Wannseeconferentie

Wannseeconferentie is de algemene benaming voor de op 20 januari 1942 in Villa Wannsee, aan de gelijknamige Wannsee in Berlijn, gehouden conferentie over de in nazi-terminologie zogenaamde 'Endlösung der Judenfrage'.

[bewerk] Doel van de conferentie

De aanvankelijke doelstelling van de nazi's was de Joden ervan te overtuigen dat zij niet in Nazi-Duitsland thuishoorden. Via intimidatie, discriminatie en systematische uitsluiting van de Duitse joden werd hen het leven dusdanig zuur gemaakt dat zij 'vrijwillig zouden emigreren'. Joden die in Duitsland bleven, werden opgesloten in concentratiekampen en getto's, waaronder het beruchte getto van Warschau, dat door de nazi's na de inval in Polen (sept. 1939) in gebruik werd genomen. Na de Duitse inval in de Sovjet-Unie (juni 1941) kwamen grote stukken van de Sovjet-Unie in handen van de Duitsers. In deze gebieden bevonden zich ook veel joden, die door de nazi's op transport naar concentratiekampen werden gezet. De concentratiekampen en getto's konden de grote aantallen gevangenen (joden, zigeuners, homoseksuelen, Jehova's getuigen, zogenaamde minderen volgens rassentheorie van Adolf Hitler) echter niet meer aan. Een aantal hoge Duitse ambtenaren en SS'ers, waaronder Reinhard Heydrich, kregen de opdracht om het Joodse vraagstuk voor eens en voor altijd op te lossen.

[bewerk] De conferentie

Op 20 januari 1942 kwamen 15 hoge ambtenaren, te weten:

Reinhard Heydrich (SD, Sicherheitspolizei)
Adolf Eichmann (SD, Sicherheitspolizei)
Otto Hofmann (ministerie voor Rassenvestiging)
Dr. Rudolf Lange (SD)
Heinrich Müller (Rijksveiligheid)
Dr. Eberhard Schöngarth (SD)
Dr. Josef Bühler (Bezet Polen)
Dr. Gerhard Klopfer (rijkskanselarij)
Dr. Roland Freisler (justitie)
Wilhelm Kritzinger (rijkskanselarij)
Dr. Georg Leibrandt (ministerie voor Bezette Gebieden)
Martin Luther (buitenlandse zaken)
Dr. Alfred Meyer (ministerie voor Bezette Gebieden)
Erich Neumann (Bureau voor het Vierjarenplan)
Dr. Wilhelm Stuckart (binnenlandse zaken)

bijeen om te spreken over de 'definitieve oplossing' wat betreft het "Joodse Vraagstuk" (Endlösung der Judenfrage). Van het begin af aan werd de conferentie gedomineerd door Reinhard Heydrich, de 'Slager van Praag'. Voor hem stond het vast dat de joden moesten worden uitgeroeid op een efficiënte wijze. De term uitroeien (ausrotten) werd niet gebruikt, daarvoor werd de onschuldige term 'evacueren' gebruikt. Iedereen wist echter wat er met die term werd bedoeld. In de loop van de conferentie werd besproken hoe de joden zouden moeten worden uitgeroeid. Nadat de nieuwste resultaten waren besproken over het gebruik van het gifgas Zyklon B, werd min of meer besloten dat de joden zouden worden vergast. Hiertegen kwamen enkele deelnemers echter in opstand: Kritzinger bleef volhouden dat opsluiting van de joden de juiste oplossing was, Wilhelm Stuckart bepleitte een massale sterilisatie. Josef Bühler, die voor het generaalgouvernement in Polen werkte, schaarde zich achter de vergassing, maar vroeg of eerst de joden uit het getto van Warschau konden worden vermoord, omdat er daar grote kans was dat er besmettelijke ziekten zouden uitbreken. Buhler was niet bezorgd of de joodse mensen ziek werden, maar hij vreesde de gezondheid van de SS'ers. Otto Hofmann tenslotte, bepleitte sterilisatie van joden die uit gemengde huwelijken waren voortgekomen (de zgn. Mischlinge). Uiteindelijk wist Hedydrich alle deelnemers over de streep te halen, en men stemde eenstemmig in met de vergassing van en moord op het joodse volk.

Een heikel punt tijdens de Wannseeconferentie was de behandeling van joden die geboren waren uit een gemengd joods-niet-joods huwelijk, of half-joodse mensen waarvan een grootouder joods was, enz. Daar werd geen overeenstemming over bereikt. Uiteindelijk zou deze categorie mensen ook in concentratiekampen/vernietigingskampen terechtkomen.

De notulen, op één na, werden vernietigd. Na de oorlog vond men op het ministerie van buitenlandse zaken nog één ongeschonden exemplaar. Op deze wijze, en door verklaringen van verdachten, is men redelijk goed op de hoogte van wat er in Wannsee is gebeurd.

De Villa Wannsee is thans een gedenkplaats/museum.