Żółtaczka (medycyna)
Z Wikipedii
 |
Żółtaczka |
| ICD-10: | R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków) |
|
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).0 {{{X.0}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).1 {{{X.1}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).2 {{{X.2}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).3 {{{X.3}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).4 {{{X.4}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).5 {{{X.5}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).6 {{{X.6}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).7 {{{X.7}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).8 {{{X.8}}} |
|
| R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).9 {{{X.9}}} |
|
Żółtaczka (icterus) - zażółcenie skóry, błon śluzowych i białkówki oczu wskutek nagromadzenia się bilirubiny w surowicy krwi i tkankach organizmu. Prawidłowy poziom bilirubiny w surowicy człowieka wynosi 3,4-17 μmol/l.
Spis treści |
[edytuj] Etiologia i podział
- żółtaczka hemolityczna - spowodowana przyczynami przedwątrobowymi, jako skutek zwiększonej produkcji bilirubiny przez wątrobę wynikającej z masywnego rozpadu krwinek czerwonych lub wchłaniania się rozległego krwiaka śródtkankowego.
- żółtaczka miąższowa - spowodowana przyczynami wewnątrzwątrobowymi jako wynik upośledzenia wnikania bilirubiny do wątroby i sprzęgania jej z glukuronianem lub jej wydzielania do żółci (uszkodzenie toksyczne wątroby, WZW, marskość wątroby)
-
- W obrębie żółtaczek miąższowych możemy wyróżnić choroby spowodowane wrodzonymi defektami enzymtycznymi przemiany bilirubiny (np. zespół Criglera-Najjara, zespół Gilberta, zespół Dubina-Johnsona)
- żółtaczka mechaniczna zwana inaczej zaporową, zastoinową - spowodowana przyczynami pozawątrobowymi jako wynik zwężenia lub zamknięcia dróg żółciowych (kamica, nowotwory), co uniemożliwia prawidłowy spływ żółci do dwunastnicy.
Do głównych objawów należą: żółte zabarwienie białkówki oka, skóry (widoczne u ludzi rasy białej), błon śluzowych, ciemne zabarwienie moczu, w niektórych przypadkach świąd skóry oraz odbarwienie stolca.
[edytuj] Przemiana bilirubiny
Bilirubina występuje w dwóch formach: wolnej oraz w postaci sprzężonej z kwasem glukuronowym. Sprzęganie bilirubiny zachodzi w hepatocytach.
Bilirubina wolna (zwana inaczej pośrednią) we krwi łączy się z albuminami. W tej postaci nie może ona przeniknąć przez błonę podstawną kłębuszków nerkowych i przedostać się do moczu, jest nierozpuszczalna w wodzie.
Bilirubina połączona z kwasem glukuronowym jako glukuronian bilirubiny (tzw. bilirubina bezpośrednia, sprzężona) nie łączy się z białkami krwi, dzięki czemu z łatwością przedostaje się przez błonę filtracyjną nefronu, do moczu, jest rozpuszczalna w wodzie.
- Wydzielana przez wątrobę do żółci bilirubina przedostaje się do światła jelita, gdzie na skutek działania bakterii ulega utlenieniu do sterkobilinogenu. Sterkobilinogen wchłaniany jest częściowo w dalszej części przewodu pokarmowego z powrotem do krwi, skąd wychwytują go na nowo hepatocyty (tzw. krążenie jelitowo-wątrobowe bilirubiny).
- Kiedy wątroba nie jest w stanie przetworzyć całego dostarczanego sterkobilinogenu, na skutek uszkodzenia hepatocytów lub zbyt dużego napływu substratu, jego część przedostaje się do moczu jako urobilinogen.
