Utrecht (stad)

Gemeente Utrecht


(Wapen van Utrecht)		(Vlag van Utrecht)

Provincie

Utrecht

Hoofdplaats

Utrecht

Oppervlakte
- Land
- Water

99,32 km²
96,35 km²
2,97 km²

Inwoners
Bevolkingsdichtheid

283.893 (1 augustus 2006)
2944 inw./km²

Geografische ligging

52° 05 '20' NB 05° 06' 56' OL

Geografische ligging

{{{coordinaten}}}

Belangrijke verkeersaders

A2, A12, A27, A28

Station(s)

Utrecht Centraal, -Lunetten, -Overvecht, -Terwijde, Vleuten

Netnummer

030

Postcodes

3500-3585

Officiële website

www.utrecht.nl

Politiek

Burgemeester (lijst)

Annie Brouwer-Korf (PvdA)

Bestuur

PvdA, GroenLinks, CDA en ChristenUnie

Zetels
PvdA
GL
VVD
SP
CDA
D66
Leefbaar Utrecht
Christen Unie
B&G

45
14
8
5
5
4
3
3
2
1

Utrecht ( uitspraak (info·uitleg)) (in plaatselijk dialect: Utreg of Utereg) is de hoofdstad van de gelijknamige provincie en de vierde stad van Nederland (283.685 inwoners per 1 juli 2006, bron: CBS) (zie ook: Lijst van grootste gemeenten in Nederland). Utrecht is een van de steden van de Randstad.

De stad is centraal gelegen op een knooppunt van weg-, spoor- en waterwegen, waardoor het een toonaangevende beurzen- en conferentiestad is.

De stad huisvest de grootste universiteit van Nederland en het hoofdkantoor van de Nederlandse Spoorwegen. Ook is de Jaarbeurs Utrecht hier gevestigd.

Utrecht is de zetel van een oud-Katholieke en van een rooms-Katholieke aartsbisschop (zie aartsbisdom Utrecht).

Het is een van de oudste steden van Nederland met een belangrijk historisch centrum.

Vanwege de Domtoren, waarmerk van de stad en met 112,32 meter de hoogste kerktoren van Nederland, wordt de stad ook wel de Domstad genoemd.

[bewerk] Geschiedenis

Zie Geschiedenis van de stad Utrecht voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het huidige Domplein is de plaats waar de Romeinen de basis voor de stad Utrecht hebben gelegd. In 47 na Chr. liet keizer Claudius aan de oever van de Rijn een castellum bouwen van hout en aarde. Dit fort was onderdeel van de verdedigingsgordel langs de noordgrens van het Romeinse Rijk, de zogenaamde limes. De legerplaats was aanvankelijk Rheno Traiectum geheten, later Ultra Traiectum. Toen was het een grenspost bij een doorwaadbare plaats (Trecht), benedenstrooms (Uut) gelegen. Daarmee kon de handelsweg tussen Keulen en Engeland beschermd worden. Tussen 47 en 275 na Chr. werd het castellum vier maal herbouwd. Na het vertrek van de Romeinen streden de Friezen en de Franken lange tijd om de vesting. De overgebleven ommuring leefde voort als burcht.

In 690 stichtte de Ierse missionaris en kerkvorst Willibrord binnen de grotendeels verlaten grenspost Utrecht een geestelijk centrum met twee kerken, waar later nog een derde aan werd toegevoegd. Hieruit ontwikkelde zich het complex van de aan St. Maarten gewijde Domkerk, de Salvatorkerk en de tussengelegen Heilige Kruiskapel. Hierdoor werd de plaats het religieuze centrum van de Noordelijke Nederlanden. In de tiende eeuw krijgt de bisschop wereldlijke macht. Hij is dan de belangrijkste vorst in de Noordelijke Nederlanden. Zie ook de Lijst van bisschoppen van Utrecht.

In 1122 kreeg Utrecht stadsrechten van de bisschop. De burgers mochten nu een muur om de stad bouwen. De stad werd welvarend en er ontstond een netwerk van straten binnen de muren en de welgestelden bouwden volop stenen huizen. In die tijd had Utrecht een voorsprong op andere Nederlandse steden, waar stenen woningen nog zeldzaam waren.

In de Middeleeuwen was Utrecht als bisschopszetel en grootste stad van de Noordelijke Nederlanden het belangrijkste culturele centrum van Nederland.

