Język hiszpański

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

*Español Castellano**
Obszar	Hiszpania, Ameryka Łacińska (bez Brazylii) i inne
Liczba mówiących	380 milionów (jako język ojczysty), ok. 500 milionów
Ranking	3.
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie Języki romańskie Języki zachodnioromańskie **Język hiszpański (kastylijski)
Pismo	łaciński
Status oficjalny
Język urzędowy	Argentyna, Boliwia, Chile, Dominikana, Ekwador, Gwatemala, Gwinea Równikowa, Haiti, Hiszpania, Honduras, Kolumbia, Kostaryka Kuba, Meksyk, Nikaragua, Panama,Paragwaj, Peru, Portoryko, Wenezuela, Urugwaj i kilka mniejszych, jeden z języków urzędowych ONZ i Unii Europejskiej
Regulowany przez	Królewska Akademia Hiszpańska
Kody języka
ISO 639-1	es
ISO 639-2	spa
SIL	SPN
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Hiszpańska wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka hiszpańskiego

Język hiszpański – język należący do rodziny romańskiej języków indoeuropejskich. Współczesne standardy literackie (z Hiszpanii i Ameryki hiszpańskojęzycznej) wywodzą się ze średniowiecznego języka kastylijskiego. Jeszcze dziś język hiszpański bywa nazywany kastylijskim dla odróżnienia go od innych języków używanych w Hiszpanii (zob. niżej).

Język hiszpański jest trzecim najczęściej używanym językiem na kuli ziemskiej. W roku 1999 oceniano, że posługują się nim jako językiem ojczystym 352 miliony ludzi na siedmiu kontynentach, szczególnie w Ameryce Południowej i Ameryce Północnej, a dalsze 65 milionów jako drugim językiem.
Konstytucja Hiszpanii stanowi, że językiem urzędowym w całym państwie jest język hiszpański (kastylijski). W niektórych regionach status języka urzędowego ma również lokalny, rodzimy język:

baskijski w Kraju Basków i Nawarze
kataloński w Katalonii, Walencji i na Balearach
galicyjski w Galicji
oksytański w Val d'Aran w Katalonii.

Spis treści

1 Zasięg języka hiszpańskiego i różnice w dialektach
- 1.1 Populacja hiszpańskojęzyczna według krajów
2 Zobacz też:
3 Linki zewnętrzne

[edytuj] Zasięg języka hiszpańskiego i różnice w dialektach

Hiszpański jest jednym z oficjalnych języków ONZ, Unii Afrykańskiej oraz Unii Europejskiej.

Hiszpański ma też wielu użytkowników w takich krajach jak Andora, Antyle Holenderskie, Belize, Filipiny, Izrael, Kanada, Maroko, Stany Zjednoczone, Trynidad i Tobago. Hiszpańskim mówi się też na Gibraltarze i w Saharze Zachodniej.

Jest kilka istotnych różnic pomiędzy dialektami hiszpańskiego używanymi w samej Hiszpanii i w hispanojęzycznej Ameryce. Za standard ogólnokrajowy Hiszpanii przyjmowana jest wymowa północnokastylijska (chociaż nie zaleca się użycia słabych zaimków, ani ulegania zjawisku językowemu zwanemu laismo, czyli zamiany rodzajnika le na la).

Hiszpanie osiedlający się na kontynencie amerykańskim przynieśli ze sobą własne regionalizmy. Stąd u różnych narodowości i grup etnicznych można dziś znaleźć różne akcenty. Typowa dla Ameryki Łacińskiej, tak jak i dla Andaluzji, jest wymowa zwana seseo, polegająca na wymowie c (przed e oraz i) oraz z jako s. Otóż fonem /θ/ (przedniojęzykowo-zębowa szczelinowa, zapis w notacji IPA) obecny w europejskim kastylijskim, zanikł w jego amerykańskiej wersji, zastąpiony przez /s/. Na przykład: /θ/ w słowach ciento, caza wymawiane jest jak /s/, tak jak np. w ser, casa.

Tradycyjnie, w hiszpańskim występował fonem /ʎ/ (palatalna lateralna), w piśmie wyrażany przez ll. Zanikł na większości obszarów Ameryki, za wyjątkiem dwujęzycznych obszarów, na których mówi się w keczua lub w innych językach rdzennych Ameryki, posiadających ten fonem w swojej fonetyce. Obecnie zanika także w Hiszpanii, ale podobnie: za wyjątkiem dwujęzycznych obszarów języka katalońskiego lub innych języków, w których obecne jest /ʎ/.

