Witamina A
Z Wikipedii
Witamina A (nazwa chemiczna: retinol, ATC: A 11 CA 01) - organiczny związek chemiczny, alkohol, pochodna β-karotenu, zaliczana do grupy kartenoidów, pełniąca w organizmie rolę witaminy.
Witamina ta jest dostarczana do organizmu w wielu owocach i warzywach.
Spis treści |
[edytuj] Funkcje
Funkcją tej witaminy jest m.in.:
- współtworzenie rodopsyny (purpury wzrokowej)
- zapewnienie normalnego wzrostu kości i zębów przez regulację aktywności komórek tkanki kostnej
- reguluje wzrost i funkcjonowanie tkanki nabłonkowej
Karotenoidy są przeciwutleniaczami i działają na ogół umiarkowanie przeciwnowotworowo, jednak duże dawki β-karotenu, zarówno u palaczy jak i zwierząt laboratoryjnych poddanych ekspozycji na dym tytoniowy, powodują zwiększenie częstości występowania raka płuca (beta-Carotene and Retinol Efficacy Trial - "CARET").
W komórkach znajdują się specjalne receptory wiążące się z pochodnymi retinolu w cytoplaźmie i aktywującymi transkrypcje genów po przemieszczeniu się do jądra komórkowego i przyczepieniu do specyficznych sekwencji DNA.
[edytuj] Niedobór
Niedobór wywołuje keratynizację nabłonków :
- oka
- dróg oddechowych
- dróg pokarmowych
- rogówki
Niedobór prowadzi do tzw. kurzej ślepoty - kseroftalmii.
[edytuj] Nadmiar
Zapas witaminy A przechowywany jest w wątrobie i wystarcza na okres ok. 2 lat. Organizm metabolizuje karoten według potrzeby, dlatego też wysoki poziom karotenu nie jest szkodliwy w porównaniu z formą estrową (zwierzęca forma prowitaminy A). Nadmiar witaminy A spowodowany jest jej nadmiernym spożyciem, głównie w postaci leków, znacznie rzadziej dietą.
Pochodne witaminy A mają działanie teratogenne (uszkadzające płód).
[edytuj] Zatrucie ostre
Wątroby niektórych zwierząt, szczególnie polarnych, często zawierają witaminę A w ilościach toksycznych dla ludzi. Pierwsza udokumentowana śmierć (Xavier Mertz, naukowiec szwajcarski) spowodowana hiperwitaminozą A nastąpiła w styczniu 1913 podczas wyprawy na Antarktydę. Mertz, po stracie zapasów żywności, został zmuszony zjeść psy pociągowe. Wątroba niedźwiedzia polarnego zawiera śmiertelną dla człowieka ilość witaminy A (w 500g 9,000,000 IU vit. A)[1]
Objawy ostrego zatrucia powodują prawdopodobnie wskutek wzrostu ciśnienia śródczaszkowego:
- wymioty
- nudności
- bóle głowy
- zaburzenia koordynacji mięśniowej
[edytuj] Zatrucie przewlekłe
- wady wrodzone u dzieci matek z hiperwitaminozą w czasie ciąży
- zaburzenia wątroby
- zmniejszone uwapnienie kości mogące doprowadzić do osteoporozy
- bóle stawów
[edytuj] Ciekawostki
- Hodowla kijanek pozbawionych oczu w wodzie z witaminą A powoduje rozwój dodatkowego oka z szyszynki.[2]