[bewerk] Schilderkunst

zie ook het artikel Schilderkunst in Utrecht

Utrecht speelde een belangrijke rol in de Nederlandse schilderkunst van de zestiende en zeventiende eeuw. Bekende schilders waren de renaissanceschilder Jan van Scorel, de "maniëristen" Joachim Wtewael, Abraham Bloemaert en Paulus Moreelse, de "Utrechtse caravaggisten" Hendrick ter Brugghen, Gerard van Honthorst en Dirck van Baburen, de "Italianisanten" Cornelis van Poelenburgh, Jan Both en Jan Baptist Weenix. Voorbeelden van hun werk zijn te zien in het Centraal Museum.

[bewerk] Geografie

Utrecht ligt centraal in Nederland en in de provincie Utrecht. De stad is ontstaan aan de Rijn, toen de hoofdarm van die rivier de loop van de huidige Kromme Rijn en Oude Rijn volgde.

Op de plek van het huidige Domplein lag een Romeins castellum. Tegenwoordig stroomt een bescheiden Kromme Rijn in het oosten Utrecht binnen om de stadsgrachten als Vecht (noordelijk) en Leidse Rijn (westelijk) te verlaten. Westelijk van de stad loopt het brede Amsterdam-Rijnkanaal, naar het zuiden loopt de Vaartse Rijn, een veel ouder kanaal.

Ten westen van de stad, 'over het Amsterdam-Rijnkanaal' heen, ligt het voorstedelijke uitbreidingsproject Leidsche Rijn, de grootste Vinex-locatie van Nederland, een reeks aan nieuwbouwwijken die bij afronding ca. 90.000 inwoners moeten huisvesten. Ten noorden, zuiden en oosten van de stad liggen enkele voorsteden en forensen-/satallietsteden, waarvan de grootste Maarssen, Nieuwegein, De Bilt, IJsselstein, Zeist en Houten zijn. De grootstedelijke agglomeratie valt samen met het BRU (Bestuur Regio Utrecht).

[bewerk] Demografie

Utrecht is met zijn kleine 300.000 inwoners (610.000 inwoners in de grootstedelijke regio) de vierde stad van Nederland, en valt als een van de grootsten onder de G4 (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht). Utrecht is een multiculturele stad, het percentage allochtone inwoners is grofweg eenderde en groeit snel. Geschat wordt dat in 2010 de allochtone bevolking van Utrecht de 100.000 overschrijdt. In Utrecht zijn vele plekken bekend om hun multiculturele uitstraling, bijvoorbeeld de Kanaalstraat in de wijk Lombok(-Oost) en de 6 km lange Amsterdamsestraatweg, de hoofdstraat van het stadsdeel Noordwest. Utrecht is een jonge stad, met veel jongeren en relatief weinig ouderen. Vooral wijken als Leidsche Rijn zijn zeer kinderrijk. Delen van o.a Overvecht daarentegen huisvesten veel ouderen.

[bewerk] Bestuurlijke indeling

De stad Utrecht valt bestuurlijk samen met de gemeente Utrecht. De gemeente telt zo'n 283.000 inwoners en heeft een oppervlakte van 99 km² (waarvan slechts een zeer klein gedeelte water).

Omdat de gemeente samenvalt met de stad, zijn er officieel geen andere kernen.

Toch worden de dorpen Vleuten, De Meern en Haarzuilens (wijk Vleuten-De Meern), nog steeds als dorp gezien en dus niet als onderdeel van de stad Utrecht.

Deze dorpen hebben ook hun postadressen en andere kenmerken van een apart dorp behouden. Er is echter geen dorpshuis in Vleuten, maar een wijkbureau in het oude gemeentehuis van de voormalige gemeente Vleuten-De Meern.

[bewerk] Wijken

De gemeente Utrecht onderscheidt, bestuurlijk en administratief, tien wijken. Deze zijn weer onderverdeeld in subwijken en buurten. Elke wijk kent een apart wijkbureau of een wijkservicecentrum. De wijk Vleuten-De Meern bezit ook een dependance van de burgerzaken.

