Burgemeester
De burgemeester is een bestuursfunctionaris op gemeentelijk niveau.
Internationaal is er een verscheidenheid aan functies en macht die een burgemeester heeft.
Inhoud |
[bewerk] België
De burgemeester is het hoofd van het gemeentebestuur en wordt door de gewestregering benoemd uit de leden van de gemeenteraad voor een periode van zes jaar. De gemeenteraadsleden kunnen daarvoor kandidaten voordragen bij de provinciegouverneur. In uitzonderlijke gevallen kan de burgemeester ook worden benoemd buiten de verkozenen voor de gemeenteraad.
De burgemeester staat aan het hoofd van de gemeentelijke administratie en is voorzitter van de gemeenteraad en het college van burgemeester en schepenen. Daarnaast staat hij ook aan het hoofd van de lokale politie of zetelt hij in de politieraad indien het lokale politiekorps verschillende gemeenten bedient. Hij moet ervoor zorgen dat de wetten en de besluiten van hogere overheden uitgevoerd worden.
Belgische burgemeesters dragen een sjerp in de kleuren van de Belgische vlag.
Franstalige burgemeesters heten in België "bourgmestre"; opmerkelijk want in Frankrijk heet de functie "le maire".
Bij de staatshervorming van 2001 werd de bevoegdheid inzake de organisatie van de lokale besturen overgedragen aan de drie Gewesten, zodat er in de toekomst verschillende regelingen zullen ontstaan voor het Vlaams Gewest, het Waals Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het Vlaams Parlement keurde op 6 juli 2005 een nieuw gemeentedecreet goed waarin de rol en bevoegdheden van alle actoren in de lokale besturen grondig werden geherdefinieerd.
[bewerk] Nederland
[bewerk] Benoeming
De burgemeester wordt benoemd door de Kroon, normaal gesproken uit een voordracht van twee kandidaten door de gemeenteraad. De Commissaris van de Koningin speelt een rol in de benoemingsprocedure. In een aantal gevallen wordt de burgemeester gekozen, meestal door de gemeenteraad, soms rechtstreeks door de burgers via een zogeheten burgemeestersreferendum.
Nederlandse burgemeesters dragen een ambtsketen en worden in principe benoemd voor een ambtsperiode van 6 jaar, welke kan worden verlengd.
In 199. (?) is de wet op het burgemeestersreferendum ingegaan, wat inhoudt dat de gemeente waar een vacture is ervoor kan kiezen: twee kandidaten voor het burgmeesterschap te selecteren en bij referendum door de inwoners van de gemeente één kan laten verkiezen.
N.B. dit is in een aantal gemeenten uitgeprobeerd met wisselend succes. Onder meer vanwege het afbreukrisico en al dan niet nieuwe (wettelijke) ontwikkelingen, worden er momenteel geen 'burgemeestersverkiezingen' georganiseerd.
In het jaar 2002 is een wetsvoorstel tot wijziging van de grondwet om de bepaling 'De kroon benoemt de burgemeester' uit de grondwet te schrappen aangenomen door beide kamers der Staten-Generaal in eerste lezing. De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel in 2002 zonder debat bij acclamatie aangenomen.
Op 22 maart 2005 heeft de Eerste Kamer een wetsvoorstel tot wijziging van de grondwet in tweede lezing verworpen met 42 tegen 31 om de bepaling 'De kroon benoemt de burgemeester' uit de grondwet te schrappen. Dit heeft tot gevolg dat voorlopig er geen gekozen burgemeester in Nederland komt.
In oktober 2006 heeft kabinet aangegeven dat de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar voor burgemeesters wordt opgetrokken naar 70 jaar zodat het 'automatische' ontslag van burgemeesters bij bereiken van 65 jaar ook wordt opgeschoven.
[bewerk] Bevoegdheden en taken
De burgemeester is in Nederland niet het hoofd van de gemeente, dat is de gemeenteraad.
De burgemeester vormt samen met de wethouders het dagelijks bestuur van de gemeente, het College van Burgemeester en Wethouders geheten (of vaak ook wel kortweg het college van B&W genoemd).
De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad, maar maakt er zelf geen deel van uit.
De burgemeester is qualitate qua het hoofd (opperbevel) bij brand en rampenomstandigheden.
De burgemeesters van Alkmaar, Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Assen, Den Haag, Dordrecht, Eindhoven, Enschede, Groningen, Haarlem, 's-Hertogenbosch, Hilversum, Leeuwarden, Leiden, Lelystad, Maastricht, Middelburg, Nijmegen, Tilburg, Utrecht, Venlo, Zaanstad en Zwolle zijn ook korpsbeheerder van de politie.