Język hiszpański jako język urzędowy

Na większości obszarów fonem ten upodabnia się do /j/. Zjawisko to nazywane jest yeismo. W argentyńskim dialekcie rioplatense /j/ i /ʎ/ są na ogół wymawiane jak /ʒ/ (palatalna dźwięczna szczelinowa), w sposób zbliżony do polskiego ź. Zjawisko to nazywa się žeismo.

Między językiem hiszpańskim używanym w Hiszpanii a jego południowoamerykańskimi dialektami występują też różnice gramatyczne. Najważniejszą jest zakres użycia czasów. W Ameryce Południowej znacznie rzadziej niż w Hiszpanii używa się czasu preterito perfecto, który często zastępowany jest czasem preterito indefinido. Poza tym rozpowszechnione jest też (zwłaszcza w Urugwaju, Argentynie i Chile) użycie (archaicznego w Hiszpanii) zaimka vos na oznaczenie drugiej osoby liczby pojedynczej (i użycie w tej osobie specjalnej nie występującej w odmianie hiszpańskiej końcówki fleksyjnej czasownika) oraz zanik drugiej osoby liczby mnogiej, zastępowanej osobą trzecią (ustedes).

Na ogół sądzi się, że sprawy języka hiszpańskiego są regulowane przez RAE (Real Academia Española). W rzeczywistości trudno jest ustalać kształt języka dekretami, ale RAE, wraz z 21 innymi akademiami językowymi, ma znaczący, zachowawczy wpływ na język poprzez publikację słowników i poradników dotyczących gramatyki i stylu, które są szeroko respektowane.

[edytuj] Populacja hiszpańskojęzyczna według krajów

Państwa i terytoria zależne z populacją hiszpańskojęzyczną w kolejności alfabetycznej	Państwa i terytoria zależne z populacją hiszpańskojęzyczną według liczby użytkowników
Andora (40,000) Argentyna (41,248,000) Australia (150,000) Belize (130,000) Boliwia (7,010,000) Brazylia (19,700,000) Chile (15,795,000) Chiny (250,000) Dominikana (8,850,000) Ekwador (10,946,000) Filipiny (2,900,000) Finlandia (17,200) Francja (2,100,000) Gujana (198,000) Gwatemala (8,163,000) Gwinea Równikowa (447,000) Haiti (1,650,000) Hiszpania (44,400,000) Honduras (7,267,000) Izrael (160,000) Japonia (500,000) Kanada (272,000) Kolumbia (45,600,000) Korea Południowa (90,000) Kostaryka (4,220,000) Kuba (11,285,000) Liban (2,300) Maroko (86,000) Meksyk (106,255,000) Niemcy (400,000) Nikaragua (5,503,000) Panama (3,108,000) Paragwaj (4,737,000) Peru (26,152,265) Puerto Rico (4,017,000) Rosja (1,200,000) Rumunia (7,000) Sahara Zachodnia (341,000) Salwador (6,859,000) Stany Zjednoczone (41,000,000) Szwecja (39,000) Turcja (29,500) Urugwaj (3,442,000) Wenezuela (26,021,000) Wielka Brytania (900,000) Włochy (455,000)	Meksyk (106,255,000) Kolumbia (45,600,000) Hiszpania (44,400,000) Argentyna (41,248,000) Stany Zjednoczone (41,000,000) Peru (26,152,265) Wenezuela (26,021,000) Brazylia (19,700,000) Chile (15,795,000) Kuba (11,285,000) Ekwador (10,946,000) Dominikana (8,850,000) Gwatemala (8,163,000) Haiti (1,650,000) Honduras (7,267,000) Boliwia (7,010,000) Salwador (6,859,000) Nikaragua (5,503,000) Paragwaj (4,737,000) Kostaryka (4,220,000) Puerto Rico (4,017,000) Urugwaj (3,442,000) Panama (3,108,000) Filipiny (2,900,000) Francja (2,100,000) Rosja (1,200,000) Wielka Brytania (900,000) Japonia (500,000) Włochy (455,000) Gwinea Równikowa (447,000) Niemcy (410,000) Sahara Zachodnia (341,000) Kanada (272,000) Chiny (250,000) Gujana (198,000) Izrael (160,000) Australia (150,000) Belize (130,000) Korea Południowa (90,000) Maroko (86,000) Andora (40,000) Szwecja (39,000) Turcja (29,500) Finlandia (17,200) Rumunia (7,000) Liban (2,300)
Trudno dokładnie określić liczbę użytkowników języka hiszpańskiego, ponieważ nie wszyscy mieszkańcy krajów z językiem hiszpańskim jako urzędowym rzeczywiście się nim posługują. Dodatkowo większość użytkowników języka hiszpańskiego w Stanach Zjednoczonych włada też językiem angielskim.