Elke wijk kent een raadscommissie voor de wijk, samengesteld uit gemeenteraadsleden of hun plaatsvervangers en elke wijk kent ook een aparte wijkwethouder. Daarnaast bestaat er een wijkraad, die een adviserende rol heeft en bestaat uit bewoners van de desbetreffende wijk. De Utrechtse wijken:

[bewerk] Stadsbeeld

Utrecht heeft een bezienswaardig centrum, dat grotendeels nog door singels wordt omringd. Van zuid naar noord lopen de Oudegracht en de Nieuwegracht, welke uniek zijn vanwege de werven, lage kades waarop de werfkelders van de huizen aan de gracht uitkomen. Ideaal voor een stadswandeling [1].

[bewerk] Bezienswaardigheden

[bewerk] Kerken

Domtoren vanaf de Stadhuisbrug

Utrecht telt vele interessante kerken, waaronder enkele zeer oude. In de elfde eeuw werd een kerkenkruis aangelegd van 5 kerken: In het midden staat de Domkerk, aan de noordpunt de Janskerk, de oostpunt de Pieterskerk, en in het zuiden en het westen stonden respectievelijk de verdwenen Paulusabdij en de Mariakerk.

Domkerk, de voornaamste kerk van de stad, gebouwd als de kathedraal van het bisdom Utrecht en oorspronkelijk gewijd aan Sint-Maarten. Met de bouw werd in 1254 begonnen in de stijl van de Noord-Franse gotische kathedralen. De beroemde, 112 meter hoge Domtoren uit 1321-1382 is de hoogste kerktoren van Nederland. Sinds een tornado in 1674 het schip deed instorten, bestaat de Domkerk uitsluitend nog uit het koor en het transept. De toren staat sindsdien los. Sinds 1580 is de Domkerk in handen van de protestanten.
Pieterskerk, oorspronkelijk een kapittelkerk, gesticht in 1039 door bisschop Bernold, en gewijd aan Petrus. Het is de best bewaarde romaanse kerk in Utrecht, grotendeels nog daterend uit de elfde eeuw. Thans in gebruik bij de Waalse gemeente.
Janskerk, oorspronkelijk een kapittelkerk, kort na de Pieterskerk gesticht en daarvan een iets bescheidener en minder goed bewaarde versie. Het koor werd in de zestiende eeuw sterk vergroot. Thans studentenkerk.
Buurkerk, de oudste en grootste parochiekerk van de stad, gesticht in de tiende eeuw en gewijd aan Maria. Het huidige vijfbeukige bouwwerk met de forse toren dateert grotendeels uit de veertiende tot zestiende eeuw. Fungeert thans als museum, het populaire Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement.
Jacobikerk, oorspronkelijk parochiekerk, gewijd aan Jacobus. Ontstaan in de twaalfde eeuw, maar in zijn huidige gedaante een driebeukig hallenkerk uit de dertiende tot vijftiende eeuw met een grote toren.
Nicolaïkerk, oorspronkelijk parochiekerk, gewijd aan Nicolaas van Myra. Ontstaan in de twaalfde eeuw. Opvallend is het romaanse tweetorenfront, ongebruikelijk voor een parochiekerk. De rest van de kerk is overwegend gotisch.
Geertekerk, oorspronkelijk parochiekerk, gewijd aan Gertrudis van Nijvel. Het is een sobere kerk, gebouwd in de dertiende tot vijftiende eeuw.
Sint-Catharinakathedraal, oorspronkelijk een kloosterkerk, gewijd aan Catharina van Alexandrië. Gebouwd in de zestiende eeuw als een laat-gotische kruisbasiliek. Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 werd zij de kathedraal van Utrecht. In het aanpalende Catharijneconvent is thans een belangrijk museum van religieuze kunst gevestigd.
Gertrudiskapel, een van de best bewaard gebleven schuilkerken van Nederland, in de zeventiende eeuw ondergebracht in een middeleeuws huis.
Lutherse Kerk aan de Hambugerstraat, in 1745 gevestigd in de laat-gotische kapel van het voormalige Ursulaklooster, die voor dat doel sterk verbouwd werd. Aan de Hamburgerstraat verrees in 1749 een nieuwe gevel.
Doopsgezinde Kerk uit 1772-1773 aan de Oudegracht, een eenvoudige zaalkerk, ontworpen door Willem de Haan.
Augustinuskerk uit 1839-1840 aan de Oudegracht, een Waterstaatskerk ontworpen door K.G. Zocher, met een enorm neo-classicistisch tempelfront aan de grachtzijde.
Willibrordkerk uit 1876-1877, een neogotische kerk, ontworpen door Alfred Tepe. De kerk heeft haar neogotische inventaris, vervaardigd door leden van het St. Bernulphusgilde, vrijwel geheel behouden.
Sint-Gertrudiskathedraal aan het Willemsplantsoen, in 1912-1914 in neoromaanse stijl gebouwd. Kathedraal van de Oud-Katholieken.

