Bukareszt
Z Wikipedii
|
Współrzędne: 44°25'00" N 026°06'00" E
|
||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||
Bukareszt (rum. Bucureşti, cyg. Bukureshta, bułg. Букурещ) – stolica oraz centrum przemysłowo-usługowe Rumunii. Leży w południowo-wschodniej części kraju (44°25'N 26°06'E), nad rzeką Dâmboviţą.
Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z roku 1459, status stolicy kraju Bukareszt uzyskał w 1862. Przez XIX i XX wiek przeszło wiele zmian i stało się centrum kulturalnym i medialnym Rumunii. Eklektyczna architektura, która stanowi mieszankę zabudowy historycznej, socrealistycznej oraz nowoczesnej odzwierciedla historię miasta. W okresie międzywojennym Bukareszt uzyskał przydomek Małego Paryża (Micul Paris). Duża część śródmieścia została zniszczona podczas działań wojennych, trzęsień ziemi oraz wprowadzania w życie programu systematyzującego Nicolae Ceauşescu. Obecnie miasto przeżywa rozwój ekonomiczny i gospodarczy.
Wg spisu ludności z roku 2002, Bukareszt liczy 1 921 751 mieszkańców w obrębie granic miasta. Około 2,3 mln mieszkańców mieszka w miejskiej aglomeracji. Pod względem ekonomicznym miasto oferuje potencjalnym inwestorom najwięcej w Rumunii. Jest również jednym z największych w Europie Południowej centrów przemysłowych i węzłów komunikacyjnych. Jako najważniejsze rumuńskie miasto, Bukareszt posiada również dużo uczelni wyższych.
Pod względem administracyjnym, miasto ma status wydzielonego z okręgu (Municipiul Bucureşti). Jest również siedzibą władz administracyjnych okręgu Ilfov. Samo dzieli się na sześć sektorów.
Spis treści |
[edytuj] Geografia i klimat
[edytuj] Geografia
Bukareszt leży na obu brzegach rzeki Dâmboviţa, która wpływa do rzeki Argeş, dopływu Dunaju. W obrębie miasta znajduje się również kilka jezior, z których największe to Floreasca, Tei i Colentina. Leżą one wzdłuż Colentiny, dopływu Dâmboviţy. Dodatkowo, w centrum miasta znajduje się małe, sztuczne jezioro: Cişmigiu. Jest ono otoczone przez Ogrody Cişmigiu, otwarte w 1847 wg planów niemieckiego architekta Karola Meyera. Ogrody mają długą historię, w której często przewijają się znani pisarze i poeci.
Oprócz Cişmigiu, Bukareszt posiada jeszcze dwa inne duże parki: Herăstrău i ogród botaniczny. Herăstrău to duży park w północnej części miasta. Ogród botaniczny należy natomiast do największych na świecie – występuje w nim ponad 10 000 gatunków roślin, w tym wiele egzotycznych.
Bukareszt leży w południowo-wschodniej części Równiny Wołoskiej, w miejscu dawniej porośniętym lasem Vlăsiei – obecnie w jego miejscu znajdują się osiedla mieszkalne. Bukareszt leży na siedmiu wzgórzach, co nawiązuje do tradycji rzymskiej. Wzgórza Bukaresztu to:
- Mihai Vodă
- Patriarchalne
- Radu Vodă
- Cotroceni
- Spirei
- Văcăreşti
- Sfântu Gheorghe Nou
Miasto ma powierzchnię 226 km². Wysokość nieznacznie się waha: najniżej (55,8 m) jest w okolicach mostu na Dâmbovicie w Căţelu, a najwyżej przt kościele w dzielnicy Militari. Miasto ma kształt zbliżony do koła, ze środkiem (kilometr 0.) na Piaţa Universităţii (Plac Uniwersytecki). Odległość od placu do granic miasta waha się między 10 a 12 kilometrami.
Najbliższe okolice Bukaresztu mają jak dotąd charakter wiejski, chociaż po przemianach ustrojowych i rewolucji w 1989 roku w otaczającym miasto okręgu Ilfov obserwuje się rozwój przedmieść. Znaczny rozwój jest przewidywany na rok 2006, gdy do Bukaresztu włączone zostanie część gmin i miast Ilfov.