Elk jaar brengt de burgemeester een burgerjaarverslag uit. In dit burgerjaarverslag legt hij verantwoording af aan de gemeenteraad onder andere op het gebied van de gemeentelijke dienstverlening richting de burger en rapporteert de burgemeester over de inspraak en de burgerparticipatie.
[bewerk] Plaatsvervangend en waarnemend burgemeester
Een burgemeester is een burgemeester die (in Nederland) door de Kroon benoemd is na voordracht door de minister van Binnenlandse Zaken en op voorspraak van de Commissaris der Koningin en na consultatie van (de vertrouwenscommissie uit) de Gemeenteraad van de bewuste Gemeente.
Een (gewone) burgemeester wordt in het algemeen voor een termijn van 6 jaar benoemd in Nederland. In principe voor onbepaalde duur en kan telkenmale (her)benoemd worden in termijnen van zes jaar tot het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.
Een plaatsvervangend burgemeester heet een loco-burgemeester en is in het algemeen de eerste wethouder van een gemeente. Eventuele loco-burgemeesters (eerste loco-, tweede loco-, enzovoorts) worden volgens een door het College van Burgemeester en Wethouders (B&W) vastgesteld rooster van plaatsvervanging aangewezen uit de beschikbare wethouders. Een loco-burgemeester neemt voor bepaalde omstandigheden de taken over bijvoorbeeld bij (kortstondige) afwezigheid van of verplichtingen elders van de zittende burgemeester.
N.B. Mocht er door omstandigheden geen (gewone) of loco-burgemeester aanwezig zijn dan is in de gemeentewet c.q. bestuurspraktijk geregeld dat de plaatsvervangend voorzitter van de Gemeenteraad danwel de Nestor oftewel het Raadslid met de meeste dienstjaren als tijdelijk plaatsvervangend loco-burgemeester kan fungeren.
Een waarnemend burgemeester is een door de Commissaris van de Koningin tijdelijk aangestelde burgemeester in die gevallen waarin er geen gewone burgemeester meer in functie is in een Gemeente. Dit kan komen doordat de zittende burgemeester ontslag heeft genomen of is verleend. Bijvoorbeeld bij vertrek naar een andere gemeente of nieuwe positie of bij ziekte of soms ook wel bij gebrek aan vertrouwen door de Raad. Een waarnemend burgemeester fungeert dus voor bepaalde duur en ook wel als een zittende burgemeester de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt of bij een gemeentelijke herindeling of bij een vacature c.q. lopende sollicitatieprocedure voor een nieuwe burgemeester.
[bewerk] Historisch
Het ambt van burgemeester komt reeds voor in de Nederlandse steden in de 15de eeuw.
Aan het begin van de eeuw verleende graaf Albrecht van Beieren aan Amsterdam een privilege waarbij de hoofdmacht van de stad in handen werd gelegd van burgemeesteren, gekozen door de oud-raad. Dit college, bestaande uit schepenen, oud-schepenen, burgemeesteren en oud-burgemeesteren, koos op Vrouwendag (2 februari) drie burgemeesters, die uit de aftredende functionarissen een vierde benoemden. Bijna vier eeuwen lang, tot de omwenteling van 1795 bleef die unieke macht van burgemeesters van de stad op deze wijze geregeld.
De schepenen van Antwerpen stelden in 1409 twee borchmaistres aan, zonder toestemming van de hertog, een binnenburgemeester en een buitenburgemeester. Ook deze bijzondere macht bleef er tot 1794 zo geregeld.
In onder meer Noord-Brabant was de functie van de burgemeester vóór 1795 een heel andere; de burgemeesters of borgemeesters beheerden de dorpskas. In Venlo (toentertijd onderdeel van het Hertogdom Gelre) kwamen vanaf 1348 twee burgemeesters voor (tot 1679, toen het één functie werd), namelijk de regerend burgemeester en de paijburgemeester (beide functies bestonden overigens ook in Roermond), waarbij paij betekent "betaal", dus wat we nu een wethouder van financiën zouden noemen.
[bewerk] Duitsland
In Duitsland heet een burgemeester Bürgermeister. Dit is opmerkelijk, omdat het lijkt te zijn afgeleid van hoofd van de burgerij, terwijl het Nederlandse Burgemeester lijkt te zijn afgeleid van beheerder van de stad. Grote steden hebben veelal een Oberbürgermeister en meerdere Bürgermeisters.
[bewerk] Zie ook
- Lijst van huidige burgemeesters in Nederland
- Lijst van lijsten van burgemeesters
- Categorie Vlaams burgemeester
- Meneer de burgemeester
- Functie (positie)
- Functie (plaatsvervanging)
