Adolf Eichmann

Karl Adolf Eichmann (Solingen, 19 maart 1906 – Ramla, 1 juni 1962) was een Duits nazi-functionaris in het Derde Rijk en werd in 1962 door een Israëlische rechtbank als oorlogsmisdadiger veroordeeld en daarop geëxecuteerd.

Als kind werd hij vanwege zijn donkere uiterlijk vaak voor Jood uitgemaakt door zijn klasgenoten. In april 1932 werd hij lid van de Oostenrijkse Nazipartij. Zijn carrière binnen de SS verliep voorspoedig en in 1934 was hij als Zionisme-expert in Berlijn verantwoordelijk voor Joodse aangelegenheden. In 1937 raakte Eichmann ervan overtuigd dat het 'Joodse probleem' kon worden opgelost door Joden uit het Duitse territorium te verbannen. In dat jaar bezocht hij de Palestijnse gebieden (toen nog als mandaatgebied in het bezit van Engeland) om te kijken of het mogelijk was de Joden uit Duitsland hiernaar toe te deporteren. Hij kwam aan in Haifa, maar kreeg van de Engelsen alleen toestemming om van daar direct naar Caïro te reizen. Later adviseerde Eichmann om economische en politieke redenen negatief over een deportatie van Duitse Joden naar Palestina. Met de Anschluss van Oostenrijk in 1938 kreeg Eichmann de kans om zijn theorie in de praktijk te brengen. In Wenen startte hij een verplicht emigratieprogramma. In de eerste zes maanden na de annexatie van Oostenrijk hadden 45.000 Joden Oostenrijk verlaten. Nog eens 100.000 vertrokken voor het uitbreken van WO II. Hij was verantwoordelijk voor het transport van miljoenen Joden naar concentratiekampen en vernietigingskampen. Na de Tweede Wereldoorlog namen de Amerikanen Eichmann gevangen. Hij wist echter te ontsnappen en verbleef vervolgens een paar jaar in een bosrijk gebied in Noord-Duitsland. Uiteindelijk vluchtte hij naar Argentinië.

Uit in 2006 (6 juni) publiek geworden documenten van de Amerikaanse veiligheidsdienst CIA blijkt dat deze reeds sind 1958 op de hoogte was van Eichmann's verblijf in Argentinië. Vermoed wordt dat Eichmann met rust gelaten werd uit vrees voor eventuele onthullingen over het Nazi-verleden van hoge medewerkers van de regering Konrad Adenauer. Zo zou de CIA ook belangijke delen van Eichmann's dagboeken, die onthullingen over Hans Globke, de wegens zijn rol tijdens het Derde Rijk omstreden veiligheidsadviseur van Adenauer, bevatten, ingehouden hebben.

[bewerk] Proces tegen Eichmann

Adolf Eichmann tijdens zijn proces in Jeruzalem

Oud-concentratiekamp gevangene Simon Wiesenthal wist Eichmann op te sporen. Hij bleek woonachtig te zijn in Argentinië, waar hij onder de naam Ricardo Clement verbleef. De Israëlische geheime dienst, de Mossad, heeft hem ontvoerd en vervolgens gedrogeerd aan boord van een vliegtuig weten te smokkelen. Zo werd hij naar Israël gebracht, waar hij vervolgens werd berecht. Twee jaar later werd Eichmann schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden en op 1 juni 1962, enige minuten na middernacht, opgehangen. Zijn lichaam werd gecremeerd, waarna de as werd uitgestrooid boven de Middellandse Zee.

Weliswaar betuigde Eichmann tijdens zijn proces in Israël zijn spijt over de Jodenvervolging, maar deze spijtbetuiging werd niet serieus genomen vanwege eerdere uitlatingen die hij had gedaan toen hij nog niet in gevangenschap verkeerde. Bovendien verklaarde Eichmann ten overstaan van de rechtbank dat hij op alle punten van de aanklacht "onschuldig" was. Het proces tegen Eichmann in Jeruzalem kreeg wereldwijde aandacht. Vele getuigen werden opgeroepen. De wereldpers heeft er uitvoerig verslag over uitgebracht. Het is niet onaannemelijk dat eerst door het proces tegen Eichmann de ernst van de Holocaust tot de wereldopinie is doorgedrongen. Ook voor de jonge staat Israël was dit proces van zeer groot belang: het proces werd gebruikt om "de noodzaak van een nationaal tehuis voor de Joden" aan te tonen. Eichmann is tot dusver (2006) de enige persoon wiens door een Israëlische rechtbank opgelegde doodstraf daadwerkelijk is voltrokken.

Hannah Arendt heeft met haar in 1963 uitgegeven boek Eichmann in Jerusalem. A Report on the Banality of Evil (Nederlandse vertaling: De banaliteit van het kwaad. Een reportage. Moussault, Amsterdam, 1969) willen aantonen dat personen zoals Eichmann die vele wandaden op hun geweten hebben naderhand toch zulke 'gewone' mensen lijken te zijn. Haar boek heeft tot vele discussies geleid, ook heden ten dage nog. In 1996 werd de opsporing en ontvoering van Eichmann verfilmd in The man who captured Eichmann met Robert Duvall, Arliss Howard en Jeffrey Tambor.

[bewerk] Literatuur

Moshe Pearlman: The Capture of Adolf Eichmann, 1961 (Vertaling in het duits door Margaret Carroux & Lis Leonard Die Festnahme des Adolf Eichmann, Frankfurt, S. Fischer, 1961.) (geciteerd in Hannah Arendt: Eichmann in Jerusalem, Penguin, 1994, p.235)
Harry Mulisch: De zaak 40/61