Gouda

Gemeente Gouda


(Wapen van Gouda)		(Vlag van Gouda)

Provincie

Zuid-Holland

Hoofdplaats

Gouda

Oppervlakte
- Land
- Water

18,11 km²
16,92 km²
1,19 km²

Inwoners
Bevolkingsdichtheid

71.111 (1 augustus 2006)
4202 inw./km²

Geografische ligging

52°01' NB 4°42' OL

Geografische ligging

{{{coordinaten}}}

Belangrijke verkeersaders

A12, A20

Station(s)

{{{station}}}

Netnummer

0182

Postcodes

2800-2809

Officiële website

www.gouda.nl

Politiek

Burgemeester (lijst)

W.M. (Wim) Cornelis (2001-heden)

Bestuur

{{{bestuur}}}

Zetels
PvdA
CDA
VVD
GroenLinks
ChristenUnie
Gouda's 50+ Partij
Gemeentebelangen
D66
SP
SGP

35
10
5
4
3
3
3
2
2
2
1

Gouda ( uitspraak (info·uitleg)) is een oude stad en gemeente in het hart van Zuid-Holland in Nederland. Graaf Floris V verleende de stad in 1272 stadsrechten.
Gouda is wereldberoemd om zijn Goudse kaas, die verhandeld wordt op de donderdagse kaasmarkt. Ook geniet de stad bekendheid door de fabricage van kaarsen, pijpen en siroopwafels. In eerdere tijden heeft Gouda een aanzienlijke lakenindustrie en een groot aantal bierbrouwerijen gekend. De Goudse kaas wordt niet zozeer in Gouda gemaakt, maar in de regio eromheen. De volvette kaas dankt zijn naam aan het feit dat hij in Gouda werd verhandeld, waarbij het stadsbestuur zorgde voor een strenge kwaliteitscontrole. De kazen werden in de Waag gewogen. Nog steeds wordt 's zomers op donderdagochtend een kaasmarkt gehouden. Verder is Gouda bekend om de jaarlijkse kaarsjesavond waar gewoontegetrouw door de burgemeester uit het Lucas evangelie wordt gelezen. De prachtige kerstboom wordt jaarlijks geschonken door de Goudse zustergemeente Kongsberg in Noorwegen.

[bewerk] Geografie

De stad ligt aan de Hollandse IJssel bij de samenvloeiing met de Gouwe. De naam Gouda betekent volgens een theorie Dam in de Gouwe. Waar deze dam dan gelegen zou hebben, of wie deze zou hebben opgeworpen is echter nog nooit aangetoond. Andere oude namen voor de stad zijn Golda en Tergouw. Volgens een andere theorie zou de naam slaan op de gouden gloed die het water van de Gouwe, ooit een veenstroom, heeft gehad. Deze werd dan veroorzaakt door het veen dat door het heldere water zichtbaar was.

Gouda ligt langs rijksweg A12, die ter hoogte van Gouda de gekanaliseerde Gouwe kruist door middel van het Gouwe Aquaduct. De stad is met twee treinstations via een van de drukste spoorwegen in Nederland verbonden met Den Haag, Rotterdam en Utrecht. De lightrail, een nieuw type 'tram/trein' op het zogenaamde Gouwelijntje, rijdt naar Alphen aan den Rijn met aansluiting op de trein naar Leiden. Voorheen reden hier 'gewone' stoptreinen van de NS met een stop op de tussenliggende stations Waddinxveen, Waddinxveen Noord en Boskoop.

Het is de bedoeling dat de lightrailverbinding via het centrum van Leiden wordt doorgetrokken naar Noordwijk in het kader van het project RijnGouweLijn.

De gemeentegrenzen vallen vrijwel samen met de stadsgrenzen, behalve ten westen van de Gouwe; daar liggen de buurtschappen Broek, Broekhuijzen en Thuil.

De gemeente Gouda heeft aangegeven te streven naar een fusie met de gemeenten Moordrecht en Reeuwijk.

Het Gotische stadhuis

[bewerk] Statistische gegevens

De gemeente Gouda heeft per 1 augustus 2006 71.111 inwoners (bron: CBS). De oppervlakte bedraagt 1811 ha, de bevolkingsdichtheid is 42,0 inwoners per ha. Er zijn ongeveer 30.000 woningen (in 2003).

