T.S. Eliot
Thomas Stearns Eliot (Saint Louis, Missouri, 6 september 1888 – 4 januari 1965) was een Amerikaans-Brits dichter, toneelschrijver en criticus. Hij was een van de belangrijkste figuren uit de wereld van de literatuur van de 20e eeuw.
Eliot werd geboren als zoon van Henry Ware Eliot en Charlotte Champe Stearns. Zijn grootvader van vaderskant, William Greelleaf Eliot, was de oprichter van een unitarianistische kerk in St. Louis. Na zijn middelbare school studeerde Eliot letteren en filosofie in Harvard, waar hij colleges volgt bij Santayana, Babbit, James (William) en Royce. Later studeert hij in Parijs Sorbonne en aan Merton College te Oxford. In 1914 verhuisde hij naar Londen en woonde enige tijd bij de filosoof Bertrand Russell. Hij raakte bevriend met de Amerikaanse balling Ezra Pound en de leden van de Bloomsbury Groep rond Virginia Woolf, zonder ooit deel uit te maken van die groep. In 1915 trouwde Eliot met Vivienne Haigh-Wood. Het werd een ongelukkig huwelijk, mede door een hormonale aandoening van Vivienne, die hevige stemmingswisselingen veroorzaakte die haar gedrag heel onvoorspelbaar maakten en Eliot vaak in verlegenheid brachten. Na enkele jaren bij een bank gewerkt te hebben en enkele omzwervingen in het onderwijs, begon Eliot een uitgeverscarrière als assistent-redacteur bij The Egoist (1917-1919). Ook begon hij een eigen tijdschrift, The Criterion (1922-1939). Vanaf 1925 werkte hij bij de uitgever Faber and Faber. In 1927, vrijwel gelijktijdig met zijn toetreding tot de Anglicaanse Kerk, werd hij Brits onderdaan. In 1933 kwam er een eind aan het slechte huwelijk met Vivienne; met medewerking van haar familie kreeg Thomas controle over haar vermogen en liet hij haar opsluiten in een psychiatrisch ziekenhuis, waar ze de laatste negen jaar van haar leven zou slijten, waarbij Tom haar nog één keer zou bezoeken.
In de periode tussen 1917 en 1922 schreef Eliot zijn eerste grote werken: Prufrock and Other Observations (1917), Poems (1920) en The Waste Land (1922). In deze gedichten, die doordrongen zijn van het cultuurpessimisme van na de Eerste Wereldoorlog, beschrijft Eliot het lijden, de ontluisterende ervaring van de grote stad, de onvruchtbaarheid en de uitzichtloosheid van het moderne bestaan en de absolute isolatie van ieder individu door het geestelijke en morele failliet en de verspilling van de goddelijke liefde.
The Waste Land, onder redactie van vriend en dichter-criticus Ezra Pound, kreeg onmiddellijk aandacht van de literaire kritiek en het publiek en vestigde Eliots reputatie als een belangrijk dichter. De complexe structuur en de afwezigheid van romantische lyriek betekenden een radicale breuk met de negentiende-eeuwse poëtische tradities. In 'The Waste Land' toont Eliot een cultuur van verspilling en verval, van lusteloze en doelloze seksualiteit, van eenzaamheid en godsverduistering, kortom een cultuur die niet meer gedragen wordt door de liefde, maar door de dood. 'The Waste Land' is overladen met literaire verwijzingen en citaten. Eliot greep ondermeer terug op de herinneringen van Maria Larisch, een beschermelinge van de Oostenrijkse keizerin Elisabeth, de religieuze antropologie, James George Frazer's The Golden Bough, op Dantes beschrijvingen van de hel, de Franse symbolisten, zoals Baudelaire, Jules Laforgue en Stéphane Mallarmé, christelijke en hindoestaanse teksten, zoals de Confessiones van Augustinus, de Pentateuch en de Bhagavagitha, op het libretto van Wagners 'Tristan und Isolde', de filosofie van F.H. Bradley, Shakespeares 'Anthony and Cleopatra' en op de graallegende, zoals beschreven door Jessie Weston.
Na het succes van The Waste Land concentreerde Eliot zich op zijn literaire carrière en hield hij zich verre van de opeenvolging van terugkomende ziekten, hoofdpijnen, rugpijnen, maagpijnen, uitputting, zenuwinstortingen en prikkelbaarheid die Vivienne jarenlang onderdrukt had met morfine. In 1948 won hij de Nobelprijs voor de literatuur.