Andere geestelijke gebouwen:

Het Duitse huis

Pandhof van de verdwenen Mariakerk, uit de twaalfde eeuw.
Het Duitse Huis aan de Springweg, het best bewaarde middeleeuwse kloostercomplex van Nederland, waarvan het hoofdgebouw uit ca. 1350 dateert. De kerk is echter ingestort bij de orkaan van 1674. Thans hotel Karel V.
Agnietenklooster aan de Agnietenstraat, bestaande uit een kapel uit 1512-1516 en een haaks daarop staande vleugel. Sinds 1921 is het Centraal Museum in het complex gevestigd (daarbij werden enkele vleugels in neogotische stijl toegevoegd).
Nicolaasklooster aan de Doelenstraat, gesticht in de veertiende eeuw. Het laat-middeleeuwse gebouw is vooral interessant door de galerij op spitsbogen op de binenplaats.
Synagoge aan de Springweg, gebouwd in art nouveau-stijl, thans buiten gebruik.

[bewerk] Andere bezienswaardigheden

Bezienswaardige gebouwen in het centrum zijn verder

Oudaen, Oudegracht 99, een versterkt woonhuis uit ca. 1280. Utrecht telde in de dertiende en veertiende eeuw vele van deze burchtachtige huizen van rijke patriciërs. Minder goed bewaard gebleven zijn onder meer Drakenstein (Oudegracht 114), Cranestein (Oudegracht 55), Fresenburch (Oudegracht 113) en Blankenburch (Oudegracht 121).
Huis Zoudenbalch in de Donkerstraat uit 1467-1468 in laat-gotische stijl, met een opvallende natuurstenen gevel, die in 1903 na een brand gerestaureerd is.
Bartholomeïgasthuis aan de Lange Smeestraat, uit ca. 1500, bestaande uit een vleugel aan de straat met een haaks daarop staande kapel.
Paushuize uit 1517, gebouwd in opdracht van de uit Utrecht afkomstige paus Adrianus VI, die het echter nooit bewoond heeft. Het is een laat-gotisch gebouw met typische "speklagen" van natuursteen en baksteen.
Zonnenburg en Manenburg, twee bolwerken, overblijfselen van de stadsversterking uit 1551. Zonnenburg is thans als sterrenwacht in gebruik.
Leeuwenbergh-gasthuis, een tweebeukige zaal, in 1567 gebouwd als pesthuis, later in gebruik geweest als kerk. Het poortgebouw aan de stadswal is verdwenen.
Vleeshuis aan de Voorstraat, gebouwd in 1637, wellicht naar ontwerp van de schilder Paulus Moreelse.
Statenkamer, de voormalige refter van het Minderbroederklooster aan het Janskerkhof met een fraaie poort uit 1643. Thans onderdeel van de Universiteit Utrecht.
De Krakeling, Achter Sint-Pieter, woonhuis uit 1663 met vreemde ornamenten en een bijzondere deur. Gebouwd in opdracht van Everard Meyster, bekend van de Amersfoortse kei.
Fundatie van Renswoude uit 1757 door Joan Verkerk in rococostijl. Oorspronkelijk een instelling die begaafde wezen een opleiding bezorgde. Het weelderige interieur is grotendeels in oorpronkelijke staat bewaard gebleven.
Winkel van Sinkel aan de Oudegracht uit 1821, ontworpen door P. Adams in neoclassicistische stijl. Een van de eerste warenhuizen in Nederland, opvallend door de vier kariatiden in de voorgevel.
Stadhuis op de Stadhuisbrug aan de Oudegracht, met een zware neoclassicistische gevel van natuursteen uit 1824-1847.
Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen aan de Mariaplaats. Gebouwd op de plaats van de afgebroken Mariakerk in 1844. Clara Schumann en Johannes Brahms traden hier op. Thans conservatorium.
Academiegebouw aan het Domplein in neorenaissancestijl, ontworpen door E.H. Gugel en J.F. Nieuwenhuis.
Apotheek op Voorstraat 6, het beste bewaard gebleven voorbeeld van Jugendstil in Utrecht, in 1904 gebouwd naar ontwerp van R. Rijksen Gzn.
Postkantoor aan de Neude uit 1918 door J. Crouwel in de trant van de Amsterdamse School. Opvallend is de hal met zijn gebogen overspanning.
Politiepost Tolsteeg aan het Ledig Erf, een gebouw uit 1926 in de trant van de Amsterdamse School. Thans filmhuis.