[edytuj] Klimat
Bukareszt ma klimat kontynentalny – w mieście występują gorące lata i chłodne zimy. W związku z położeniem miasta na rozległej Równinie Wołoskiej, Bukareszt wystawiony jest na silne wiatry. Temperatury w zimie zwykle spadają poniżej 0°C. Latem średnia temperatura wynosi około 23°C, chociaż często wzrasta ona nawet do 40°C w centrum miasta.
[edytuj] Prawo i administracja
[edytuj] Administracja
Bukareszt ma unikatowy status w rumuńskiej administracji. Jest jedynym miastem nie wchodzącym w skład żadnego z okręgów kraju. Jego populacja jest jednak większa niż liczba mieszkańców każdego okręgu, a uprawnienia Głównego Urzędu Miasta (Primăria Generală) są identyczne z uprawnieniami Rad Okręgowych.
Główny Urząd Miasta w Bukareszcie zarządza miastem. Jest zarządzany przez Głównego Mera (Primar General), obecnie Adrieana Videanu. Miasto podzielone jest na sześć sektorów (sectoare), mających własne ratusze, merów i rady. Główny Urząd Miasta zajmuje się sprawami dotyczącymi całego Bukaresztu, jak gospodarka wodna, komunikacja miejska czy główne drogi i aleje, natomiast urzędy sektorowe opiekują się sprawami lokalnymi – parkami, szkołami, służbami porządkowymi itp.
Sektory są ponumerowane od 1 do 6. Każdy z nich ma pod opieką fragment centrum miasta. Kolejność numeracji jest zgodna z ruchem wskazówek zegara. Sektory dzielą się na dzielnice, które jednak nie posiadają żadnej formy samorządu. Ich granice ustalone są tradycyjnie.
- Sektor 1: Băneasa, Pipera, Floreasca
- Sektor 2: Pantelimon, Colentina, Iancului, Muncii, Tei
- Sektor 3: Vitan, Dudeşti, Titan, Centru Civic
- Sektor 4: Berceni, Olteniţei, Văcăreşti
- Sektor 5: Rahova, Ferentari, Cotroceni
- Sektor 6: Giuleşti, Drumul Taberei, Militari, Crângaşi
Podobnie jak w innych miastach Rumunii, rady sektorów, Rada Generalna Bukaresztu oraz burmistrzowie są wybierani co cztery lata przez mieszkańców. Oprócz tego, Bukareszt ma przedstawiającego rząd państwa prefekta. Nie może on być członkiem żadnej partii politycznej. Rolą prefekra jest reprezentowanie miasta w rządzie, jako łącznika między parlamentem a lokalnymi władzami. Obecnie prefektem jest Mioara Mantale.
Miasto Bukareszt tworzy wraz z otaczającym go okręgiem Ilfov regiony rozwoju w Rumunii Bukareszt-Ilfov. Odpowiada on poziomowi NUTS-II w Unii Europejskiej i jest przez nią wykorzystywany do badań statystycznych oraz dotowany. Regiony rozwoju nie są jednak jednostkami administracyjnymi.
[edytuj] Historia
Bukareszt ma bardzo zróżnicowaną historię sięgającą starożytnosci, chociaż głównym miastem Rumunii stał się dopiero w XIX wieku. Zgodnie z legendą, miasto zostało założone przez pasterza o imieniu Bucur. Jednak potwierdzone historyczne informacje mówią, że założycielem miasta jest Mircea cel Bătrân, a sam Bukareszt powstał po zwycięstwie nad Turkami w XIV wieku. Rumńskie słowo bucurie znaczy radość.
Bukareszt pierwszy raz w źródłach historycznych pojawił się jako forteca Bucureşti w 1459 roku. Był wtedy rezydencją wołoskiego księcia Włada Palownika. Wybudowano wtedy Curtea Veche (Stary Dwór), który podczas rządów Radu cel Frumosa stał się letnią rezydencją dworu.
Spalony przez Turków w 1595 roku, Bukareszt został odbudowany, po czym coraz szybciej rozwijał się pod względem znaczenia gospodarczego i liczby mieszkańców. Centrum nowego Bukaresztu leżało wokół Uliţa Mare (Wielkiej Ulicy), przemianowanej na Lipscani, po mieście Lipsk w Niemczech. W XVII wieku Bukareszt stał się najważniejszym centrum handlu Wołoszczyzny. W 1698 roku Constantin Brâncoveanu przeniósł tu stolicę kraju z Târgovişte.
