Język włoski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Italiano
Obszar	Włochy, Szwajcaria, Argentyna, San Marino, Watykan, Słowenia, Chorwacja, Francja, Libia, Tunezja, Erytrea, Etiopia, Somalia, Malta, Albania, Kanada, Wenezuela i inne
Liczba mówiących	około 80-125 milionów
Ranking	11.
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie Języki romańskie Języki zachodnioromańskie **Język włoski
Pismo	łaciński
Status oficjalny
Język urzędowy	Włochy, Szwajcaria, San Marino, Watykan, Słowenia, Istria (Chorwacja) jeden z urzędowych w Unii Europejskiej
Regulowany przez	Accademia della Crusca
Kody języka
ISO 639-1	it
ISO 639-2	ita
ISO/FDIS 639-3	ita
SIL	ITN
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Włoska wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka włoskiego

Język włoski (wł. la lingua italiana, sk. l'italiano) – jeden z języków romańskich. Język urzędowy we Włoszech, San Marino, Watykanie, Szwajcarii oraz na Istrii, należącej do Chorwacji i Słowenii. Używany również we Francji (zwłaszcza na Korsyce), na Malcie oraz w skupiskach bardzo licznej emigracji włoskiej (w takich państwach jak Argentyna, Australia, USA).

[edytuj] Zapis i fonetyka

Do zapisu języka włoskiego używa się alfabetu łacińskiego, przy czym litery j, k, w, x oraz y nie występują w słowach włoskich. Używa się też dwóch rodzajów akcentów nad samogłoskami.

Litera	Nazwa litery	Dźwięk
A	a	/a/
B	bi	/b/
C	ci (/czi/)	/k/ lub /cz/
D	di	/d/
E	è,é	/e/, w pozycji akcentowanej występuje w wersji otwartej lub ścieśnionej
F	effe	/f/
G	gi (/dżi/)	/g/ lub /dż/
H	acca	zawsze nieme
I	i	/i/ lub /j/
J	i lunga	występuje tylko w wyrazach pochodzenia obcego
K	kappa	występuje tylko w wyrazach pochodzenia obcego
L	elle	/l/
M	emme	/m/
N	enne	/n/
O	ò,ó	/o/, w pozycji akcentowanej występuje w wersji otwartej lub ścieśnionej
P	pi	/p/
Q	qu	/k/
R	erre	/r/
S	esse	/s/ lub /z/
T	ti	/t/
U	u	/u/
V	vu (vi)	/w/
W	doppia vu	występuje tylko w wyrazach pochodzenia obcego
X	ics	/ks/
Y	ipsilon	występuje tylko w wyrazach pochodzenia obcego
Z	zeta	/c/ lub /dz/

Szczegóły:

Znak c przed e oraz i wymawia się /cz/, przed innymi znakami /k/. Jeśli dźwięk /k/ ma wystąpić przed i bądź e, wstawia się między nie nieme h. Jeśli dźwięk /cz/ ma wystąpić przez samogłoską inną niż e czy i wstawia się między nie i, którego się nie wymawia, a które jedynie zmiękcza c.
Analogiczne zasady stosuje się w przypadku:
- znaku g, wymawianego /dż/ przed e oraz i, przed innymi znakami /g/;
- dwuznaku sc, wymawianego /sz/ przed e oraz i, przed innymi znakami /sk/.

Tutaj ortografia nie jest ścisła, ponieważ w języku włoskim występują też połączenia typu c lub g + i + samogłoska, w którym i tworzy osobną sylabę, zwykle ma to miejsce w pozycji akcentowanej.

	/k/	/cz/	/g/	/dż/	/sk/	/sz/
/a/	ca	cia	ga	gia	sca	scia
/e/	che	ce	ghe	ge	sche	sce
/i/	chi	ci	ghi	gi	schi	sci
/o/	co	cio	go	gio	sco	scio
/u/	cu lub qu	ciu	gu	giu	scu	sciu

s i z występują w wersji zarówno dźwięcznej, jak i bezdźwięcznej. Zwykle przyjmują dźwięczność sąsiadujących głosek, w przypadku pozycji między samogłoskami wymowa jest różna w zależności od wyrazu i regionu.

Występują jeszcze dwa dwuznaki - gn odpowiadające polskiemu /ń/, oraz gl odpowiadające (w połączeniu z samogłoską "i") miękkiemu /l'/. Miękkie /l'/ nie występuje w języku polskim, występuje np. w hiszpańskim (zapis ll) oraz w niektórych wyrazach zapożyczonych (polskie liana, chociaż występuje też wymowa /ljana/).

[edytuj] Gramatyka

W języku włoskim są 2 rodzaje - męski i żeński oraz 2 liczby - pojedyncza i mnoga. Nie ma odmiany przez przypadki.

Deklinacja rzeczowników i przymiotników jest bardzo regularna, większość z nich ma końcówki:

	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Rodzaj męski	-o	-i
Rodzaj żeński	-a	-e

Rzeczowniki zakończone na -e przybierają w liczbie mnogiej końcówkę -i.

	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Rodzaj męski	-e	-i
Rodzaj żeński	-e	-i

Pewna grupa słów ma też rodzaj "sprzeczny z końcówką". Takie rzeczowniki w rodzaju żeńskim mają jednak liczbę mnogą na -i, nie zaś -e.

	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Rodzaj męski	-a	-i
Rodzaj żeński	-o	-i

[edytuj] Czasowniki

Istnieją 3 grupy koniugacyjne czasowników, różniące się końcówką bezokolicznika. Są to:

grupa -are
grupa -ere
grupa -ire (dzieli się na dwie grupy IIIa i IIIb ze względu na różną odmianę)

Istnieje również pewna liczba czasowników nieregularnych.

We włoskim istnieje 8 czasów trybu indicativo (oznajmującego):

futuro semplice - przyszły prosty
futuro anteriore - przyszły uprzedni
presente - czas teraźniejszy
imperfetto - czas przeszły niedokonany
passato prossimo - czas przeszły bliski
trapassato prossimo - czas zaprzeszły bliski
passato remoto - czas przeszły odległy (w dialektach północnych rzadko używany w mowie)
trapassato remoto - czas zaprzeszły odległy (rzadko używany w mowie)