Enkele fraaie poorten:

Weeshuispoort aan de Springweg
Hofpoort aan de Nieuwegracht
Poort van het Bisschopshof aan de Servetstraat (1634)

Enkele schilderachtige hofjes (in Utrecht meestal aan de straat gebouwd):

Beyerskameren aan de Lange Nieuwstraat (1597)
Bruntenhofje aan het Lepelenburg (1621)
Hofje van Pallaes aan de Agnietenstraat (1651)

Buiten het centrum bevinden zich

Hoofdgebouw I van de Nederlandse Spoorwegen uit 1870.
Hoofdgebouw II van de Nederlandse Spoorwegen uit 1893-95 in neorenaissancestijl door architect J.F. Klinkhamer.
De Inktpot, het oude Hoofdgebouw III van de Nederlandse Spoorwegen, een gigantische bakstenen kolos uit 1918-'21, ontworpen door G.W. van Heukelom. Sinds 2003 is ProRail in het gebouw gevestigd.
Het wereldberoemde Rietveld-Schröderhuis uit 1924, ontworpen door Gerrit Rietveld. Het is het beste voorbeeld van De Stijl-architectuur. Het staat sinds 2000 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO
De Forten bij Utrecht als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie

[bewerk] Meest betreurde weggehaalde gebouwen

De Mariakerk uit de elfde eeuw, een van de mooiste romaanse kerken van Nederland, uitgebreid vastgelegd door de schilder Pieter Saenredam en gesloopt in 1811 op last van Napoleon Bonaparte. De twaalfde-eeuwse pandhof is behouden gebleven.
Verzekeringsgebouw "De Utrecht", een fraai voorbeeld van Jugendstil-architectuur uit 1902, ontworpen door J. Verheul, gesloopt in 1974. Verschillende elementen werden opgslagen; er bestaan concrete plannen voor herbouw.

[bewerk] Vertier

[bewerk] Winkelen

Westelijk van het centrum ligt het station met het aangebouwde winkel- en kantorencomplex Hoog-Catharijne, dat sinds het bestaat omstreden is geweest, zowel om zijn architectuur als ook de verloedering die optrad, waardoor het een vrijplaats voor druggebruikers werd.

[bewerk] Muziek en theater

Het veelgeprezen Muziekcentrum Vredenburg (1978) van Herman Hertzberger grenst aan Hoog-Catharijne. Het is een van de voornaamste concertgebouwen van Nederland, met een grote en een kleine zaal. De komende jaren zal het in het kader van de reconstructie van het Utrechtse stationsgebied, in samenwerking met Tivoli en het SJU-huis, worden verbouwd en uitgebreid tot het Muziekpaleis.
het SJU-huis, jazzpodium van de Stichting Jazz Utrecht
politiek cultureel centrum ACU
poppodium Ekko aan de Bemuurde Weerd
poptempel Tivoli aan de Oudegracht en de nieuwe zaal aan de Helling
Stadsschouwburg
Theater De Paardenkathadraal in de stallen op het voormalige Veeartsenij-terrijn van de Universiteit Utrecht
Theater Huis aan de Werf
Theater Kikker

[bewerk] Musea

Centraal Museum
Museum Catharijneconvent
Nederlands Spoorwegmuseum
Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement
Universiteitsmuseum
Geldmuseum
Aboriginal Art Museum
Moluks Historisch Museum
Waterleidingmuseum
Sterrenwacht Sonnenborgh
Centrum Beeldende Kunst Utrecht.