In de jaren '60, zou Eliot schrijven: "In het begin overtuigde ik mezelf ervan dat ik van Vivienne hield omdat ik in Engeland wilde blijven. En zij overtuigde me ervan dat ik het als dichter enkel in Engeland, bij haar dus, kon maken. Maar het huwelijk bracht ons geen geluk: het bracht me enkel in die specifieke gemoedsstemming die het mogelijk maakte 'The Waste Land' te schrijven".
Eliots kritische werk bestaat uit een dissertatie, Knowledge and Experience in the Philosphy of F.H. Bradley, enkele bundels kritieken en essays, waaronder 'The Sacred Wood' (1920), 'After Strange Gods', 'For Lancelot Andrewes' (1928) en 'Essays Ancient and Modern' (1936) en 'On Poetry and poets' (1957) , en twee cultuurfilosofische studies, het onvoltooid gebleven 'The Idea of a Christian Society' (1939) en 'Notes Towards the Definition of Culture' (1948). Zijn essays zijn grofweg te verdelen in drie groepen; essays over de literatuur in het algemeen o.m. 'Tradition and individual talent', 'The Use of Poetry and the Use of Criticism', 'Religion and Literature', en 'What is a Classic' , beschouwingen over individuele schrijvers onderm wie Philip Massinger, Dante Alighieri, John Milton, de "Metaphysical Poets" (John Donne, Herbert, Vaughan), Andrew Marvell, Percy Bysshe Shelley, William Blake, Matthew Arnold, Lord Alfred Tennyson, Charles Baudelaire, William Butler Yeats en James Joyce, en filosofische opstellen over het humanisme en het christendom, ondermeer over Blaise Pascal, F.H. Bradley, Irving Babbit, Lancelot Andrewes en John Bramhall. Zijn essays, die algemeen worden gezien als de belangwekkendste bijdragen uit het Engelse taalgebied aan de literatuurreceptie van de 20e eeuw, hebben een diepgaande invloed uitgeoefend op het denken over de relatie tussen religie, cultuur en literatuur, en voor de vorming en herziening van de Engelse canon. Dichters als Donne en Herbert, die voordien als 'minor poets' werden beschouwd, ondergaan een grondige herwaardering en worden opnieuw op de literaire kaart gezet, en gevestigde literaire grootheden als Milton en Shelley worden bekritiseerd op hun soms gebrekkige metrum en taalgebruik. Zijn cultuurfilosofische studies, met name 'Notes towards a Definition of Culture', hebben veel waardering en navolging gevonden o.m. bij F.R. Leavis, Roger Scruton en George Steiner.
In Eliots latere werk, na zijn bekering tot de Anglicaanse Kerk in 1927, nam hij meer en meer afstand van de enigszins oppervlakkige religieuze antropologie en het cultuurpessimisme die The Waste Land kenmerkten, en werd zijn poëzie nadrukkelijk christelijk van karakter. In een essay verklaarde hij Anglo-katholiek te zijn in de godsdienst, een classicist in de literatuur en een royalist in de politiek. In deze periode publiceerde hij 'Hollow Men', 'Journey of the Magi' (1927), 'A Song for Simeon'(1928), 'Animula' (1929), 'Marina' (1930', 'Ash-Wednesday' (1930)', en zijn magnum opus, 'The Four Quartets' (1943)'. Dit laatste gedicht, dat de sporen draagt van Augustinus, Dante, Johannes van het Kruis, het boek Prediker en het Nieuwe Testament, bestaat uit vier gedichten, die elk gewijd zijn aan een van de vier elementen. De titels van de gedichten verwijzen naar plaatsen die een bijzondere plaats in Eliot's leven speelden; "Burnt Norton", "East Coker", "The Dry Salvages", en "Little Gidding". Elk gedicht is opgedeeld in vijf canto's. Elk bevat een een theologisch-filosofische meditatie over het wezen van de Tijd. Het gedicht kan beschouwd worden als een christelijke odyssee, een mystieke zoektocht en terugkeer vanuit het tijdelijke naar de eeuwige tijd in God.
Eliot schreef ook drama, waarvan de belangrijkste stukken Murder in the Cathedral, dat gewijd is aan de moord op Thomas Becket (1935), The Family Reunion (1939), The Cocktail Party (1949), The Confidential Clerk (1953) en The Elder Statesman (1958) zijn.
De poëzie van Eliot heeft een diepgaande invloed uitgeoefend op de poezie van de 20e eeuw. Dichters als W.H. Auden, Stephen Spender, Wallace Stevens en in Nederland Martinus Nijhoff hebben zijn invloed ondergaan. Laatstgenoemde vertaalde onder andere 'The Lovesong of J. Alfred Pruffrock' en 'the Journey of the Magi' uit de Ariel Poems.