W XIX wieku przynależność Bukaresztu do Wołoszczyzny, a później Rumunii, była powodem licznych sporów małego państwa z Imperium Osmańskim, Austrią/Austro-Węgrami i Rosją. Rosjanie okupowali miasto dwa razy, w latach 1828 oraz 1853-1854. W 1854 roku garnizon rosyjski został zastąpiony austriackim, który pozostał w mieście do marca 1857. Dodatkowo, 23 marca 1847 roku pożar zniszczył około 2000 budynków, niszcząc tym samym jedną trzecią miasta.
W 1861 roku, gdy Wołoszczyzna i Mołdawia zostały połączone i powstało Księstwo Rumunii, Bukareszt stał się stolicą nowego kraju. W drugiej połowie XIX wieku, dzięki statusowi miasta, liczba mieszkańców drastycznie wzrosła. Ekstrawagancka architektura oraz kosmopolityczna kultura tego okresu sprawiły, że zaczęto nazywać Bukareszt Paryżem Wschodu albo Małym Paryżem (Paris de Est, Micul Paris), z Calea Victoriei w charakterze Pól Elizejskich. Jednakże podział społeczeństwa na bogatych i biednych został opisany przez Ferdynanda Lassalle jako "dziki galimatias".
Między 6 grudnia 1916 a listopadem 1918 roku, Bukareszt był okupowany przez wojska niemieckie, a faktyczną stolicą Rumunii stały się Jassy. Po I wojnie światowej wyzwolone miasto stało się stolicą tzw. Wielkiej Rumunii. W II wojnie światowej Bukareszt, jako stolica państwa sprzymierzonego z Osią, znacznie ucierpiał w wyniku alianckich bombardowań. 23 sierpnia 1944 roku zamach stanu zakończył rządy Iona Antonescu oraz doprowadził do politycznego przeorientowania Rumunii, sprowadzając na Bukareszt kolejne bombardowania, tym razem dokonane przez Luftwaffe. 8 listopada 1945 władzę przejął popierany przez ZSRR rząd Petru Grozy.
W czasach rządów Nicolae Ceauşescu (1965-1989), znaczna część historycznego centrum miasta została zrównana z ziemią i zastąpiona przez socrealistyczne budynki oraz wysokie apartamentowce i bloki mieszkalne. Najlepszym przykładem jest rozbudowa Centru Civic i wybudowanie Pałacu Ludu (największa budowla w Europie, później przemianowana na Pałac Parlamentu), a także poprowadzenie rzeki przez centrum miasta, poprzez budowę tamy na Dâmboviţy. Kolejnym uderzeniem dla historycznego centrum było trzęsienie ziemi o sile 7,4 w skali Richtera w 1977 roku. Niemniej jednak część historycznych zabudowań istnieje do dzisiaj i jest otoczona przez władze poszczególnych sektorów szczególną opieką. Ceauşescu wybudował też w całkowitej tajemnicy sieć podziemnych tuneli dostępnych tylko dla niego i jego rodziny. Najważniejsze punkty miasta połączyła tajna linia metra długości 10 km. Powstał też tunel wyłącznie dla samochodów rodziny Ceauşescu oraz czteropiętrowy schron atomowy pod Pałacem Ludu.
W 1989 roku fala protestów przeciwko Ceauşescu rozpoczęta w Timişoarze dotarła do Bukaresztu i doprowadziła do pozbawienia władzy reżimu komunistycznego. Niezadowoleni z porewolucyjnych rządów Frontu Wyzwolenia Narodowego studenci zorganizowali protesty na dużą skalę, zatrzymane przez górników z Valea Jiului.
Po roku 2000 miasto unowocześnia się i rozbudowuje. W północnej części miasta rozwijane jest wiele ekonomicznych projektów, podczas gdy historyczne centrum podlega stopniowej restauracji.
[edytuj] Sport
- Rapid Bukareszt - klub piłkarski założony w 1923
- Steaua Bukareszt - klub piłkarski założony w 1947
- Dinamo Bukareszt - klub piłkarski założony w 1948
[edytuj] Miasta partnerskie
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