[bewerk] Evenementen en festivals

In de Jaarbeurs Utrecht worden veel beurzen gehouden, zoals de Vakantiebeurs.
Nederlands Film Festival (september/oktober)
Holland Festival Oude Muziek (augustus/september)
Spring Dance (dansfestival, april)
Festival aan de Werf (theaterfesival, mei)
Holland Animation Film Festival (Animatiefestival, november)

[bewerk] Films in Utrecht

De film Amsterdamned van Dick Maas werd deels geschoten in Utrecht. Bij de achtervolgingsscène in de grachten krijgen de mensen op een terras een golf water over zich heen, en dat kan alleen bij de Utrechtse grachten met hun werven op waterniveau.
De film (cinematografie) Minoes van Vincent Bal werd deels geschoten in Utrecht, in het midden van de Bellamystraat.
De Utrechtse Vismarkt was een van de locaties in de film Keetje Tippel.
In de film Karakter komen enige Utrechtse locaties voor.
In Phileine zegt sorry stond de woning van Phileine in de Utrechtse binnenstad, op de hoek van de Servetstraat en de Lichte Gaard. Bovendien werden er opnames gemaakt in het Wilhelminapark.

[bewerk] Verkeer en Vervoer

[bewerk] Trein

Station Utrecht Centraal is het belangrijkste spoorwegknooppunt van Nederland en heeft rechtstreekse treinverbindingen met op twee na alle andere provinciehoofdsteden.

De eerste spoorlijn werd geopend in 1843. Dit was de lijn naar Amsterdam. In 1844-1845 volgde verbinding met Arnhem. In 1855 kwam de verbinding met Gouda – Rotterdam (vanaf 1870 ook naar Den Haag) tot stand, in 1863 die naar Amersfoort en in 1868-1870 de lijn naar Boxtel. Als laatste verbinding werd in 1874 de lijn naar Hilversum geopend.

[bewerk] Bus en tram

De stad Utrecht kent een zeer uitgebreid buslijnennet van het GVU. Er rijden bussen van het GVU naar Maarssen, Vleuten/De Meern en Kockengen. De meeste bussen rijden maandag tot en met zaterdag om de 10 minuten, 's avonds en op zondag om het kwartier. Utrecht is de eerste stad in Europa waar dubbelgelede bussen rijden. Zie verder: Vervoerbedrijf GVU

De Utrechtse sneltram van Connexxion rijdt vanaf het centraal station via Kanaleneiland naar Nieuwegein-zuid/IJsselstein.

[bewerk] Auto

De stad wordt aan drie zijden omsloten door autosnelwegen. Ten westen van de stad bevindt zich de A2, ten zuiden de A12 en ten oosten de A27. Belangrijke verkeersknooppunten zijn Oudenrijn, Lunetten en Rijnsweerd. Vanaf het laatste verkeersknooppunt begint een vierde autosnelweg, de A28. Ten noorden van Utrecht wordt de ringweg sluitend gemaakt door de N230.

Ten noorden en zuiden van Utrecht liggen grote forensen gemeenten:

De stad zelf breidt zich momenteel in westelijke richting uit met het stadsdeel Leidsche Rijn, Nederlands grootste Vinex-locatie. Samen met deze en andere plaatsen vormt Utrecht de agglomeratie Utrecht.

[bewerk] Politiek

[bewerk] Utrecht gaat burgemeester kiezen

Bij een verkennend debat heeft een meerderheid van de Utrechtse gemeenteraad op 12 oktober 2006 besloten een burgemeestersreferendum te willen organiseren. Het referendum zal waarschijnlijk plaatsvinden in 2007. Een vertrouwenscommissie uit de gemeenteraad zal twee kandidaten selecteren, waarna de bevolking zal mogen bepalen wie de opvolger wordt van Annie Brouwer-Korf, die heeft aangegeven per 1 januari 2008 terug te treden. Voorstanders van deze volksraadpleging zijn PvdA, GroenLinks en D66. Tegenstanders noemen het een fopspeenreferendum omdat zij menen dat de burgemeester op volledig democratische wijze gekozen zou moeten worden, zij vragen zich af of de stad zo wel de beste kandidaten krijgt en vrezen voor een te lage opkomst. Een opkomst van ten minste 30% is een voorwaarde voor de geldigheid van het referendum. Op 7 december 2006 neemt de gemeenteraad een definitief besluit. Het burgemeestersreferendum zou dan eind 2007 plaats kunnen vinden.