[bewerk] Geschiedenis

De plek waar Gouda nu ligt was rond het jaar 1000 drassig en bedekt met een moerasbos, met daarin veenriviertjes, zoals de Gouwe. Langs de oevers van de Gouwe werd in de elfde en twaalfde eeuw begonnen met ontginningen van het veen, rond de plek van de huidige markt en het stadhuis. In 1143 wordt de naam Gouda voor het eerst vermeld in een oorkonde van de bisschop van Utrecht. Circa 1225 werd het riviertje de Gouwe door een kanaal verbonden met de Oude Rijn. De monding van de Gouwe in de Hollandsche IJssel werd uitgebreid tot een haven. Het kasteel van Gouda diende om de haven te beschermen. De hierdoor ontstane vaarroute werd gebruikt voor handel tussen Vlaanderen en Frankrijk met Holland en het Oostzeegebied. In 1272 verleent Graaf Floris V stadsrechten aan Gouda, dat inmiddels een belangrijke plaats geworden was. Grote stadsbranden woeden in 1361 en in 1438. In 1572 wordt de stad bezet door de geuzen. Eén klooster wordt door hen in brand gestoken, een ander wordt geplunderd. In 1577 wordt begonnen met het slopen van het kasteel. In 1602 wordt Gouda net als veel andere Nederlandse steden geteisterd door de pest. Pas in 1750 heeft de bevolking zich hiervan hersteld. Vanaf 1830 worden de stadsmuren afgebroken, de laatste stadspoort wordt gesloopt in 1854. Maar de vooruitgang slaat toe, want in 1855 wordt de spoorlijn Gouda-Utrecht in gebruik genomen. In 1940 wordt de gracht Nieuwehaven gedempt; na de Tweede Wereldoorlog volgen de Raam, de Naaierstraat en Achter de Vismarkt. In 1944 wordt het station verwoest door een geallieerd bombardement, waarbij acht doden en tien gewonden vallen. In 1977 vertrekt de wekelijkse markt van varkens en biggen, de grootste in Nederland, uit de stad.

Het Waaggebouw door Pieter Post

[bewerk] Het wapen van Gouda

Het wapen van Gouda werd op 24 juli 1816 officieel door de Hoge raad van Adel bevestigd. Op het schild zijn twee maal drie zespuntige sterren aangebracht. Het motto dat de stad voert luidt: Per Aspera ad Astra (Door de Doornen naar de Sterren).

[bewerk] Bezienswaardigheden

Het oude stadhuis op de Markt, een van de oudste gotische stadhuizen van Nederland, gebouwd uit natuursteen tussen 1448 en 1450, na de laatste grote stadsbrand.
De zeventiende-eeuwse Waag, eveneens op de Markt, gebouwd door Pieter Post in 1668.
De langste kruiskerk van Nederland, de 123 meter lange Sint-Jan met zijn beroemde gebrandschilderde ramen, "de Goudse glazen". Twintig van de zeventig ramen zijn gemaakt door de gebroeders Crabeth. De ramen werden geplaatst tussen 1530 en 1603 en vormden al in de zeventiende eeuw een toeristische trekpleister. Na de Reformatie ging men gewoon verder met plaatsing van de ramen, waarbij de thema's wel veranderden. Schenkers van de ramen waren onder andere Willem van Oranje en zijn vrouw Anna van Saksen, evenals hun gezworen vijand koning Filips II en zijn vrouw 'Bloody' Mary Tudor.
De Waaiersluis in de Hollandsche IJssel ten oosten van Gouda.

Op de tweede dinsdag van december wordt de traditionele kaarsjesavond gehouden. Er zijn nog veel meer (kleinere) bezienswaardigheden en mooie plaatsen in de binnenstad van Gouda.

Museum De Moriaan

[bewerk] Musea

Museum De Moriaan voormalig museum voor plateel wordt in april 2007: Nationaal Farmaceutisch Museum de Moriaan.
Het museumgouda (voormalige Catharina Gasthuis), met altaarstukken uit de late Middeleeuwen. In stijlkamers zijn objecten uit het vroegere dagelijks leven te zien.
Museum De verborgen tijd, met moderne kunst.
Kaaswaag (zie foto)
Binnenhaven openluchtmuseum Turfsingel. De schepen zijn niet te bezichtigen.
Verzetsmuseum over het Zuid-Hollandse verzet.

