Droga powiatowa nr 01546C - (Bydgoszcz - Łęgnowo - Otorowo - Solec Kujawski)
- Droga powiatowa nr 01547C - (Bydgoszcz - Wypaleniska)
- Droga powiatowa nr 01548C - (Solec Kujawski - Nowa Wieś Wielka)
- Droga powiatowa nr 01549C - (Solec Kujawski - Chrośna)
- Droga powiatowa nr 02033C - (Cierpice - Inowrocław)
- Drogi gminne (152,230 km)
[edytuj] Transport wodny
Północną granicę miasta i gminy stanowi rzeka, Wisła będąca drogą wodną o parametrach I klasy żeglarskiej.
[edytuj] Transport lotniczy
Najbliżej znajdującym się lotniskiem jest Port lotniczy im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy-Szwederowie.
Duże tereny gminy dawniej zajmował poligon artyleryjski.
[edytuj] Park Przemysłowy w Solcu Kujawskim
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Park Przemysłowy w Solcu Kujawskim.
Park Przemysłowy w Solcu Kujawskim jest najprawdopodobniej największą inwestycją gminy ostatnich lat. Inwestycja ta współfinansowana jest przez struktury Unii Europejskiej w ramach programów PHARE. Większość obszaru Parku przeznaczona jest dla małych i średnich firm dających nowe miejsca pracy.
[edytuj] Honorowi Obywatele
Dnia 16 października 2005 roku, w czasie uroczystej sesji Rady Miasta z okazji 680-lecia Solca Kujawskiego, na podstawie uchwały Urzędu Miasta i Gminy Solec Kujawski nr XVII/193/2005 z dnia 26 sierpnia 2005 roku, tytuł Honorowego Obywatela Solca Kujawskiego otrzymały następujące osoby:
[edytuj] Galeria
[edytuj] Solec Kujawski dziś
[edytuj] Solec Kujawski na starej fotografii
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne
- Oficjalna strona Urzędu Miasta i Gminy Solec Kujawski
- Solec Kujawski Tower I (www.structurae.de)
- Solec Kujawski Tower II (www.structurae.de)
[edytuj] Bibliografia
- Philipp Rudolf, Aus der Geschichte von Schulitz und den umliegenden Dörfern, Historischen Gesellschaft für Posen, Poznań 1936
- Philipp Rudolf, Z historii Solca Kujawskiego i okolicznych wsi, z jęz. niem. tł. Alfons Domanowski, Towarzystwo Miłośników Solca Kujawskiego, Solec Kujawski 2003 (ISBN 8391320774)
- Barbara Janiszewska-Mincer, Solec Kujawski. Dzieje miasta i okolic do 1806 roku, Toruń 2001
- Wojciech Jóźwiak, Mieszczaństwo Gniewkowa i Solca Kujawskiego do połowy XV wieku, Ziemia Kujawska, t. XV, 2002, s. 15-19
- Zeszyty Historyczne Towarzystwa Miłośników Solca Kujawskiego