[bewerk] College van Burgemeester en Wethouders

Op 15 april 2006 is het collegeprogramma voor de periode 2006-2010 gepresenteerd. Het College van Burgemeester en Wethouders, geïnstalleerd op 28 april, wordt gevormd door de coalitie PvdA, GroenLinks, CDA en ChristenUnie (28 van de 45 zetels).

De voorzitter van het College van B&W is burgemeester:

Annie Brouwer-Korf (PvdA), openbare orde en veiligheid, politie, brandweer, communicatie, burger- en juridische zaken, archief, ombudszaken en anti-discriminatiebeleid

Wethouders zijn:

Rinda den Besten (PvdA), jeugd, onderwijs en volksgezondheid en wijkwethouder voor de wijken Overvecht en Noordwest
Harrie Bosch (PvdA), wonen, Leidsche Rijn en ruimtelijke ordening en wijkwethouder voor de wijk Leidsche Rijn
Marka Spit (PvdA), economische zaken, sociale zaken en arbeidsmarktbeleid, stadspromotie en evenementen en wijkwethouder voor de wijk Zuidwest
Cees van Eijk (GroenLinks), welzijn, WMO, cultuur en integratie en wijkwethouder voor de wijk Binnenstad
Robert Giesberts (GroenLinks), openbare ruimte, grondbeleid, gemeentelijke organisatie en wijkgericht werken en wijkwethouder voor de wijken Zuid en Oost
Harm Janssen (CDA), loco-burgemeester, financiën, stationsgebied, sport en monumenten en wijkwethouder voor de wijk Noordoost
Tymon de Weger (ChristenUnie), bereikbaarheid, luchtkwaliteit en milieu en publieksdienstverlening en wijkwethouder voor de wijk Vleuten-de Meern

[bewerk] Zetelverdeling gemeenteraad

Vanaf 1962 is de Utrechtse gemeenteraad als volgt samengesteld:

Gemeenteraadszetels
Partij	1962	1966	1970	1974	1978	1982	1986	1990	1994	1998	2002	2006
PvdA	18	13	16	17	16	15	19	12	9	9	7	14
GL	3	3	2	5	5	6	5	8	9	9	8	8
VVD	4	5	6	9	6	10	7	5	6	6	5	5
SP	-	-	-	-	-	-	-	1	2	3	3	5
CDA	20	20	17	13	15	12	10	10	6	4	4	4
D66	-	-	4	1	3	2	2	8	9	3	1	3
Leefbaar Utrecht	-	-	-	-	-	-	-	-	-	9	14	3
CU	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	1	2
Burger en Gemeenschap	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	1
CP(86)/CD/Nederlands Blok	-	-	-	-	-	-	-	1	4	1	-	-
Overige	-	4	-	-	-	-	2	-	-	-	-	-
Totaal	45	45	45	45	45	45	45	45	45	45	45	45

Noot: partijen als GL, CDA en CU bestonden vroeger uit andere partijen die later zijn samengegaan in hoe ze nu heten. Vanwege de vergelijkbaarheid is de huidige naam ook voor het verleden gebruikt.

[bewerk] Sport

Voetbalclub FC Utrecht speelt in de eredivisie.
Kampong is qua leden de tweede hockeyclub van Nederland.

[bewerk] Bekende Utrechters (alfabetisch op achternaam)

Zie voor de bisschoppen van Utrecht: Lijst van bisschoppen van Utrecht en voor artikelen over sommige in Utrecht geborenen: Categorie:Utrechtenaar.

Adrianus VI (Adriaan Florenszoon Boeyens), paus
Ibrahim Afellay, voetballer
Ismail Aissati, voetballer
Louis Andriessen, componist
Marco van Basten, voetballer, bondscoach Nederland
Ben van Berkel, architect
Herman Berkien, cabaretier
Suster Bertken, kluizenares en dichteres
Det de Beus, hockeyinternational
Abraham Bloemaert, schilder
Paulus Jan Bosch van Drakestein, Commissaris van de Koning(in) van Noord-Brabant in de 19e eeuw
"Majoor" Bosshardt, luitenant-kolonel Leger des Heils
Claudia de Breij, cabaretier en presentatrice
Hans van Breukelen, voetballer
Jacques Brinkman, hockeyinternational
Hendrick ter Brugghen, schilder
Dick Bruna, kinderboekenschrijver
C.C.S. Crone, schrijver
Marcel van Dam, politicus, tv-presentator, omroepvoorzitter
Karel Doorman, militair
Theo van Doesburg, kunstenaar, kunstschilder en dichter
Rob Druppers, atleet en conditietrainer van FC Utrecht
Frank-Jan Dun, hockeyinternational
Jan Engelman, dichter, criticus
Jacob van Eyck, musicus en componist
Paul Fentener van Vlissingen, ondernemer, columnist, publicist en natuurbeschermer
Anton Geesink, judoka
Ronald Giphart, schrijver
Rijk de Gooyer, acteur
Ingmar Heytze, dichter
Gerard van Honthorst, schilder
Timon Jacobs, diskjockey