[bewerk] Bekende Gouwenaars

Hendrik Gijsbertsz van Arnhem, (overl. ca 1485) rector van de collatiebroeders en historicus te Gouda.
Gheraert Leeu (ca 1445 - 1493), een der eerste en belangrijkste Incunabeldrukkers in Noord-Nederland. Werkte vanaf 1484 in Antwerpen.
Willem Vroesen (1478-1561), stichter oudemannenhuis in Gouda.
De humanist Desiderius Erasmus (1479 - 1536) werd in Gouda verwekt, is geboren in Rotterdam, keerde na enkele jaren terug en legde in het klooster te Stein zijn kloostergelofte af.
Dirck (ca 1505 - 1574) en Wouter (ca 1520 - 1589) Crabeth, schilders en glazeniers van gebrandschilderde glas-in-lood ramen.
Dirck Volkertsz. Coornhert (1523 - 1590). Veelzijdig geleerde en graveur en drukker. Geboren in Amsterdam, overleden en begraven in Gouda.
Dr. Boudewijn Ronsse (1525? - 1597), stadsgeneesheer.
Cornelis Ketel (1548 - 1616), schilder, later in Amsterdam.
Pieter Cornelisz. Bockenberg (1548 - 1617), geschiedschrijver.
Jasper Tournay (ca 1561 - 1635) belangrijk Nederlands boekdrukker te Gouda (onder andere van het werk van Coornhert).
De gebroeders De Houtman die in 1595 de eerste 'schipvaert' naar Oost-Indië maakten.
Gregorius Cool (ca 1570 - 1629), stadsbeeldhouwer.
Hieronymus van Beverningh (1614 - 1690), groot Nederlands Staatsman en diplomaat.
Ignatius Walvis (1653 - 1714), Gouds geschiedschrijver.
Hieronymus van Alphen (1746 - 1803), dichter en estheticus, onder andere 'Jantje zag eens pruimen hangen ...'.
Anna van Hensbeek (1750 - 1808), vroedvrouw in Gouda.
Cornelis Johan de Lange (1752 - 1820), vrijheer van Wijngaarden en Ruygbroek, regent, patriot en geschiedschrijver.
Mr. Lodewijk van Toulon (1767 - 1840), burgemeester van Gouda, voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal en Gouverneur van Utrecht.
Prof.dr. Jan Bleuland (1756 - 1838), medicus.
Anna Barbara van Meerten-Schilperoort (1778 - 1853), schrijfster en pleitbezorgster van goed meisjesonderwijs.
Willem Frederik Büchner (1780 - 1855), medicus.
Gerard Kamphuisen, de uitvinder van de siroopwafel in 1810. Er zijn echter meerdere personen die als uitvinder van de stroopwafel worden genoemd.
Henriëtte Hoffman (1825 - 1886), schenkster gaarkeuken en verpleeghuis.
Christiaan Messemaeker (1828 - 1905), schaker.
Mr. dr. K.F.O James (1899 - 1976), burgemeester.
dr. Arie Scheygrond (1905 - 1996), bioloog, docent en historicus te Gouda.
Leo Vroman (*1915), dichter, (toneel)schrijver, tekenaar, schilder, biochemicus (hematoloog).
Ferry Hoogendijk (*1933), journalist / politicus.
Gerard Verborg (*1937), behartiger oude ambachten.
Josine de Bruyn-Kops (1940 - 1987), museumdirecteur.
Loebas Oosterbeek (*1946), militair, politicus en activist
Dick van Dijk (1946-1997), voetballer.
Soesja Citroen (*1948), jazz-zangeres.
Karel Baarspul voormalig kasgeldbeheerder provincie Zuid-Holland tijdens Ceteco-affaire.
Sarie Donk (*1952), buurtwerkster.
Jan Rijpstra (*1955), oud-Tweede Kamerlid, thans burgemeester van Tynaarlo.
Anita Witzier (*1961), televisiepersoonlijkheid.
Ed de Goey (*1966), voetbalkeeper.
Kim Holland (*1959), pornoster.
Andrea Nuyt (*1974), schaatsster.
Liesbeth Kamerling (*1975), actrice.
Jennifer Hoffman (*1980), actrice.
Paulien van Deutekom (*1981), schaatsster.
Rutger Smith (*1981 ), zilveren medaille kogelstoten, WK atletiek 2005.
Gertjan Rothman (1983), profvoetballer bij Excelsior Rotterdam
Hind Laroussi (*1984), zangeres.
Verona van de Leur (*1985), turnster.
Fred Pieters(*19**), Zanger band Fan Halen, werkt op GSG Leo Vroman als leraar aardrijkskunde en geschiedenis , Gids.
Laura Molenaar (*1986), atletiek, nationaal jeugdkampioene hordenlopen 2006.
Ron Baggerman (*19**), muzikant op het gebied van Chapman Stick, Gitaar, Basgitaar, Drums en Keyboard.