אדולף היטלער

פֿון װיקיפּעדיע

אַדאָלף היטלער ימ"ש (י"ט ניסן ה'תרמ"ט - י"ז אייר ה'תש"ה) געבוירן אין בראַונאַו, עסטרייך, איז געווען דער דיקטאטאטישער פירער פון די נאצים אין דייטשלאנד צווישן די יארן ה'תרצ"ג - ה'תש"ה.

ער איז דער טרויריג בארימטער מאסן מערדער און אידן פארטיליגער וואס האט אנגעמאכט דעם האלאוקאוסט. געהרגעט 6 מיליאן יידן און צווישן 9 צו 20 מיליאן מענטשן פון אנדערע פעלקער.

אינהאַלט 1 זיין שטאמונג 2 זיין יוגנט 3 דער ערשטער וועלט קריג 4 אנפאנג יארן פון די נאצי פארטיי 4.1 היטלער'ס אריינטריט אין פאליטיק 5 מיין קאמף 6 זיין אויפשטייג צו מאכט 7 דאָס דריטע רייך 8 דער האלאקאוסט 9 די צווייטע וועלט מלחמה 10 פארשפּילט די קריג און טויט 11 זיין רעליגיע 12 זיין געזונטהייט 13 זיין פאמיליע 14 אינטערעסאנטע פאקטען

[בעאַרבעטן] זיין שטאמונג

אזעלכע פארשער טענהן אז היטלער'ס זיידע איז געווען א ייד.

[בעאַרבעטן] זיין יוגנט

ער האט זיך נישט געטראפן דאס פלאץ אין סקול, ער פלעגט זיך דרייען אויף די גאסען נישט טרעפענדיג א ציהל אין לעבן אין פיהלענדיג ליידיג

[בעאַרבעטן] דער ערשטער וועלט קריג

היטלערס מיליטערישע אױפטוען בעת דער ערשטער װעלט־מלחמה זענען געװען אַזױנע אַז ער איז אױסגעצײכנט געװאָרן מיטן ײזערן צלם, אַ מעדאַל פאַר העלדישקײט. ס׳יז כּדאי צו דערמאָנען אַז פונדעסטװעגן האָבן זײַנע אָפיצירן געהאַלטן אַז ער איז נישט קײן גוטער אָנפירער און מע קען אים נישט דערהײבן פאַר אַן אָפיציר. איז ער פאַרבליבן אַ פּשוטער זעלנער בעת דער גאָרער מלחמה.

ווי ס'נישט אזוי באקאנט איז היטלער ביי די ערשטע וועלט מלחמה שטארק פארוואונדאט געווארן, נעבן אומאן, אוקריינא ווי ער וואלט ווען געשטארבען פון זיינע וואונדען, ווען נישט א עלטערע פרוי (שפעקולאציעס: די שטן אליינ'ס מיט איהר באקאנטן נאמען לילית) האט זיך מרחם געווען אויף איהם, און איהם אריינגענימען אין שטוב, און באנדאזשירט.

ביז היינט ווייסט מען נישט ווער די פרוי איז געווען (ס'איז דא וואס טענה'ען אז אויס מורא האט די משפחה פון די אלטע פרוי נישט מפרסם געווען אז זייער באבע האט געראטעוועט היטלער ווייל מען וואלט זיי געראד געהארגעט)

[בעאַרבעטן] אנפאנג יארן פון די נאצי פארטיי

[בעאַרבעטן] היטלער'ס אריינטריט אין פאליטיק

[בעאַרבעטן] מיין קאמף

[בעאַרבעטן] זיין אויפשטייג צו מאכט

[בעאַרבעטן] דאָס דריטע רייך

[בעאַרבעטן] דער האלאקאוסט

[בעאַרבעטן] די צווייטע וועלט מלחמה

[בעאַרבעטן] פארשפּילט די קריג און טויט

[בעאַרבעטן] זיין רעליגיע

[בעאַרבעטן] זיין געזונטהייט

[בעאַרבעטן] זיין פאמיליע

[בעאַרבעטן] אינטערעסאנטע פאקטען

היטלער ימ"ש פלעגט זיך אסאך אפרעדן צו זיין לייב דאקטער - ווי ער באשרייבט עס אין זיין ביך - אז א מלאך שטייט איבער מיר, אין די מלאך לאזט מיר נישט אפ, ער פייניגט, און פייניגט טאמער טוה איך נישט וואס ער וויל.

האלאקאוסט
Early elements
Racial policy · Nazi eugenics · Nuremberg Laws Euthanasia · Concentration camps (List)
Jews
Nazi Germany, 1933 to 1939
Pogroms: קריסטאל נאכט · Iaşi pogrom Jedwabne pogrom · Lviv pogrom
Ghettos: Warsaw, Łódź Lviv, Kraków, Theresienstadt
Einsatzgruppen: באבי יאר, Rumbula Paneriai, Odessa massacre
Final Solution: Wannsee Conference Aktion Reinhard
Death camps: Chełmno, Belzec, Sobibór, Majdanek, טרעבלינקע, אוישוויץ, Jasenovac
Resistance: ŻOB · ŻZW Ghetto uprising (Warsaw)
End of war: Death marches Berihah· Sh'erit ha-Pletah
Other victims
Serbs· Poles · East Slavs · Romany German dissidents · Communists Gay men · Jehovah's Witnesses
פאראנטווארטליכע פארטייען
נאצי: אדולף היטלער · Heydrich אדולף אייכמאן · היינריך הימלער · עס.עס. · געסטאפא
Collaborators
Nuremberg Trials · Other trials Denazification
Survivors, victims, and rescuers
Rescuers · ליסטע פון אלע קדושים ·
Resources
The Destruction of the European Jews Phases of the Holocaust Functionalism vs intentionalism
זעה פאר זיך • רעדן • ענדערן