[edytuj] Różnicowanie żółtaczek
|
|
Żółtaczka przedwątrobowa
(hemolityczna) |
Żółtaczka wątrobowa
(miąższowa) |
Żółtaczka pozawątrobowa
(zastoinowa, mechaniczna) |
| Bilirubina pośrednia: |
podwyższona
|
w normie
(rzadziej podwyższona) |
w normie
|
| Bilirubina bezpośrednia: |
w normie
|
podwyższona
|
podwyższona
|
| Bilirubina bezpośrednia w moczu: |
w normie
|
podwyższona
(ciemny mocz) |
podwyższona
(ciemny mocz) |
| Urobilinogen w moczu: |
podwyższony
|
podwyższony
|
w normie
|
| Barwa stolca: |
ciemna
|
jasna lub ciemna
|
jasna
|
| Sterkobilinogen w moczu: |
podwyższony
|
obniżony
|
znacznie obniżony
|
| Wynik prób wątrobowych AspAT i AlAT: |
ujemny
|
"silnie" dodatni
|
dodatni
|
| Fosfataza alkaliczna, GGTP: |
w normie
|
podwyższone
|
znacznie podwyższone
|
| LDH: |
< 1,3
|
> 1,64
|
-
|
| Haptoglobina |
obniżona
|
w normie
|
w normie
|
| Świąd skóry: |
nie
|
możliwy
|
tak
|
[edytuj] Żółtaczka hemolityczna
- diagnostyka:
-
- wzrost stężenia bilirubiny pośredniej, wolnej we krwi
- wzrost stężenia urobilinogenu w moczu
- próby wątrobowe AlAT i AspAT w normie
- fosfataza alkaliczna w normie
- klinicznie:
-
- ciemny mocz
- ciemny kał
- często powiększona śledziona (splenomegalia)
[edytuj] Żółtaczka miąższowa
- diagnostyka:
- klinicznie:
-
- niekiedy poprzedzona występowaniem objawów grypopodobnych
- ciemny mocz
- jasny kał
- bóle mięśni
[edytuj] Żółtaczka mechaniczna
- diagnostyka:
- klinicznie:
-
- ciemne zabarwienie moczu
- odbarwienie kału - żółć nie przedostaje się do światła jelita
- kiedy powstała jako powikłanie kamicy żółciowej - poprzedza ją napad kolki, stężenie bilirubiny w surowicy nie przekracza zwykle 10 mg%, żółtaczka zwykle samoistnie ustępuje po kilku dniach
- spowodowana guzem nowotworowym zamykającym drogi żółciowe - narasta powoli i stale, stężenie bilirubiny w surowicy często znacznie podwyższone, co powoduje świąd skóry (widoczne liczne przeczosy), bezbólowa, objaw Courvoisiera
[edytuj] Żółtaczka jąder podkorowych (kernicterus)
|
Żółtaczka jąder podkorowych |
| ICD-10: | P57 |
|
P57.0 Żółtaczka jąder podkorowych spowodowana izoimmunizacją |
|
| P57.1 {{{X.1}}} | |
| P57.2 {{{X.2}}} | |
| P57.3 {{{X.3}}} | |
| P57.4 {{{X.4}}} | |
| P57.5 {{{X.5}}} | |
| P57.6 {{{X.6}}} | |
| P57.7 {{{X.7}}} | |
| P57.8 Inna określona żółtaczka jąder podkorowych | |
| P57.9 Żółtaczka jąder podkorowych o nieokreślonej przyczynie | |
Objawy uszkodzenia komórek układu pozapiramidowego w przebiegu ciężkiej żółtaczki noworodków (zwykle będącej nastepstwem konfliktu serologicznego) spowodowanego niedojrzałością bariery krew - mózg w obrębie naczyń krwionośnych jąder podkorowych mózgowia.
[edytuj] Fizjologiczna żółtaczka noworodków
|
Żółtaczka noworodków |
| ICD-10: | P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami) |
|
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).0 {{{X.0}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).1 {{{X.1}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).2 {{{X.2}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).3 {{{X.3}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).4 {{{X.4}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).5 {{{X.5}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).6 {{{X.6}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).7 {{{X.7}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).8 {{{X.8}}} |
|
| P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).9 {{{X.9}}} |
|
Przejściowy stan hiperbilirubinemii niesprzężonej pojawiający się w pierwszym tygodniu życia, który zanika ok. 10 dnia życia.
Jest wynikiem nadmiernej hemolizy i niedojrzałości wątroby do wychwytu, sprzęgania i wydzielania bilirubiny. Przedłużajaca się żółtaczka w okresie noworodkowym jest nazywana "ciężką żółtaczką noworodków" (łac. icterus neonatorum gravis) i sugeruje podłoże patologiczne wystąpienia tego objawu.
[edytuj] Badania diagnostyczne
W celu ustalenia rozpoznania wykonuje się różnorodne badania laboratoryjne oraz obrazowe. Kanonem diagnostyki jest wykonanie USG oraz oznaczenie aktywności AlAT i AspAT oraz stężenia bilirubiny całkowitej, albumin, czasu protrombinowego, poziomu żelaza w surowicy.
[edytuj] Wskażniki uszkodzenia hepatocytów
[edytuj] Wskaźniki cholestazy
- fosfataza alkaliczna (fosftaza zasadowa, FZ)
- bilirubina całkowita w surowicy
- poziom miedzi w surowicy
- poziom cholesterolu całkowitego w surowicy
- poziom kwasów żółciowych w surowicy
- aktywność γ-GT
[edytuj] Wskażniki prawidłowej funkcji syntetycznej i odtruwającej
- czas protrombinowy
- poziom albumin we krwi
- test BSP
- test z zielenią indocyjanową
- stężenie amoniaku w surowicy
- poziom kwasów żółciowych w surowicy
[edytuj] Zobacz też
 |
Przeczytaj też zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych na Wikipedii! Wikipedia:Wikiprojekt Nauki medyczne • Portal:Nauki medyczne |
|