Denise Jannah, zangeres
Jean-Paul de Jong, voetballer
Pyke Koch, beeldend kunstenaar
Anton Koolhaas, schrijver
Hans Kraay sr., voetballer en commentator
Mohamed Lagmouch, buurtvader
Gees Linnebank, acteur, toneelregisseur en -schrijver
Robert Long, zanger, cabaretier, columnist en tv-presentator
Everard Meyster, de "dolle jonker"
Anthonie Mor, schilder
Gerrit Rietveld, architect
Gerard van Rooy, beeldend kunstenaar
Maarten van Rossem, historicus
Raymond Rutting, fotojournalist
Herman Saftleven, schilder
Tineke Schouten, comédienne
Jan van Scorel, schilder
Wesley Sneijder, voetballer
Wim Sonneveld, cabaretier
Bart Spring in 't Veld, Big Brother-winnaar
Jos Stelling, filmregisseur
Carole Thate, hockeyinternational
Manon Uphoff, schrijfster
Jochem Uytdehaage, schaatser
Gerald Vanenburg, voetballer
Herman van Veen, cabaretier
Yannick van de Velde, acteur
Gisbertus Voetius, theoloog
Johan Wagenaar, componist
Marianne Weber, zangeres
Adriaen van Wesel, beeldhouwer
Henk Westbroek, zanger, radiomaker en politicus
Jan Wouters, voetballer

[bewerk] Stedenbanden

Utrecht heeft een stedenband met León (Nicaragua) en Brno (Tsjechië). Van 1970 tot 1976 had het een stedenband met Hannover. Utrecht heeft sinds kort ook een stedenband met Kinshasa (Congo).

[bewerk] Trivia

Leden van het Utrechtsch Studenten Corps mogen niet onder de Domtoren doorlopen. Een lid van de studentenvereniging Unitas zou ooit van de Dom af gesprongen zijn en terechtgekomen op een lid van het Corps, waarna laatstgenoemde zou zijn overleden en eerstgenoemde zijn sprong overleefde. Tot 2003 reed buslijn 2 onder de Domtoren door. Corpsleden stapten dan ook uit bij halte Domplein en renden om de Domtoren, om bij de volgende halte weer in te stappen.
Utrecht is zowel een belangrijk centrum van de Oud-Katholieke Kerk als vooral van de Rooms-Katholieke Kerk. Beiden hebben een kathedraal in de stad.
Achter de Dom was er in de achttiende eeuw een geheime ontmoetingsplaats van homoseksuelen (voor wie tussen de kerk en de toren ook een gedenksteen ligt). Toen dit aan het licht kwam en de slachtoffers ter dood veroordeeld werden, werd Utrechtenaar een scheldwoord voor homoseksueel. Daarom laat een inwoner van Utrecht zich liever Utrechter noemen (vgl. Hagenees voor Hagenaar). Zie ook: Utrechtse homoseksuelenaffaire.

Utrecht heeft enkele bijnamen: "de Domstad" (naar de Utrechtse Domtoren, kenmerk van de stad), "Utereg" (in het stad-Utrechts), "Utca" (in de multiculturele straattaal van de Randstad).

[bewerk] Afbeeldingen

Satellietfoto Utrecht van vòòr 1996	Kaart van de stad Utrecht in vermoedelijk 1865	Kaart van de gemeente Utrecht in 1865	Utrechtse binnenstad, gezien vanuit Hoog Catharijne
Oudegracht met de werf	De Domtoren	Oorlogsmonument (WO2) bij de Dom	Catharijnekerk
De Oudegracht gezien vanaf de Domtoren	FC Utrecht stadion gezien vanaf de Domtoren	Fietsen opgevist te Utrecht, uit de grachten.